...Alimlər genetik müxtəlifliyin bərpası və nəsli kəsilməkdə olan növlərin qorunması üçün kənd təsərrüfatında və nəsli kəsilmiş heyvanları “diriltmək” layihələrində istifadə olunan gen mühəndisliyi texnologiyalarından istifadə etməyi təklif edirlər.
SİA-nın məlumatına görə, bununla bağlı yazı Nature Reviews Biodiversity jurnalında dərc olunub.
Şərqi İngiltərə Universitetləri, Kopenhagen, Colossal Fondu və digər təşkilatlardan olan beynəlxalq ekspertlər qrupu olan müəlliflər, sürətli iqlim dəyişikliyi və yaşayış mühitinin məhv edilməsi qarşısında bir çox növlərin uyğunlaşmaq üçün lazım olan çox genetik dəyişkənliyini itirdiyini iddia edirlər. Populyasiyaların sayı bərpa olunsa belə, genetik itkilər qalır və gələcəkdə növlərin nəsli kəsilməyə məhkum ola bilər. Parlaq bir nümunə, Mavrikiy adasından olan çəhrayı göyərçindir.
İllərlə əsir yetişdirmə səyləri sayəsində onun sayı 10 fərddən 600-ə qədər artıb.
Lakin müvəffəqiyyətə baxmayaraq, genom təhlili göstərdi ki, növ hələ də “genomik eroziyadan” – faydalı genlərin çatışmazlığından və zərərli mutasiyaların yığılmasından əziyyət çəkir.
Müdaxilə olmasa, növbəti 50-100 il ərzində yox ola bilər. Genetik mühəndislik muzey kolleksiyalarından köhnə DNT nümunələrindən şablon kimi istifadə etməklə itirilmiş variasiyanı bərpa edə bilər.
Quraqlığa və ya zərərvericilərə davamlı məhsullar yaratmaqda effektivliyi artıq sübut edilmiş texnologiya vəhşi təbiət üçün uyğunlaşdırıla bilər.
Alimlər üç əsas yanaşma təklif edirlər: itirilmiş genetik müxtəlifliyi bərpa etmək, yaxın qohum növlərdən faydalı genləri təqdim etmək (məsələn, istilik və ya xəstəliyə qarşı müqavimət) və zərərli mutasiyaları “sağlam” versiyalarla əvəz etmək.
Bununla belə, müəlliflərin vurğuladığı kimi, istənilən müdaxilə ehtiyatla aparılmalıdır. Genetik mühəndislik ənənəvi konservasiyanın əvəzi deyil, onun mümkün tamamlayıcısıdır.
Mərhələli sınaq, uzunmüddətli monitorinq və qərarların qəbulunda ictimaiyyətin iştirakı lazımdır.
Müəlliflərdən biri, Kopenhagenli professor Hernan Morales "Biz sehrli bir həll təklif etmirik" deyib.
…Lakin bizim yeni yanaşmanın bir hissəsi ola biləcək alətlərimiz var: qabaqcıl texnologiyaları sübut edilmiş mühafizə üsulları ilə birləşdirmək…
Nazlı Almuradova
Bütün xəbərlər Facebook səhifəmizdə
USD
EUR
GBP
RUB