...SİA-nın məlumatına görə, Qurani-Kərimdə buyurulur: “...kim bir insanın canını qurtararsa, sanki bütün insanların həyatını xilas etmiş olar”.
Ola bilsin ki, bu konsepsiyanı həyata keçirməyin orqan transplantasiyasından daha yaxşı yolu yoxdur. İslami hökmlərin bir qədər ümumiləşdirilməsindən sonra bu qənaətə gəlinmişdir.
Düzünü desək, diri və ya ölü insan bədəninin bütövlüyünə qəsd etmək İslamın qaydalarına ziddir. Bundan belə nəticəyə gəlmək olar ki, diri donorun və ya meyitin cəsədinin kəsilməsi və ianə olaraq orqanın çıxarılması caiz deyil, lakin iki qanuni qaydanın olması bu vəziyyəti asanlıqla həll edir. Bunlardan birincisi: zərurət qadağanı ləğv edir.
İkinci qayda budur ki, iki şərdən ən kiçikini seçin.
Həyatın qorunub saxlanılması canlı orqanizmin və ya meyitin bütövlüyünü qorumaqdan daha ağır bir zərurət olduğundan, donorun bədəninə zərər vermək isə xəstənin ölümündən daha az şər olduğuna görə orqan bağışlanması və transplantasiyası proseduruna icazə verilir.
Əməliyyat tibbi baxımdan mümkün qədər donor üçün təhlükə yaratmamalıdır. Prosedur üçün hazırlıq donorun (və ya ölən donorun ən yaxın qohumlarının) könüllü razılığı ilə, heç bir təzyiq olmadan müəyyən edilir.
Sinir toxumasının transplantasiyası. Sinir toxumasının köçürülməsi proseduru bəzi xəstəliklərin müalicəsində son təcrübələrdə müəyyən vədlər verdi. Materialın adrenal medulla və ya heyvan dölünün ya da təbii şəkildə ölən kortəbii abortdan sonra insan dölünün olması qanunidir. Bu məqsədlə canlı və yaşaya bilən dölün qurban verilməsi qanunsuzdur. Ancaq qanuni abortdan sonra (məsələn, ananın həyatını xilas etmək üçün) fetal toxuma istifadə edilə bilər. Transplantasiya üçün sonrakı abort məqsədilə embrion yaratmaq qanunsuzdur.
Fetal anensefaliya. Anensefali olan döl, kəllə sümüyü və beyin yarımkürələrinin olmadığı anadangəlmə anomaliyanın nəticəsidir. Belə uşaq diri doğula bilər, ancaq bir neçə gün ərzində qaçılmaz olaraq öləcək. Sağ ikən transplantasiya üçün orqan mənbəyi kimi istifadə edilə bilməz. Onun ömrünün süni şəkildə dayandırılması qanunsuzdur. Beyin (kök hüceyrələri) ölənə qədər bədəninin sağlam toxumalarını qorumaq üçün belə bir yeni doğulmuş uşağın varlığını süni həyat dəstəyi ilə uzatmaq olar və yalnız bundan sonra orqanların çıxarılması vaxtı gəlir.
Cinsi vəzilərin transplantasiyası. Sperma və ya yumurtlama qabiliyyətinə malik yumurtalıq istehsal edə bilən testislərin başqa birinə köçürülməsi qeyri-qanunidir, çünki bu, şəcərədə çaşqınlığa və həqiqi nikah birliyi ilə birləşdirilməyən gametlər tərəfindən körpələrin konsepsiyasına səbəb olacaq - belə sperma və yumurtalar həmişə alıcıya deyil, donora məxsus olacaqdır. Bu qadağa steril (qamet əmələ gətirməyən), lakin hormonal aktiv olan cinsi vəzilərə şamil edilmir, lakin onların istifadəsinin klinik praktikada yeri yoxdur.
Əli Babayev
Bütün xəbərlər Facebook səhifəmizdə
USD
EUR
GBP
RUB