...Alimlər ilk dəfə təxminən 20 il əvvəl qaranlıq ulduzların mövcudluğu haqqında danışmağa başladılar. İndi astronomlar ilk dəfə olaraq qismən qaranlıq maddədən ibarət olan ulduzları kəşf etdiklərini bildirirlər, bu sirli maddə adi maddədən bir neçə dəfə çoxdur.
SİA-nın məlumatına görə, tədqiqat arXiv preprint serverində dərc edilib.
Astronomlar inanırlar ki, onlar qaranlıq ulduzların - erkən kainatda qismən qaranlıq maddədən ibarət olan nəhəng ulduzların sübutunu tapıblar. Bu kəşf təsdiq olunarsa, astronomlar qara dəliklərlə bağlı Kainatın daha bir sirrini həll edə biləcəklər.
Qaranlıq ulduzlar - bunlar nədir?
2007-ci ildə ilk dəfə qaranlıq maddə ulduzlarının mövcud olması nəzəriyyəsi ortaya çıxdı.
Nəzəriyyəyə görə, erkən kainatda hidrogen və helium qazlarından ibarət nəhəng buludlar qaranlıq maddə ilə qarışıb və onlar qarşılıqlı təsirə girəndə özlərini məhv ediblər.
Bu yolla qismən qaranlıq maddədən ibarət nəhəng kütləli ulduzlar, yəni qaranlıq ulduzlar yaradıla bilərdi.
Qaranlıq maddə olmasaydı, belə böyük qaz buludları cazibə qüvvəsi altında çökərək qara dəlik əmələ gətirərdi, lakin qaranlıq maddə hissəciklərinin məhvindən əldə edilən enerji bunun qarşısını ala bilərdi.
Beləliklə, qaz qızaraq ulduza bənzər cisim əmələ gətirdi, baxmayaraq ki, adi ulduzlardan fərqli olaraq onun dərinliklərində termonüvə sintezi baş vermir.
Webb Kosmik Teleskopu 2022-ci ildə fəaliyyətə başladığından, Böyük Partlayışdan cəmi bir neçə milyon il sonra mövcud olan qeyri-adi çox sayda parlaq, uzaq obyektləri aşkarlamağa başlayıb.
Astronomlar əvvəlcə bu obyektlərin ilk qalaktikalar ola biləcəyini irəli sürdülər.
İndi müəlliflər bu obyektlərin bəzilərinin qaranlıq ulduz simulyasiyalarının bir neçə xassələrinə uyğun olduğunu göstərdilər.
Məsələn, onlar dairəvi formadadırlar və çox güclü radiasiya yayırlar. Yəni, bu obyektlər qaranlıq ulduzların necə görünməsi lazım olduğuna dair nəzəri proqnozlara uyğun gəlir.
Bunların qaranlıq maddə ulduzları olması ilə hamı razılaşmır
Qaranlıq ulduz üçün bir namizəd, qaranlıq ulduzlar üçün yaxşı bir identifikator olan elektronu olmayan müəyyən növ heliumun işarəsini ehtiva edir. Astronomlar bu cisimlərin qaranlıq ulduzlar olmasından başqa xüsusiyyətlərini izah edə bilməyəcəklərini deyirlər.
Ancaq daha çox dəlil lazımdır. Tədqiqat müəlliflərinin gəldiyi nəticə ilə bütün alimlər razılaşmır. Belə bir fikir var ki, adi, lakin çox kütləvi və nəhəng ilk ulduzlar kəşf edilib. Və onların tərkibində qaranlıq maddə yoxdur.
Lakin tədqiqatın müəllifləri təkid edirlər ki, tapdıqları kütləvi ulduzları yaratmağın yeganə inandırıcı yolu qaranlıq maddəni məhv etməkdir.
Kəşflə bağlı problemlərdən biri də odur ki, astronomlar sirli obyektlərdən gələn radiasiyada oksigen əlamətlərini də aşkar ediblər. Ancaq qaranlıq ulduzlarda bu olmamalıdır, ona görə də normal ulduzlardan əldə edə bilərdilər.
Skeptik elm adamları hesab edirlər ki, oksigen məhz bu cisimlərin qaranlıq ulduz ola bilməyəcəyinə işarədir, çünki onların formalaşması fövqəlnova kimi partlayan normal ulduzlar tərəfindən pozulmuş olardı.
Qaranlıq Ulduzlar Kainatın daha bir sirrini həll edə bilər
Əgər astronomlar bu obyektlərin qaranlıq ulduzlar olduğunu sübut edə bilsələr, bu, başqa bir kosmik sirri həll etməyə kömək edə bilər.
Məhz odur ki, elm adamları erkən Kainatda həddən artıq çox böyük qara dəliklər aşkar ediblər.
Astronomlar deyirlər ki, bu cür qara dəliklər yalnız son dərəcə böyük maddə yığınları kimi başlasalar mövcud ola bilərdilər, lakin ilk kainatda qaranlıq ulduzlardan başqa heç bir şey bunu edəcək qədər böyük ola bilməzdi.
Əli Babayev
Bütün xəbərlər Facebook səhifəmizdə
USD
EUR
GBP
RUB