...19 aprel 1787-ci ildə astronom Uilyam Herşel ilk dəfə epizodik bir Ay fenomenini - Ayın səthinin bir hissəsinin görünüşündə qısamüddətli dəyişiklik qeydə aldı.
Bunlar parlaq parıltılar, rəngli ləkələr və dumanlı buludlar kimi görünür.
Bəs bu hadisələrə səbəb nədir?
SİA-nın məlumatına görə, Livescience.com bu məsələni araşdırıb.
Ayda izah olunmayan parıltılar bir sıra fiziki hadisələrdən qaynaqlana bilər, lakin hər bir Ay fenomeninin səbəbi onun müddətindən müəyyən edilə bilər.
Məsələn, bir dəqiqədən az davam edən parıltılar, ehtimal ki, meteoroid toqquşmalarından qaynaqlanır.
0,2 kq (təxminən bilyard topunun çəkisi) kimi kiçik cisimlər Ay səthi ilə toqquşduqda işıq parıltıları yaradır.
İşığın mənbəyi toqquşmaların enerjisidir və Ay süxurlarını parlayana qədər qızdırır. Bu cür toqquşmalar uzun müddətdir ki, ultra sürətli parıltıların səbəbi kimi şübhə altına alınsa da, elm adamları bunu 1990-cı illərə qədər, yüksək sürətli kameralar mövcud olana qədər təsdiqləyə bilmədilər.
Hətta o zaman belə, alovlanmaların qısa müddəti elektrik səs-küyü kimi xarici amilləri istisna etməyi qeyri-mümkün etdi. Bu səbəbdən, alovlanmaların təsdiqlənməsi iki və ya daha çox yerdən eyni vaxtda müşahidələr tələb edirdi.
Bu məhdudiyyətə baxmayaraq, bəzi alovlanmalar ilk dəfə 1999-cu ilin noyabr ayında Leonid meteor yağışı zamanı təsdiqləndi.
O vaxtdan bəri astronomik layihələr yüzlərlə belə hadisəni rəsmi olaraq qeydə alıb.
ESA tərəfindən maliyyələşdirilən NELIOTA proqramı doqquz il ərzində 193 Ay alovlanması sənədləşdirib və onların xəritəsi təsirlərin potensial tektonik cəhətdən aktiv bölgə olan Okeanus deltası (Fırtınalar Okeanı) kimi müəyyən qaynar nöqtələrdə baş verdiyini göstərir.
Lakin bəzi mütəxəssislər bu nümunənin sadəcə müşahidə qərəzliliyinin nəticəsi olduğuna inanırlar.
Ayda dəqiqələrlə davam edən işıqlar planetin səthinin altından radon emissiyalarının nəticəsi ola bilər.
2008 və 2009-cu illərdə The Astrophysical Journal-da dərc olunmuş tədqiqat məqalələrində belə bir nəzəriyyə irəli sürülüb ki, bu cür alovlanmalar tektonik proseslər səbəbindən yığılmış qazların qəfildən Ay səthinə çıxması zamanı baş verir.
...Radioaktiv radon parçalandıqca işıq yaradır və onu Yerdən görünən edir. Bundan əlavə, uzunmüddətli parıltıların müşahidə edildiyi yerlər yüksək radon konsentrasiyalarının olduğu bölgələrlə üst-üstə düşür.
Lakin, saatlarla müşahidə edilə bilən alovlanmalar da mövcuddur. Bu cür hadisələr yalnız dolayı yolla Ayla əlaqəli ola bilər - ən azı 2012-ci ildə aparılan bir araşdırmaya görə. Müəlliflər günəş küləyinin Ay toz hissəciklərini ionlaşdırdığını və yüksək sürətli buludların əmələ gəlməsinə səbəb olduğunu irəli sürdülər.
Bu buludlar, öz növbəsində, Ayın yaxınlığındakı ulduzların və ya digər parlaq obyektlərin işığını əks etdirə bilər. Lakin bəzi elm adamları uzunmüddətli alovlanmaların mövcudluğuna şübhə ilə yanaşırlar.
Nazlı Almuradova
Bütün xəbərlər Facebook səhifəmizdə
.jpg "Bu ərazilər Azərbaycana qaytarılır")
USD
EUR
GBP
RUB