Yeni elmi tədqiqat dünyanın taleyi ilə bağlı proqnozları alt-üst etdi - ARAŞDIRMA

Qlobal iqlim dəyişikliyi ilə bağlı proqnozların səhv olduğu aşkara çıxdı, lakin bu, bizə rahat nəfəs almaq şansı vermir, təhlükə davam edir

Alimlər üçün sirr deyil ki, planetin özü okeanlardan istifadə edərək atmosferdən karbonu udur. Əslində, bu funksiya atmosferin çirklənməsi (ilk növbədə karbon tullantıları səbəbindən) səbəbiylə qlobal iqlim dəyişikliyinin nəticələrini proqnozlaşdırmağımıza kömək etmək üçün hazırlanmış modellərdə nəzərə alınmışdır. Ancaq əvvəllər okeanlar tərəfindən tutulan karbonun demək olar ki, hamısının vulkan püskürmələri ilə atmosferə qayıtdığı güman edilirdi.

Yerin içərisinə karbon çəkməyin yalnız bir yolu var– plitələrin subduksiyası: tektonik plitələrin yavaş toqquşması və deformasiyası nəticəsində planet həm karbon, həm də atmosfer karbonu olan bioloji qalıqları udur.

“Nature Communications” jurnalında nəşr olunan araşdırmanın nəticələri, Yerin atmosferdən karbonu əvvəllər alimlərin güman etdiyindən daha çox udduğunu göstərir. Bu yaxınlarda Avropa Sinxrotron Radiasiya Hissəcikləri Sürətləndiricisini istifadə edərək tektonik plitələrdə baş verən kimyəvi reaksiyaları modelləşdiriblər. Mütəxəssislər Yerin bağırsaqlarında baş verənləri təqlid edərək, subduksiya zonalarının sıx təzyiqi və həddindən artıq yüksək temperaturlarını yaratmağı bacarıblar.

Xüsusilə, alimlər qrupu, karbonat süxurlarının mantiyaya daha dərinə getdikcə daha az kalsiumla zənginləşdiyini və daha az həll edildiyini, vulkanik püskürmələr nəticəsində atmosferə qayıtma ehtimalını daha da azaldığını aşkar ediblər.

Bunun əvəzinə, karbonatların çoxu daha dərinə batır və nəticədə okeanlar vasitəsilə atmosferdən toplanan karbon almaza çevrilə bilər. Əmilən karbonun təxminən üçdə birinin əbədi olaraq kilidləndiyi aydındır.

Bu kəşf iqlim dəyişikliyini proqnozlaşdırmaq üçün yaradılan tənliklərdə dəyişikliklərə səbəb olacaq, ancaq bu, rahat nəfəs ala biləcəyimiz demək deyil.

Bu proses öz-özlüyündə planetimizi istilənən iqlim böhranından sürətlə xilas etməkdən uzaqdır, lakin atmosfer, okeanlar və Yerin daxili hissəsi arasında meydana gələn karbon dövriyyəsini daha yaxşı başa düşmək gələcək kursun cədvəlini tərtib etməkdə faydalı olmalıdır. Bir az daha çox vaxtımız olsaydı, bundan fayda əldə etmək üçün istifadə etmək yaxşı olardı.

Elçin Bayramlı

Bütün xəbərlər Facebook səhifəmizdə