Miçiqan Universitetinin amerikalı alimləri “Kainatı yaradan” adlanan trihidrogen (H3⁺) molekulu ilə bağlı mühüm kəşf ediblər. Bu molekul ulduzların yaranmasında və ulduzlararası kimyəvi reaksiyalarda əsas rol oynayır və Yupiter və Saturn kimi qaz nəhənglərinin atmosferlərində də mövcuddur.
SİA-nın məlumatına görə, tədqiqat Nature Communications elmi jurnalında dərc olunub.
…H3⁺ kosmosda ulduzların və mürəkkəb üzvi molekulların əmələ gəlməsində iştirak edən ionlaşmış hidrogen molekuludur. Onun əmələ gəlməsinin əsas yolu məlum olsa da (H2 hidrogen molekulunun ionlaşmış həmkarı H2⁺ ilə toqquşması), alimlər onun Kainatdakı bolluğunu daha yaxşı başa düşmək üçün bu molekulun başqa mənbələrini axtarırlar.
H3⁺ əmələ gəlmə mexanizmlərini öyrənmək üçün alimlər ultrasürətli lazer spektroskopiyasından və qabaqcıl hesablama kimyası üsullarından istifadə ediblər.
Bu, onlara nəinki real vaxtda prosesi müşahidə etməyə, həm də H3⁺-nin necə formalaşdığını nümayiş etdirən kompüter modellərini yaratmağa imkan verib.
Tədqiqatçılar H3⁺-nin metil halogenlərdə və psevdohalojenlərdə, ikiqat ionlaşmaya (iki elektron itkisi) məruz qala bilən birləşmələrdə necə əmələ gəldiyinə aydınlıq gətiriblər.
Onlar müəyyən ediblər ki, belə molekullarda H3⁺ “sərgərdan” adlı unikal mexanizm vasitəsilə əmələ gəlir. İkiqat ionlaşmadan sonra molekul gözlənildiyi kimi dərhal parçalanmır. Bunun əvəzinə, o, H3⁺ əmələ gətirərək əlavə bir proton götürənə qədər molekulun ətrafında "dolaşan" neytral hidrogen (H2) buraxır.
Komanda ikiqat ionlaşma yolu ilə hansı molekulların H3⁺ əmələ gətirə biləcəyini təxmin edə bilən bir sıra amillər hazırlayıb. Bu məlumatlar alimlərə kosmosda, məsələn, oxşar proseslərin baş verə biləcəyi molekulyar buludlarda yeni H3⁺ mənbələri axtarmağa kömək edəcək.
Nazlı Almuradova
Bütün xəbərlər Facebook səhifəmizdə
.jpg)
USD
EUR
GBP
RUB