"Bacılar" nikah masasında - RAKURS

Rusiyadan Ermənistan-ABŞ xartiyasına özəl münasibət

Rusiya 2024-cü ildə Ermənistanın Avropa İttifaqına (Aİ) qoşulmaq niyyətinə görə onunla müqavilələri dayandırmağa, əlaqələri azaltmağa başlayıb. Rusiyanın biznes adamlarının, iri şirkətlərin və xüsusən də hökumətin bu addımı Ermənistanın Avrasiya İqtisadi İttifaqından çıxmasının başlanğıcı kimi qiymətləndirilir. Bunu açıqlamasında Rusiya baş nazirinin müavini Aleksey Overçuk da təsdiq edib. Overçuk əlavə edib ki, bu proses ölkələr arasında iqtisadi əlaqələrə mənfi təsir göstərir. “Ermənistanın Aİ-yə daxil olması ilə bağlı müzakirələr artıq bir neçə sahədə biznes fəallığının azalmasına səbəb olub.

Rusiya baş nazirinin müavini həmçinin bir daha vurğulayıb ki, Ermənistan hökumətinin Avropa İttifaqına qoşulma prosesinə başlamaq qərarını Moskva İrəvanın Aİİ-dən çıxmasının başlanğıcı kimi qiymətləndirən hüquqi baxımdan əhəmiyyətli addımdır. O, əmin olduğunu bildirib ki, Ermənistan Aİİ üzvlüyünün iqtisadi faydalarını itirməkdə maraqlı deyil. Rusiya rəsmisi 2024-cü ilin ilk 11 ayı ərzində Rusiya ilə Ermənistan arasında ticarət dövriyyəsinin 11,6 milyard dollar təşkil etdiyini, Aİ ilə ticarətin isə, Overçukun hesab edir ki, “əhəmiyyətli dərəcədə azdır və azalır”.

Yada salaq ki, yanvarın 14-də ABŞ dövlət katibi Antoni Blinken və Ermənistanın xarici işlər naziri Ararat Mirzoyan Vaşinqtonla İrəvan arasında strateji əməkdaşlıq haqqında xartiya imzalayıblar. Əvvəllər məlum olub ki, Ermənistan ABŞ-la müdafiənin bütün sahələrində, xüsusən də hərbi və hərbi-texniki sahədə əməkdaşlıq edir. Bunu Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin Baş Qərargah rəisi Edvard Asryan deyib.

Ermənistan və Amerika əbədi olaraq bacıdırlar

Ermənistanın xarici işlər naziri Ararat Mirzoyan Vaşinqtona səfər edərək, Ağ Evdə hakimiyyət dəyişikliyi ərəfəsində iki ölkə arasında münasibətlərin statusunu yüksəldərək ABŞ dövlət katibi Entoni Blinkenlə Strateji Tərəfdaşlıq haqqında Xartiya imzalayıb. Xartiya İrəvan və Vaşinqtonun təhlükəsizlik və müdafiənin həssas sahələri də daxil olmaqla əməkdaşlığın yeni səviyyəsinə qalxmağa hazır olduğunu bəyan edir. Ermənistan rəhbərliyi Azərbaycanın yaxınlaşmağa ümid etdiyi Donald Tramp vəzifəyə başlamazdan əvvəl Vaşinqtonun İrəvanla xüsusi münasibətləri tanımasını təmin edə bilib. Moskvada Ermənistanın qərarı “suveren seçim” adlandırılsa da, Rusiyanın xarici işlər naziri Sergey Lavrov ölkə hakimiyyətini Qərbdən dəstək istəməkdənsə, qonşu dövlətlərlə problemlərini həll etməyə çağırıb.

Strateji tərəfdaşlıq haqqında Xartiyanı ABŞ-ın səlahiyyət müddəti başa çatan dövlət katibi Antoni Blinken və Ermənistanın xarici işlər naziri Ararat Mirzoyan imzalayıblar. Sonuncu həmkarını əmin edib ki, İrəvan “ABŞ-ın Ermənistanın müstəqilliyi, suverenliyi və ərazi bütövlüyünə sarsılmaz dəstəyini” yüksək qiymətləndirir.
Vaşinqtonda Ermənistanın xarici işlər naziri Ararat Mirzoyan və ABŞ dövlət katibi Antoni Blinken tərəfindən imzalanan ABŞ və Ermənistan arasında Strateji Tərəfdaşlıq Xartiyası “iqtisadiyyat, təhlükəsizlik və digər sahələrdə əməkdaşlığı genişləndirmək” niyyətinin siyasi bəyannaməsinə bənzəyir. Müdafiə, demokratiya, inklüzivlik və insanlar arasında təmaslar” və konkret əməkdaşlıq proqramı yoxdur.

Bununla belə, qeyri-müəyyən ifadələrə baxmayaraq, bu sənədin rəsmi imzalanması mərasimində çıxış edən dövlət katibi Blinken bunu “Ermənistan və ABŞ arasında münasibətlərdə təməl nailiyyət” adlandırıb. “Biz strateji tərəfdaşlıq üzrə komissiya yaradırıq ki, bu komissiya bir sıra sahələrdə – iqtisadiyyat, müdafiə, təhlükəsizlik, demokratiya sahələrində əməkdaşlığımızı genişləndirmək üçün geniş imkanlar yaradır”.

Öz növbəsində, Ararat Mirzoyan Amerika diplomatiyasının vəzifəsini tərk edən rəhbərini əmin edib ki, İrəvan “ABŞ-ın Ermənistanın müstəqilliyi, suverenliyi və ərazi bütövlüyünə sarsılmaz dəstəyini” yüksək qiymətləndirir. “ABŞ-ın Ermənistanın demokratik təsisatlarının gücləndirilməsi və onun iqtisadi dayanıqlığının artırılmasında göstərdiyi yardım heç də az əhəmiyyət kəsb etmir”, o əlavə edib.

Möhtəşəm siyasi bəyanatlarla kifayətlənməyən tərəflər “123 razılaşması” kimi tanınan nüvə enerjisi sazişi üzrə danışıqlara başlamaq barədə razılığa gəliblər. “İrəliyə baxaraq, Strateji Tərəfdaşlıq Xartiyasında qeyd olunan iddialı məqsədlərə nail olmaq üçün ABŞ-ın yeni administrasiyası ilə tərəfdaşlığımızı davam etdirməyi səbirsizliklə gözləyirik”, - deyə Ararat Mirzoyan yekunlaşdırıb.

Beləliklə, o, açıq şəkildə bildirib ki, Nikol Paşinyan hökuməti Tramp administrasiyası Ağ Evə gələndən sonra da ABŞ-la münasibətləri eyni səviyyədə saxlamağı gözləyir. İrəvan və Vaşinqton münasibətlərini strateji tərəfdaşlıq səviyyəsinə qaldırmaq qərarına hələ bu ilin iyununda iki ölkə hökumətləri arasında Ermənistan-Amerika strateji dialoqu çərçivəsində keçirilən görüşdən sonra gəliblər. Bunun ardınca Nikol Paşinyan iyulun 4-də qeyd olunan ABŞ-ın Müstəqillik Günü münasibətilə prezident Baydenə ünvanladığı təbrik məktubunda prezidentlik müddəti başa çatana qədər sənədin imzalanması ilə bağlı işi başa çatdırmağa hazır olduğunu təsdiqləyib.

İrəvanla müttəfiqlik münasibətlərini saxlayan Moskvada Ermənistanla ABŞ arasında Strateji Tərəfdaşlıq Xartiyası ciddi təmkinlə şərh edilib. “Bu, bizim erməni dostlarımızın tamamilə suveren hüququdur. Münasibətləri bütün istiqamətlərdə inkişaf etdirmək Ermənistanın suveren hüququdur. Biz əsas məsələdən çıxış etməyə davam edirik: bizim Ermənistanla öz ikitərəfli münasibətlərimiz var, biz bu əlaqələri yüksək qiymətləndiririk və onları daha da inkişaf etdirmək niyyətindəyik”, - deyə Vladimir Putinin mətbuat katibi Dmitri Peskov bildirib.
Bununla belə, o, İrəvanı inteqrasiya prosesləri çərçivəsində, o cümlədən Aİİ daxilində qarşılıqlı fəaliyyəti saxlamağa çağırıb. “Bütün bunlar birlikdə Ermənistan və onun xalqı üçün əhəmiyyətli dividendlər verən əməkdaşlıqdır. Biz bundan irəli gəlirik”, - Dmitri Peskov qeyd edib.

Rusiyanın xarici işlər naziri Sergey Lavrovun 2024-cü ildə Rusiya diplomatiyasının yekunlarına həsr olunmuş mətbuat konfransında ABŞ və Ermənistan arasında Strateji Tərəfdaşlıq Xartiyası ilə bağlı “iki dövlətin suveren qərarı” ilə bağlı tezisin təkrarlanması olduqca simvolikdir. Bununla belə, o, İrəvanı birbaşa tənqid etməkdən yayınsa da, Ermənistan hökumətinə ABŞ və Aİ-dən dəstək istəməkdənsə, qonşu dövlətlərlə problemlərini həll etməyi tövsiyə edib. “Biz istər-istəməz Rusiya, Azərbaycan, Türkiyə və İranın indi danışdıqları məsələyə, yəni region ölkələrinin yaxın qonşuları ilə problemlərini həll etməli olduğuna gələcəyik”, - deyə Rusiya diplomatiyasının rəhbəri qeyd edib. Ermənistanın ABŞ və Qərblə yaxınlaşması regionda təhlükəsizliyə təsir edə bilər.

“Amma bizim ərazimizdən, ənənələrimizdən və tarix anlayışımızdan uzaq olan ölkələr, məsələn, Aİ missiyasının Zəngəzur bölgəsində təhlükəsizliyi təmin edəcəyini bəyan edəndə, mən bunu başa düşmürəm”, - Sergey Lavrov deyib. Keçən həftə Nikol Paşinyan hökuməti “Ermənistanın Avropa İttifaqına daxil olması prosesinin başlanması haqqında” səsli başlıqlı qanun layihəsini təsdiqləyib. Bu sənədin rəsmi əsaslandırılmasından belə çıxır ki, “layihənin qəbulu Ermənistan Respublikası vətəndaşlarının onun Avropa İttifaqına tamhüquqlu üzv olması ilə bağlı gözləntilərini daha reallaşdıracaq”.

Qanun layihəsini təsdiqləyən hökumət iclasında çıxış edən Ararat Mirzoyan bəyan edib ki, “Aİ müxtəlif hallarda erməni demokratiyasına güclü siyasi dəstək ifadə edib və faktiki olaraq Ermənistan Respublikası ətrafında təhlükəsiz mühitin təmin edilməsində iştirak edib”. Nümunə kimi o, Ermənistan-Azərbaycan sərhədində eyni Aİ müşahidəçi missiyasının yerləşdirilməsini göstərib və Sergey Lavrovun 2024-cü ilin yekunlarına dair keçirdiyi mətbuat konfransında bu barədə mənfi fikirlər səsləndirib.

Paşinyan hökuməti ABŞ və Avropa İttifaqı ilə münasibətlərin səviyyəsini yüksəltmək niyyəti ilə bağlı aktiv siqnallar göndərdiyi halda, Moskva Ermənistana Rusiya və Avrasiya İqtisadi İttifaqındakı tərəfdaşları ilə münasibətlərində qaçılmaz xərcləri xatırlatmağı zəruri hesab edib. Söhbət Avropaya inteqrasiya hadisəsindən gedir. Rusiya prezidentinin mətbuat katibi Dmitri Peskovun dediyi kimi, ölkənin həm Aİ, həm də Aİİ-də eyni vaxtda iştirakı “hipotetik olaraq, sadəcə olaraq mümkün deyil”. "Biz əminik ki, Aİİ-yə üzvlük Ermənistan üçün faydalıdır", - Dmitri Peskov əlavə edib.

Vəziyyəti Rusiya baş nazirinin müavini Aleksey Overçuk daha ətraflı təhlil edərək, Ermənistanın Avropa İttifaqına daxil olmasının ölkəni Avropa İttifaqı ilə Avrasiya İqtisadi Birliyi arasında seçim etməyə məcbur edəcəyini xüsusi vurğulayıb. Aleksey Overçukun sözlərinə görə, Aİİ və Aİ uyğun gəlmir. “Hər iki ittifaq gömrük sərhədlərinin olmadığını və malların, xidmətlərin, kapitalın və işçi qüvvəsinin sərbəst hərəkətini nəzərdə tutur. “Bu iki ittifaqın nə vaxtsa yaxınlaşacağını təsəvvür etmək mümkün deyil” deyən Rusiya baş nazirinin müavini qeyd edib ki, “Ermənistan Aİİ-dən çıxsa, Ermənistan mallarının ixracı 70-80% azalacaq” və enerji qiymətləri da qalxacaq və adi vətəndaşlara pis təsir edəcək.

V.VƏLİYEV