Hibrid avtomobillər real qənaət, yoxsa lazımsız xərcdir? - ARAŞDIRMA

Avtomobil sahibi olmaq hamımızın ümumi ehtiyacı və istəyidir. İndiki şəraitdə avtomobil zərurətə çevrilib. Nəqliyyat vasitəsinə sahib olmağımız lazım olsa da, ilk növbədə haqlı olaraq xərcləyəcəyimiz yanacağı düşünürük. Avtomobil sahibi olmamışdan əvvəl xəbərdar olmanız üçün ən az yanan dizel avtomobillərinin siyahısını hazırlamışıq. Hansı avtomobillər daha az yanacaq tələb edir? Yanacaq sərfiyyatı az olan avtomobillərin siyahısında ilk onluqda hansılar var?

Ən az yanan dizel avtomobillərinin siyahısı “Volkswagen Passat” ilə başlayır. Passat-ın mühərrikləri güclü olduğu qədər də qənaətcildir. Bu səbəblə maşın sürməyi sevənlər, lakin yanacaq sərfiyyatını az saxlamaq istəyənlər üçün Passat əla seçimdir. "Volkswagen Passat" 100 kilometrə orta hesabla 3,9 litr yanacaq sərf edir.

İdman üslublu eksteryer detalları, optimal avtomobil təcrübəsi, yeni kabin toxunuşları və təkmilləşdirilmiş mühərrik sıralamasında "Giulietta" özünü bir daha təkmilləşdirdi. Bütün yeniliklər avtomobilin performansını yaxşılaşdırmaq və sürücüyə unikal sürücülük hissi vermək üçün nəzərdə tutulub. "Alfa Romeo Giulietta" 100 kilometrə orta hesabla 3,9 litr yanacaq sərf edir.

Zərifliklə yenilənmiş "C-Elysse" prestijli görünüşünü gücləndirən radiator barmaqlığı və innovativ dizayn edilmiş işıqlandırma sistemi ilə mükəmməl inkişaf nümayiş etdirir. "Citroen C-Elysse"in ön hissəsi aerodinamikanı yaxşılaşdırmaq və idarəetməni gücləndirmək üçün genişləndirilib. Bu sedanın əla idarəetməsi və asma rahatlığı xoş səyahətə mühüm töhfə verir. "Citroen C-Elysse" 100 kilometrə orta hesabla 3,9 litr yanacaq sərf edir.

Alçaq gövdəsi, heykəltəraşlıq xətləri və sərt, güclü üslubu ilə "Peugeot 508" idman və innovasiya sahəsində yeni eranı qeyd edir. Yüksək səmərəli mühərrikləri ilə sürücülük zamanı gücü ən sıx hiss edir. "Peugeot 508" 100 kilometrə orta hesabla 3,8 litr yanacaq sərf edir.

Keçən ilin ən diqqətçəkən avtomobil modelləri arasında yer alan "Citroen C4" güclü dizayna və özünəməxsus xarakterə malikdir. Sürmə keyfiyyəti və təhlükəsizliyi ilə yanaşı, kruiz kontrolu və təpə başlanğıc dəstəyi ilə də diqqət çəkir. "Citroen C4" 100 kilometrə orta hesabla 3,8 litr yanacaq sərf edir.

Tamamilə sürücülük hisslərinizi canlandırmaq üçün nəzərdə tutulmuş "Peugeot 308" dünyasında yerinizi alın. Siz daha çevik və intuitiv sürücülük təcrübəsi kəşf edəcəksiniz. "Peugeot 308" 100 kilometrə orta hesabla 3,6 litr yanacaq sərf edir.

"Ford Focus", təmin etdiyi rahatlıq ilə idarə edərkən təhlükəsizliyi daha yüksək səviyyəyə çatdırır. Dayan-qal funksiyası, təkmil adaptiv sürətə nəzarət sistemi və avtomatik parkinq sistemi kimi sürücüyü dəstəkləyən texnologiyaları ilə ürəkləri fəth edir. Eyni zamanda erqonomik dizaynı, qəşəng və geniş interyeri və funksional detalları ilə sizin üçün son dərəcə rahat məkan yaradır. "Ford Focus" 100 kilometrə orta hesabla 3,4 litr yanacaq sərf edir.

"Opel Corsa" göz oxşayan dizaynı və yüksək performansı ilə ən az yanan dizel avtomobilləri siyahısında 2-ci yerdədir. Çox az yanacaq sərf edən bu avtomobil rahat sürmə təcrübəsi təqdim etməklə yanaşı, həm cibinizə, həm də ətraf mühitə dostcasına yanaşma nümayiş etdirir. "Opel Corsa" 100 kilometrə orta hesabla 3,2 litr yanacaq sərf edir.

İqtisadi böhranda cibini düşünən vətəndaşlar silindrinin həcmi az olan qənaətcil avtomobillərə üstünlük verirlər. LPG-li avtomobillərdən daha az yanacaq sərf edən kiçik avtomobillərə sahib olmaq üçün 2-3 həftə növbə gözləmək lazımdır.

Türkiyənin Konya şəhərində fəaliyyət göstərən Koyuncu Avtomobilin Satış Müdiri Atıf Dikici, istehlakçıların adətən daha böyük silindrli avtomobillərə üstünlük verdiklərini söyləyib.

Bununla belə, Dikici, yanacaq qənaətinə önəm verənlərin və ticari avtomobil sürənlərin daha az silindrli avtomobillərə üstünlük verdiyini, iqtisadi böhranın təsirlərinin görünməyə başladığı son aylarda müştərilərin əksəriyyətinin avtomobillərə üstünlük verməyə başladığını söyləyib.

İqtisadi böhranın vətəndaşları qənaət etməyə sövq etdiyini, yeni avtomobilə sahib olmaq istəyənlərin isə yanacaq qənaətində qənaətə üstünlük verməli olduqlarını ifadə edən Dikici, tələbatın kiçik sinif avtomobillərdə cəmləndiyini vurğulayıb.

Ən çox diqqəti 1,3 cc mühərrik həcminə malik multijet 75 at gücünə malik avtomobillərin çəkdiyini ifadə edən Dikici, bunları söyləyib: “Balon həcmi 1,3 kubmetr olan bu avtomobillərlə 46 litr dizel yanacağı ilə min kilometr məsafə qət etmək olar. Bu avtomobillər yanacaq qənaəti ilə tanınan LPG avtomobillərindən də az yanacaq”.

Dikici, kiçik avtomobillərin hər 10 min kilometrdən bir baxım xərcinin 110 TL olduğunu, bazarla müqayisədə çox aşağı olan baxım xərclərinin də bu avtomobillərə üstünlük verilməsinin başqa bir səbəbi olduğunu bildirib.
Bu avtomobillərə olan sıx maraq səbəbindən dərhal avtomobili almağın mümkün olmadığını bildirən Dikici, “Bu maşınlardan birinə sahib olmaq istəyən vətəndaşlar 2-3 həftə növbə gözləməli olurlar” deyib.

Az yanacaq sərfiyyatı olan kiçik sinif avtomobillərin şəhərdə yüksək manevr qabiliyyətinə malik olduğunu ifadə edən Dikici, bu vasitələrin həm də insanların sıx şəhər trafikində asanlıqla park etmələrinə imkan verdiyini vurğulayıb.

SİA məsələ ilə bağlı araşdırma apararaq ekspertlərin fikirlərini öyrənib:

Nəqliyyat eksperti Elməddin Muradlı: “Hibrid avtomobillərinin hal-hazırda dünyada satış reytinqi çox yüksəkdir. Düzdür, bu bəzi ölkələrə aid olan yanaşmadır. Çünki, Avropada, Skandinaviya ölkələrinin bəzilərində artıq hibrid avtomobillər ikinci plandadır. Əsas planda elektromobillərdir. Çünki onlar artıq hibrid avtomobillərin dövrünü çoxdan yaşayıb bitiriblər. Bugün o ölkələrdə elektromobillərə keçid sürətlə gedir.

Azərbaycanda isə hibrid avtomobillərə böyük maraq var. Bugün həqiqətən insanlar, sürücülər əsasən hibrid avtomobilləri almağa çalışırlar. Amma təbii ki, ağıllı insanlar köhnə hibrid yox, yeni hibridlərə üstünlük verirlər. Çünki köhnə hibridlər hansı ölkədən gətirildiyi, mənşəyi məlum deyil, o ölkələrdə onun başına nə işlər gəlib, suya düşüb, sunamiyə düşüb, hansısa bir qəzadan çıxıb. Bu problemlər ölkəyə gələndən sonra daha çox üzə çıxır və bunun da əziyyətini, xərcini sürücülərimiz çəkir ki, bugünkü gün üçün o maşını o vəziyyətdə saxlamaq çox çətindir. Çünki xərclər çox baha olur. Hibrid avtomobillərin də elementləri biraz bahadır, fərqlidir.

Ancaq yenə də sürətli şəkildə insanlar arasında köhnə hibrid avtomobillərə keçid var və bunun fonunda dövlət tərəfindən müəyyən addımlar atıldı, Milli Məclisdə artıq qanun qəbul edildi. Hibrid avtomobillər əlavə dəyər vergisindən azad olunur. Son üç ilin istehsalı olan hibrid avtomobillər əlavə dəyər vergisindən azad olunub. Eyni qaydalar elektromobillərə də tətbiq olunub. Ölkəyə gətirilərkən və burda satışı zamanı ƏDV-dən azaddır. Yəni, əlavə dəyər vergisindən azad olunub. Bu ümumilikdə bu istiqamətdə atılan müsbət addımlardır.

Təbii ki, bu sektorda müəyyən təsirləri də olacaq. Sadəcə bugünkü qiymətlər o qədər bahadır ki, insanlar məcburən onun işlənmişinə, ili biraz köhnə olana üstünlük verirlər. Çünki pulları ona çatır. Amma bu istiqamətdə müəyyən təbliğat işləri, izahat işləri aparılsa insanlar başa düşər ki, 10-12 min manata, 15 min manata almaqdansa və 1-2 ildən sonra onun üstünə bir o qədər də pul qoymaqdansa, imkanlaşdırıb 30-35 minə onun biraz təzəsini almaq daha əlverişlidir. Yəni bu istiqamətdə müəyyən addımlar atmaq olar.

Azərbaycanda hibrid avtomobillərə böyük maraq var. Dünyanın bir çox ölkələri də artıq buna keçid dövrünü yaşayır. Yəni, Azərbaycan kimi onların da marağı böyükdür. Çünki, yanacağa 50 faiz qənaət edirsən, ətraf mühiti çirkləndirmir, daha az çirkləndirir. Yəni, karbondioksid zəhərli maddədir və benzinlə, dizellə işləyən avtomobillərdə bu zəhərli maddələr atmosferə daha çox atılır. Ona görə elektromobil burada öz sözünü deyir. Hibridlərin də gücü az deyil. Sadəcə olaraq stimullaşdırıcı addımlar atarkən elə imkanlar yaradılmalıdır ki, əlçatan olsun”.

İqtisadçı deputat Vüqar Bayramov: “Bütövlükdə dünya avtomobil bazarında hibrid avtomobillərə tələbin artması müşahidə olunur. Nəzərə alsaq ki, Azərbaycanda da bu ilin yanvarın 1-dən etibarən istehsal tarixi 3 ildən çox olmayan və mühərrik gücü 2,5-dək olan hibrid avtomobilləri ƏDV-dən azad olundu. Məqsəd də təbii ki, həmin avtomobillərə tələbi artırmaq, daha çox hibrid avtomobillərin ölkə idxalına nail olmaqdan ibarətdir. Çünki, hibrid avtomobillər bir tərəfdən ekoloji baxımdan təmizdir, vacibdir. Digər tərəfdən isə bu nəticədə avtomobil bazarının yeniləşməsinə gətirib çıxaracaq. Ona görə Azərbaycanda da hibrid avtomobillərinə tələbin artması müşahidə olunur. Düzdür apardığımız monitorinqlər göstərir ki, daha çox ili nisbətən köhnə olan, Yaponiyada istehsal olunan hibrid avtomobillərə tələb formalaşıb. Amma xüsusən də dövlət tərəfindən təşviqedici tədbirlərin həyata keçirilməsi, güzəştlərin tətbiqi deməyə əsas verir ki, Azərbaycanda da avtomobil bazarında istehsal tarixi yeni olan hibrid avtomobillərin ölkəyə gətirilməsi artacaq. Bu da təbii ki, birbaşa tələblə bağlıdır. Bu baxımdan bütün bunlar onu deməyə əsas verir ki, Azərbaycanda da hibrid avtomobillərə tələbin artması müşahidə olunmaqdadır və nəticədə eyni zamanda vergi ilə bağlı tətbiq edilən güzəştlər də hibrid avtomobillərin, xüsusən də istehsal tarixi yeni olan hibrid avtomobillərin də qiymətinin azalmasına səbəb olacaq ki, bu da həmin avtomobillərə tələbi daha da artıracaq.

SİA araşdırma mövzusu ilə bağlı şəhər sakinlərinin fikirlərini də öyrənib.

Şəhər sakini Paşa Məmmədov: “Hibrid avtomobillər ekoloji təmiz və yanacağa qənaəti ilə seçilir. Azərbaycanda günü-gündən artan yanacaq qiymətləri və gömrük rüsumları nəticəsində insanlar daha kiçik mühərrik həcminə malik avtomobillərə üstünlük verir. Bunların arasında ekonomluğu ilə seçilən hibrid avtomobillər də var”.

Şəhər sakini Nicat Ələkbərov: “Hibrid avtomobillərin istifadəsi yerli sürücülər tərəfindən 4-5 il öncəsinə qədər "isti" qarşılanmasa da, son dövrlərdə xüsusən Avropa bazarından yerli bazara hibrid avtomobil idxalında ciddi artım müşahidə olunur. Ölkəyə gətirilən bu tip avtomobillərin artmasının səbəbi, tələbat olduğu üçün artıq ehtiyyat hissələrinin əlçatan olması, yanacağa qənaət və ən əsası motor həcminin kiçik olması səbəbindən vergi miqdarının benzin və dizel avtomobillərə nisbətən az olmasıdır. Düşünürəm ki, qarşıdakı 10 il ərzində elektromobil və hibrid avtomobillərin həm idxalı, həm də istifadəsi indiyə nisbətdə daha da artacaq”.

Şəhər sakini Mikayıl Quluzadə: “Hibrid avtomobillər indiki vaxtımızın tələblərini qarşılayan nəqliyyat vasitəsidir. Həm ekonom, həm də büdcəyə uyğun ən əsası da ekologiyamıza zərər verməyən avtomobildir. Bu kimi özəlliklərinə görə hamı tərəfindən bəyənilir və getdikcə Azərbaycanda sayı artmaqda davam edir. Hibrid avtomobillər bir çox insan tərəfindən bəyənildiyi üçün Azərbaycanda tələbat artmışdır”.

Ayşən Vəli