ABŞ və Aİ-dən Cənubi Qafqaza hücum - RAKURS

Qərb öz balalarını bəsləmədən, lap körpəliyindən yeməyə alışıb. Çünki, onun böyüyəndə nə olacağını bilir. Yox, körpə böyüyəndə canavara çevrilməyəcək, sadəcə onun nəyə çevrilməsindən çox, onun “sahibinə” qarşı nə edəcəyi xofu narahatlıq doğurur. Avropa ABŞ-dan fərqli olaraq Ukraynanın qələbəsində maraqlı deyil, güclü Ukrayna Avropaya lazım deyil. Asılı, kölə, əl açan, dilənən Ukraynaya yalançı “valideynlik” etmək Brüsselin ana yasasında yazılmamış bir qaydadır…

İyunun 30-da axşam saatlarında Avropa çempionatı çərçivəsində Gürcüstan və İspaniya futbol komandaları arasında oyun keçirildi. Onların görüşünün nəticəsi nə olursa olsun, Tiflis üçün bu, istənilən halda tarixi nailiyyət oldu. Komanda turnirdə ilk dəfə iştirak edib və dərhal 1/8 finala vəsiqə qazanıb. Gürcüstan hakimiyyəti bunu ölkənin Avropa İttifaqında gələcəyinə alternativin olmadığının daha bir sübutu hesab edib. Bu arada, son bir neçə gündə ABŞ və Aİ Avroatlantik inteqrasiyanı təklif edərək Cənubi Qafqazda fəallıqlarını nəzərəçarpacaq dərəcədə artırıblar.

ABŞ dövlət katibinin Avropa və Avrasiya məsələləri üzrə köməkçisi Ceyms O`Brayen Azərbaycana gəldi. O, ilk növbədə, İrəvan, Bakı və Tbilisinin NATO sammitinə hərbi blokun tərəfdaşları kimi dəvət olunduğunu bəyan eddi. İkincisi, diplomat Ermənistan və Azərbaycan hakimiyyətini tezliklə sülh müqaviləsi imzalamağa və kommunikasiyaların qarşısını almağa çağırdı. “Bir marşrut Gürcüstandan Qara dənizə keçir, digəri isə potensial olaraq daha böyük olanı Azərbaycan, Ermənistan və Türkiyədən keçəcək və bu səbəblərə görə Azərbaycan və Ermənistan arasında sülh sazişinə ehtiyacımız var”, - O’Brayen bildirib.

Öz növbəsində Avropa diplomatiyasının rəhbəri Josep Borrell Ermənistanın xarici işlər naziri Ararat Mirzoyan ilə görüşüb. Həmsöhbətçilər beynəlxalq və regional təhlükəsizlik məsələləri, problemlərin güc yolu ilə həlli praktikasının mənfi nəticələri və beynəlxalq hüququn fundamental prinsiplərinə hörmət edilməsinin zəruriliyi ilə bağlı fikir mübadiləsi aparıblar. Tərəflər həmçinin Aİ ilə Ermənistan arasında viza rejiminin liberallaşdırılmasını müzakirə ediblər.

Bundan başqa, Mirzoyan Ukraynanın xarici işlər naziri Dmitri Kuleba ilə görüşüb. Onlar Avropa İttifaqı ilə əməkdaşlıqdan danışıblar. Bir həftə əvvəl Ukraynanın səfiri Yuri Qusev müharibə zamanı zədələnmiş Ukrayna enerji sisteminin bərpasında göstərdiyi köməyə görə Azərbaycanın energetika naziri Pərviz Şahbazova təşəkkür edib.

Gürcüstana gəlincə, ölkə prezidenti Salome Zurabişvili birbaşa bildirib ki, futbol çempionatı zamanı milli komanda nəinki qalib gəlir, hətta bütün respublikanı Avropa İttifaqına tanıtdırır. Bununla paralel olaraq, “boz nüfuzlu” Bidzina İvanişvili futbolçulara 1/8 finala çıxmaq üçün 10,7 milyon dollar vermək qərarına gəlib və İspaniya üzərində qələbə üçün də eyni məbləği köçürməyə söz verib. Eyni zamanda, Birinci Gürcüstan telekanalı ispanlarla oyunu “iki İberiyanın görüşü” elan edərək, uzaq keçmişdə ispanlarla gürcülərin bir xalq olduğuna işarə edib.

İdilliyi qismən Avropa İttifaqı liderlərinin Gürcüstanın xarici agentlər haqqında qanununun ölkənin avrointeqrasiyasını dayandırması barədə bəyanatı qismən pozdu. Lakin Gürcüstan hökuməti cəmiyyətdə son bir neçə ayda artıq kəskinləşən qütbləşməni daha da gücləndirməmək üçün bunu görməməyə çalışır. Acarıstan hökumətinin başçısı, hakim “Gürcü Arzusu”nun nümayəndəsi Tornike Rijvadze vurğulayıb: “Bir daha qürurlu oyunçularımıza təşəkkür etmək istəyirəm ki, bu gün ölkəmiz vahid, qürurlu və güclüdür”.

Politoloq Aleksey Makarkinin fikrincə, Qərbin Cənubi Qafqazda öz təsirini yaymaqda uğuru onun regional problemləri nə dərəcədə effektiv həll edə biləcəyindən asılı olacaq. ”Məsələn, ABŞ və Avropa İttifaqı çətin ki, Tbilisiyə Abxaziya və Cənubi Osetiya üzərində nəzarəti bərpa etməyə kömək edə bilsin və ya Bakı üçün kifayət qədər əlverişli olmayan şərtlərlə Azərbaycanı Ermənistanla sülh müqaviləsi imzalamağa məcbur etsin. “Eyni zamanda, hazırda bəzi avropalılardan daha çox Avropa İttifaqında yaşamaq istəyən gənclər amili də var... Bu baxımdan, Qərb 1990-cı illərlə və 2000-ci illərin əvvəlləri ilə müqayisədə Rusiyanı Cənubi Qafqazda sıxışdırıb sıxışdırmağa ümid edə bilər. Amma onu bölgədən tamamilə sıxışdırıb çıxarmaq mümkün olmayacaq”, - Makarkin hesab edir. Onun sözlərinə görə, region ölkələri çoxvektorlu siyasət yürüdəcək, indiki məqamda onlara daha çox faydalı olanlarla münasibətləri daha böyük ölçüdə saxlayacaq.

Xarici İşlər Nazirliyinin Beynəlxalq Tədqiqatlar İnstitutunun aparıcı elmi işçisi Nikolay Silayev də Qərbin Cənubi Qafqazda öz təsirini genişləndirmək cəhdləri üçün o qədər də perspektiv görmür. “ABŞ və Avropa İttifaqının bunun üçün çox az hərbi və iqtisadi resursları var. Rusiya, Türkiyə və İranın regional oyunçulara təklif edəcəyi çox şey var. Beləliklə, Birləşmiş Ştatlar hətta Ukraynaya da effektiv təhlükəsizlik təminatları təklif edə bilməz və onlar, şübhəsiz ki, Ermənistana heç nə vəd etməyəcəklər”, - ekspert vurğulayıb.

Onun fikrincə, Qərb Cənubi Qafqazda fəaliyyətini inkişaf etdirməklə yalnız Rusiyanın regiondakı nüfuzunu sarsıtmağa çalışır amma onu əvəz edə bilməyəcək. Çünki, Azərbaycan-Türkiyə faktoru var və bunu nəzərə almamaq siyasi səbatsızlıq olar.

V.VƏLİYEV