Burun əməliyyatı və ÖLÜM RİSKİ - ARAŞDIRMA

Burun əməliyyatı həm ölkəmizdə, həm də dünyada ən çox edilən plastik əməliyyatlardan biridir. Ətrafınızda mütləq rinoplastika əməliyyatı etdirmiş insanlar var. Onların demək olar ki, hamısının fərqli bir hekayəsi var. Təəssüf ki, burun əməliyyatında istifadə edilən anesteziya üsulları səbəbiylə xəstənin oyaq qaldığı əməliyyatlar həmin insanlara mənfi təsir göstərə və o bir neçə saatı ömürləri boyu unutmalarına səbəb ola bilər.

SİA mövzu ilə bağlı araşdırma aparıb.

Burun əməliyyatı lokal anesteziya ilə edilməməlidir

2000-ci illərin əvvəllərinə qədər burun əməliyyatında, xüsusən də klinik şəraitdə istifadə edilən anesteziya texnikası lokal anesteziya idi. Bu yanaşma Qulaq, Burun Boğaz (ENT) mütəxəssisləri arasında daha çox yayılmışdır. Həmin dövrdə və daha əvvəl lokal anesteziya ilə burun əməliyyatı keçirənlərin əməliyyat zamanı yaşadıqları ağrı, qorxu və sıxıntılı bir neçə saatı bir yox, bir çox insana danışması bu gün burun estetik əməliyyatı ilə bağlı əfsanələrin yaranmasına səbəb oldu. Burun əməliyyatı zamanı əməliyyat ediləcək nahiyəni uyuşdurmaq üçün həmin nahiyəyə çoxlu iynə vurulmalıdır. İnsan bədənində ən həssas və ağrılı yer üzün orta hissəsi, yəni burun nahiyəsidir. Xəstə oyaq ikən bu nahiyələrə inyeksiya etmək ağrılı ola bilər.

Uyuşmadan sonra bu nahiyədə əməliyyat zamanı eşidilən səslər və əməliyyatlar yenə də xəstənin yaddaşına mənfi təsir göstərə bilər. Bu səbəblə rinoplastika əməliyyatı və ya burunda edilən hər hansı bir əməliyyat xəstə istəsə belə lokal anesteziya ilə edilməməlidir.

Burun əməliyyatı ümumi anesteziya ilə aparılmalıdır

Ümumi anesteziya bu gün bütün dünyada istifadə edilən, getdikcə etibarlılığı artan dərmanlarla riskləri getdikcə minimuma endirilən, təbabətin inkişafında çox mühüm rol oynayan, xəstə heç bir şey hiss etmədən əməliyyatların aparılmasına imkan verən bir anesteziya üsuludur.

Rinoplastika əməliyyatları xəstəxana mühitində və ümumi anesteziya altında aparılmalıdır. Bu sayədə xəstə icra edilən əməliyyatla bağlı ən kiçik bir narahatlıq belə yaşamaz. Rinoplastika əməliyyatı anesteziya verildikdən sonra əməliyyat olunacaq nahiyələrə lokal anestezik inyeksiya ilə başlayır. Bunun səbəbi, əməliyyat ediləcək bölgənin qanaxma olmaması və bu təsir və uyuşmaların əməliyyat tamamlandıqdan sonra xəstənin rahatlığını artırmasıdır.

Burun əməliyyatı zamanı anesteziyadan qorxmaq bəzən ciddi problem yarada bilər

Anesteziya ilə bağlı qorxular hətta bir filmin mövzusu olub və bəlkə də hamımızın ortaq qorxularından biridir. Deməli, əslində çox normal bir qorxudur. “Nə olar yata bilmərəmsə?”, “Əməliyyat zamanı hər şeyi hiss etsəm nə olacaq?”, “Əgər əməliyyatdan ayılmasam nə olacaq?” Bu fikirlər dərhal ağlımızdan keçir. Problem ondadır ki, biz bu qorxuları şişirdirik və onların həyatımıza mənfi təsir göstərməsinə imkan veririk.

Ümumi anesteziya ilə bağlı risklər gündəlik həyatımızda aldığımız risklərdən çox deyil. Dünyada hər gün milyonlarla insan ümumi anesteziya ilə əməliyyat olunur.

Rinoplastika əməliyyatı zamanı arzu olunan prosedurları yerinə yetirə bilmək, xəstənin və həkimin rahatlığını ən yüksək səviyyədə təmin etmək ancaq günümüzün müasir ümumi anesteziya texnikaları ilə mümkündür.

Burun əməliyyatında anesteziya riski varmı?

Hər cərrahi əməliyyat kimi rinoplastika və əməliyyat zamanı tətbiq olunacaq narkozun da məlum riskləri var. Bunlara məhəl qoymamaq düzgün olmazdı. Bununla belə, inkişaf edən texnologiya istifadə olunan dərman və cihazların etibarlılığının artmasına töhfə versə də, təcrübəli anestezioloqlar və tam təchiz olunmuş əməliyyat otaqları və xəstəxana mühitləri də bu risklərin azaldılmasında və idarə olunmasında çox mühüm rol oynayan amillərdir.

Burun əməliyyatı zamanı necə nəfəs almalı?

Ümumi anesteziya zamanı xəstə respiratora qoşulur və xəstənin özbaşına nəfəs almasına icazə verilmir, əksinə cihazın köməyi ilə nəfəs alır. Bu məqsədlə xəstə boğazından keçən boru vasitəsilə anesteziya aparatına birləşdirilir və cihaz xəstənin oksigen və hava təzyiqi balansını tənzimləyir. Keçən əsrin ən mühüm ixtiralarından biri ümumi anesteziya verən cihazların kəşfi oldu.

Burun əməliyyatı zamanı ağrı olurmu?

Ümumi anesteziya bədəndəki bütün ağrı hisslərinin dayandırılması deməkdir. Bu müddət ərzində beyin istifadə edilən dərmanların təsirindən ağrı hiss etmir. Bundan əlavə, burun əməliyyatı zamanı burun nahiyəsində qanaxmalara nəzarət etmək üçün istifadə olunan lokal anestezik dərmanlar əməliyyatdan sonra da bu nahiyədəki uyuşmanın davam etməsini təmin edərək xəstənin həm əməliyyat zamanı, həm də əməliyyatdan sonra ağrı hiss etməsinin qarşısını alır.

Burun əməliyyatı zamanı heyrətə gəlmək lazımdırmı?

Burun əməliyyatı zamanı lokal anesteziyadan niyə istifadə etmədiyimi və tövsiyə etmədiyimi yuxarıda izah etdim. Lokal anesteziya altında hiss etdiyiniz, eşitdiyiniz və bəlkə də gördüyünüz şeylər sizə mənfi təsir göstərə və əməliyyatınızın gedişatını poza bilər. Bu səbəbdən burun əməliyyatı zamanı xəstə mütləq yatmalıdır. Bu, demək olar ki, bütün dünyanın ümumi yanaşmasıdır.

Burun əməliyyatı zamanı özündəngetmə olurmu?
Burun əməliyyatı zamanı kateterdən istifadə etmək nadir hallarda lazımdır. Xəstənin sidik ifrazını izləmək lazım olan bir vəziyyət yaranarsa, kateter qoyulur. Əgər əməliyyat uzun sürmüşsə, anesteziya ilə çox maye verilmişsə və ya anestezioloqun tövsiyəsi ilə xəstənin təqibi zamanı çıxarılan maye əhəmiyyətli hesab edilərsə, xəstə kateterlə burun əməliyyatından çıxarıla bilər. .

Burun əməliyyatı üçün saqqal və bığ kəsmək lazımdırmı?

Saqqal və bığ əslində burun əməliyyatına heç bir maneə yaratmır. Burun əməliyyatından əvvəl sizdən saqqal və bığınızı kəsməyiniz xahiş oluna bilər, çünki həkiminiz əməliyyat zamanı yuxarı dodağınızın orta nöqtəsini və çənənizin orta nöqtəsini görmək istəyir.

Burun əməliyyatında anesteziyanın təsiri nə vaxt keçər?

Burun əməliyyatı tamamlandıqdan sonra burun içərisinə tampon qoyulur və üzərinə gips və ya şin qoyulur. Bu prosedurlar tamamlandıqdan sonra xəstənin oyanması istənilir. Anesteziya, borunu rahat və rahat bir şəkildə çəkərək xəstəni oyadır. Ancaq xəstə ilə danışsaq belə, dərmanların təsirindən bu yerləri xatırlamır. Bu səbəbdən xəstənin tam sağalması və sonra öz otağına aparılması gözlənilir. Bu vaxtlar bir qədər əməliyyatın müddəti, yəni xəstənin aldığı anesteziya müddəti ilə bağlıdır. 15-20 dəqiqə sağaldıqdan sonra anesteziyanın təsiri kəsilir və xəstə öz otağına aparılır.

Burun əməliyyatında ölüm riski

Plastik cərrahiyyə ilə bağlı hər bir hadisə ölkə və hətta dünya mətbuatının diqqətini cəlb etdiyi üçün bəzən bu problemlərlə bağlı xəbərləri tez-tez eşidirik. Bu gün dərc olunan son məqalələrə görə, anesteziyadan ölüm riskinin 100.000-də 1 olduğu bildirilir. Burun əməliyyatı bu riski artırmaz.

Xatırladaq ki, ötən gün burun çəpərindəki əyriliyi aradan qaldırmaq üçün əməliyyat olunan 30 yaşlı Nəzrin Mansurova komadan ayılmayıb və vəfat edib. Ailənin sözlərinə görə, əməliyyatdan sonra Nəzrinin vəziyyəti sürətlə pisləşib və beyninə çirk yayılıb.

Xatırladaq ki, yanvarın 3-də cərrah Sənan Mehdiyev tərəfindən keçirilən əməliyyatdan bir gün sonra onun vəziyyəti ağırlaşıb.

Qeyd edək ki, bu, cərrah S.Mehdiyevlə bağlı ilk hadisə deyil. 2015-ci ilin martında həmin həkimin əməliyyat etdiyi 18 yaşlı Leyla Mürsəlova klinikada vəfat etmişdi. Ailəsinin uzun müddət davam edən şikayətlərindən sonra hadisə araşdırıldı və S.Mehdiyev 8 ay 23 gün müddətinə azadlıqdan məhrum edildi. Lakin onun azadlıqdan məhrumetmə cəzası əvvəllər barəsində seçilmiş ev dustaqlığı qətimkan tədbiri ilə əvəzləndi və cəzası çəkilmiş hesab olundu.

Ayşən Vəli