Həyatımızı nə qədər asanlaşdırdığı mübahisəli mәsәlә olsa da, dünya yemək mədəniyyətində çox xüsusi yeri olan kartof çipslərinin bir aşpaz tərəfindən təsadüfən kəşf edildiyini öyrənmək təəccüblü ola bilər, lakin bu, həqiqətdir. 1853-cü ildə kəşf edilən kartof çipsləri uzun illər әrzindә 5 ulduzlu otellərin və ya böyük kruiz gəmilərinin restoranlarında gümüş nimçələrdə delikates kimi təqdim edilirdi. SİA bu barədə Türkiyə saytlarına istinad edir.
ABŞ-da ixtira edilәn icatlardan söhbәt açılanda ağla ilk olaraq telefonu icad edən Qrem Bell, tәyyarәni icad edәn Rayt qardaşları, elektrik vә radio üzәrindә işlәyәn Nikola Tesla vә ya Tomas Edison kimi şәxsiyyәtlәr gәlir. Ancaq bu siyahıya artıq Amerikanın ‘‘Haritage’’ jurnalının 1976-cı ildә ‘’Yağlamanın Edisonu’’ olaraq adlandırdığı Corc Kramı da daxil etmәyin vaxtı gәlib çatıb. Çünki Corc Kramın möcüzəvi çipləri təsadüfən kəşf edildiyi gündən bəri milyardlarla dəfə istehlak edilib.
1853-cü ildə Nyu-Yorkun Saratoqa şəhərindəki ‘’Moon's Lake House’’ adlı restorana gedәn zәngin müştәri məşhur aşpaz Corc Kramın süfrәyә tәqdim etdiyi kartof qızartmasını bәyәnmәyib. Müştəri yemək boşqabını mətbəxə qaytarıb və kartofun nazik doğranaraq qızardılmasını xahiş edib. Corc Kram bu xahişi rədd etmәyib və yeni boşqab hazırlayıb, lakin müştəri kartof qızartmasının çəngəllə tutulmayacaq qədər nazik olmasını istəyib. Zəngin müştərinin boşqabı ikinci dəfə geri qaytarmasına әsәblәşәn Corc Kram kartofu bacardığı qədər nazik doğrayaraq qızardıb, üzәrinә düz vә müxtәlif әdviyyatlar әlavә edәrәk süfrәyә tәqdim edib. Kornelius Vanderbilt adlı müştəri Kramın xırçıldayan kartof qızartmasını çox bәyәnib və onu tanıdığı hər kəsə tövsiyə edib. Bu hadisədən sonra Corc Kramın hazırladığı kartof çipsləri restoranın әn çox sifariş edilәn tәamlarından birinә çevrilib.
Bir müddәt sonra oxşar kartof qızartması evdar qadınlar tərəfindən hazırlanmağa başlasa da, 1860-cı ildə öz restoranını açan Corc Kram və bacısı Keyt Uiks yeni kәşflәrini qablaşdıraraq satmağa başlayıb. Kartof çipsi qısa müddәtdә Nyu York sakinlәrinin әn çox üstünlük verdiyi yemәklәrdәn birinә çevrilib. "Saratoga çipsi" adı ilə məşhurlaşan kartof çipslərinin böyük restoranların və kruiz gəmilərinin mətbəxlərinə daxil olması da çox çəkməyib. Qeyd etməliyik ki, Corc Kram 1889-cu ildə bir qəzet tərəfindən "ABŞ-ın ən məşhur aşpazı" elan edilib.
Amerikanın qida tarixi ilə maraqlanan insanlar Kramı, eləcə də onun bacısı Keyt Uiksi bu kәşfin memarlarından biri hesab edirlər. Uzun illər “Saratoga çipsi” adlandırılan kartof çipsləri o vaxtdan bəri müxtəlif markalar tərəfindən istehsal edilib. Kartof çipsi xüsusilə uşaqlar və gənclər tərəfindən böyük zövqlə istehlak edilir. Ancaq bu gün tərkibində yüksək yağ və duz olan kartof çipsləri ilə bağlı məhdudlaşdırıcı qaydalar demək olar ki, hər bir ölkənin qida qaydalarına daxil edilmişdir. Hәddindәn artıq istehlakın piylənməyə və ürək-damar xəstəliklərinə səbəb olduğu bildirilir.
Bütün xəbərlər Facebook səhifəmizdə
USD
EUR
GBP
RUB