Hansı heyvanlar daha uzun nəfəs ala bilir?

…Dəniz və çay heyvanları nəfəslərini tuta və inanılmaz dərəcədə uzun müddət su altında qala bilərlər, lakin hansı növlər daha uzun müddət dalış edə bilər?

SİA-nın məlumatına görə, Livescience.com bu sualı araşdırıb.

Əslində, heyvanların su altında keçirə biləcəyi vaxtın miqdarı birbaşa onların niyə dalış etməsindən asılıdır.

Su altında sağ qalmaqla nəfəsini tutmaq arasında fərq var. Məsələn, bəzi heyvanlar dərhal səthə çıxa bilmədən su altında tələyə düşə bilər: bəzi qarışqa növləri məcbur olarsa, oksigensiz bir neçə saat yaşaya bilər, lakin heç biri həvəslə bir dəqiqədən çox suya dalmaz.

Bundan əlavə, heyvanların nəfəslərini tutmaq üçün ağciyərlərə ehtiyacı var, bəzi ağciyərli canlıların qəlpələri olmasa da, dəriləri ilə nəfəs ala bildiyini nəzərə alsaq…

Ağciyərləri olan heyvanlar arasında dalış vaxtı baxımından mütləq çempionlar Amerika gölməçəsi tısbağası kimi şirin su tısbağalarının xüsusi növləridir.

Qışda su hövzələrinin dibində qışlayır və aylarla səthə çıxmırlar, hətta buz altında da sağ qalmağa imkan verirlər. Tısbağalar soyuqqanlı sürünənlərdir və dondurucu temperatur dövrlərində onların metabolizmi yavaşlayır, enerjiyə qənaət etməyə və daha az oksigen istehlak etməyə imkan verir.

Bununla belə, qeyd etmək lazımdır ki, bu tısbağalar anus və ya kloaka vasitəsilə suda az miqdarda oksigeni “aldadırlar” və udurlar.

Ölçü də nəfəs tutma qabiliyyətində rol oynayır.

Ümumiyyətlə, heyvan nə qədər böyükdürsə, bir o qədər uzun müddət havasız qala bilər.

Məməlilər arasında rekord su altında 222 dəqiqə, yəni 3,7 saat qalmağı bacaran dimdikli balinaya məxsusdur.

Digər balinalar da təsirli nəticələr əldə etdilər.

Dişli balinalar 153 dəqiqə, sperma balinaları isə 138 dəqiqə suya batır.

Balinalar bir sıra uyğunlaşmalar, o cümlədən yavaş ürək döyüntüsü və maddələr mübadiləsi sayəsində nəfəslərini saatlarla tutmaq qabiliyyətinə malikdirlər; onlar həmçinin qan axını yönləndirə və daxili orqanlarını, o cümlədən qaraciyər və böyrəkləri müvəqqəti olaraq bağlaya bilərlər.

Onlar həmçinin əzələlərində və qanlarında tənəffüs zülallarından istifadə edərək daxildə böyük həcmdə oksigen saxlaya bilirlər.

Və bu kifayət deyilsə, balinalar anaerob maddələr mübadiləsinə keçə və ümumiyyətlə oksigen olmadan enerji istehsal edə bilərlər.

Balinalar məməlilər yarışında lider olsalar da, iri soyuqqanlı heyvanlar hələ də rəqibsiz olaraq qalırlar. Məsələn, Avstraliyanın incə burunlu timsahları suyun altında 402 dəqiqəyə qədər və ya səthdə təhlükə varsa, 6,7 saata qədər dalışa bilər.

Dəniz tısbağaları nəfəslərini 610 dəqiqəyə və ya 10,2 saata qədər saxlaya bilirlər.

Soyuqqanlı növlər isti qanlı məməlilərdə olan eyni uyğunlaşmaların çoxuna malikdir, lakin onlar öz bədənlərini qızdırmaq məcburiyyətində qalmayaraq enerjiyə qənaət edirlər.

Nazlı Almuradova

WhatsApp-da Səs Media Qrupu kanalını izləyin