Pəhriz depressiyaya səbəb olur? - ARAŞDIRMA

Hərəkətsizlik və balanssız qidalanma nəticəsində alınan artıq çəki və bu çəkidən qurtulma prosesi insanın əhvalına təsir edə bilər. Mütəxəssislər pəhriz saxlayarkən çəkiyə diqqət edilməməsi lazım olduğunu söyləyərək, bu vəziyyətin stressə səbəb ola biləcəyini vurğulayırlar.

SİA mövzu ilə bağlı araşdırma aparıb.

Pəhriz sağlam həyat və fit bədən üçün mükəmməldir. Ancaq yanlış əhval-ruhiyyə, vərdişlər və qidalanma ilə pəhriz insanı depressiyaya sala bilər. Ona görə də qidalanma proqramı və pəhriz psixologiyasına yaxşı hazırlanmalıdır.

Aşağı kalorilər depressiyaya səbəb ola bilər

Pəhrizə başladıqdan sonra birdən-birə çəki itirəcəyi düşünülür. Amma bir müddət sonra məlum olur ki, bu, yeganə mexanizm deyil. Bu vəziyyət pəhriz saxlayanları depressiyaya sürükləyə bilər. Digər tərəfdən, ac qalarkən pəhriz saxlamaqdansa, düzgün qidalanma proqramı ilə toxluq hiss edərək də arıqlaya bilərsiniz.

Pəhrizə başlamazdan əvvəl cavab veriləcək ilk sual "Niyə?"dir. İnsan “İnsan niyə arıqlamaq və ya kökəlmək istəyir?” düzgün cavab verilərsə, doğru başlanğıc olacaq. Bunu bilmək sizin üçün motivasiya mənbəyi olacaq və düzgün yol xəritəsini cızmanıza kömək edəcək. Şüursuz pəhriz fiziki və psixi sağlamlığa mənfi təsir göstərir və qısamüddətli uğurlar uzunmüddətli zərərə səbəb olur.

Yalnız qidalanmaq kifayət deyil

Bir çox insanın etdiyi başqa bir səhv, yalnız pəhriz saxlayaraq arıqlaya bilmələridir. Amma sadəcə pəhriz saxlayaraq arıqlamaq çox çətindir. Pəhriz saxlayarkən idman etməyərək bu prosesi keçməyə çalışanlar artıq çəkilərinin getmədiyini görməyə başlayanda depressiya ilə qarşılaşa bilərlər. Buna görə də pəhrizlə yanaşı, idman proqramı da həyata keçirilməlidir.

Hər zaman pəhriz haqqında danışmayın

Bəli, siz pəhrizə başlamaqla yepyeni bir həyatın qapısını açdınız. Ancaq pəhriz haqqında danışmağı mümkün qədər dayandırmalısınız. Bunun səbəbi pəhriz saxladığınızı daim xatırlamağınızdır. Davamlı olaraq pəhrizdən danışmaq o deməkdir ki, hamının sizdən "Pəhriziniz necə gedir?" sualını soruşmasına vadar edir. Siz də həyəcanlanıb uğur qazana bilməyəcəyinizi düşünürsünüz.

Səbrli olun

Pəhriz özü səbir tələb edən bir prosesdir. Pəhriz əvvəlcə yaxşı getsə də, bir müddət sonra çəki itkisi dayana bilər. Bu proseslər zamanı insan özünü pis hiss edə bilər. Bu zaman pəhrizdən imtina etmədən davam etdirilməlidir.

Qarşınıza çox böyük hədəflər qoymayın

Edilən ən böyük səhvlərdən biri də qarşıya böyük hədəflər qoymaqdır. Tək, əlçatmaz bir məqsəd qoymaq əvəzinə, hissələrə bölünərək çoxlu hədəflər qoyun. Əldə edə bilməyəcəyiniz böyük hədəflər qoymaq motivasiyanızı itirməyinizə və depressiyaya səbəb ola bilər.

Özünə güvən

Sınayın və yenidən cəhd edin. Bir dəfə mənfi nəticə əldə etməyiniz həmişə belə olacaq demək deyil. Özünüzə güvənin və uğursuz olsanız, yenidən cəhd edin. Atdığınız heç bir addım boşa getməz. Hər dəfə dəqiq hədəfinizə çatmasanız belə, arıqlayacaqsınız.

Dünyadan mənbələr

ABŞ-da aparılan bir araşdırmada "Pəhrizli içkilərin istifadəsi depressiya riskini artırırmı?" mübahisələrinə səbəb olub. 250 min insan üzərində aparılan araşdırma, bu cür içkiləri tez-tez qəbul edən insanlarda depressiyanın daha çox olduğunu ortaya çıxarıb. Lakin bu əlaqənin səbəbi araşdırılmayıb.

10 il davam edən bir araşdırmaya görə, gündə dörd qutu qazlı pəhriz içkisi və ya dadlandırıcılarla meyvə suyu içənlərdə depressiya riski təxminən 30% artırmış.

Digər tərəfdən, gündə dörd fincan qəhvə istehlak edənlərin depressiya riski 10% azalır.

Amerika Nevrologiya Akademiyasının illik toplantısına təqdim olunacaq tədqiqatı aparan komandanın rəhbəri Doktor Honqley Çendir.

Şimali Karolinadakı Milli Sağlamlıq İnstitutunda işləyən Çen, "Tədqiqatımız göstərir ki, şirinləşdirilmiş pəhriz içkilərindən imtina etmək və ya azaltmaq və onları şəkərsiz qəhvə ilə əvəz etmək təbii olaraq depressiya riskini azalda bilər" dedi. Bununla belə, Doktor Çen bu mövzuda başqa araşdırmaların aparılmasının lazım olduğunu vurğuladı.

Xoşbəxtlik gətirən və depressiyaya səbəb olan qidalar

Gün ərzində istehlak edilən bəzi qidalar xoşbəxtlik hormonlarının ifrazına səbəb olarkən, bəziləri insanı stresə sala və ya əksinə, sakitləşdirə bilər. Düzgün və balanslı qidalanma fiziki sağlamlıqla yanaşı, psixi sağlamlıq üçün də böyük əhəmiyyət kəsb edir. Türk dietoloq Aslıhan Altuntaş qidaların insan psixologiyasına təsiri haqqında məlumat verib.

Qidaların psixi sağlamlığa güclü təsiri var. Bu təsirin müsbət və ya mənfi olması istehlak edilən qidanın sağlam və ya zərərli olmasından asılıdır. Məsələn, qısa müddətdə müvəqqəti xoşbəxtlik təmin edən sadə karbohidratlar uzun müddətdə fiziki sağlamlıqla yanaşı, ruh sağlamlığına da zərər verir. Psixologiyaya çoxsaylı mənfi təsir göstərən qidalar aşağıdakı kimi sıralanır:

Şəkərli və ağ unlu qidalar: Yüksək glisemik indeksi olan bütün qidalar bu qrupdadır. Glisemik indeks qidaların qan şəkərinin səviyyəsini yüksəltmə sürətidir. Bəzi qidalarda qan şəkərini yüksəltmə sürəti fərqli ola bilər (şəkərin miqdarı eyni olsa belə). Yüksək glisemik indeksi olan qidalar qan şəkərini qəfil yüksəldə və ya azalda bilər. Nəticədə orqanizm stressə düşür. Şirin bir şey yediyiniz zaman dadına görə xoşbəxt olacağınız düşünülür, amma əslində bu qidalar bədəndəki stressi artırır və uzun müddət depressiyaya səbəb olur. Yüksək glisemik indeksi olan qidalara misal olaraq şərbətli desertlər, ağ çörək, ağ undan hazırlanmış biskvitlər, tortlar və desertlər daxildir.

Süd: Süd və süd məhsulları bəzi insanlarda müxtəlif problemlər yarada bilər. Bu vəziyyət dözümsüzlük adlanır. Süd məhsulları istehlak edildikdə bağırsaq problemləri, ishal, şişkinlik, qaz şikayətləri və mədə yanması baş verərsə, bu, insanın südə qarşı dözümsüzlüyünü ifadə edə bilər. Südün xoşbəxtlik hormonu olan serotonini birbaşa azaltdığı söylənilə bilməsə də, bədənə verdiyi narahatlıq səbəbiylə bəzən sizi bədbəxt edən qidalar arasında sayıla bilər.

Qəhvə: Qəhvə istehlakı gündə 3 stəkandan yuxarı qalxdıqda fərqli mənfi təsirlər müşahidə olunur. Məsələn, xolesterinin yüksəlməsinə səbəb ola bilər. Ancaq məlumdur ki, doğru qəhvə lazımi miqdarda istehlak edildikdə həm insulin müqavimətini, həm də xolesterini dəstəkləyir. Lakin həddindən artıq istehlak edildikdə, kortizol səviyyəsini artırır. Bu, insulinə təsir etdiyi üçün stress yaradır. Bundan əlavə, taxikardiya kimi vəziyyətlərə səbəb ola biləcəyi üçün bədəndəki stress səviyyəsini artırır. Bədən gərginləşəndə ​​beyin də gərgin olur. Buna görə də, həddindən artıq qəhvə istehlakı depressiyanın səbəblərindən biri hesab olunur.

Protein: Serotonin istehsal etmək üçün lazım olan amin turşusu triptofandır. Yüksək protein istehlakı ilə triptofan ümumiyyətlə digər amin turşuları ilə rəqabətini itirir və daha az serotoninin istehsalına səbəb olur. Hind quşu ətində daha çox triptofan var. Ona görə də hinduşka ətini seçmək xoşbəxtliyi ən az şokolad qədər artıracaq.

Sizi xoşbəxt edən qidalar

İnsanları xoşbəxt edən və müsbət enerji verən qidalar aşağıdakı kimi sıralanır:

Tünd yaşıl yarpaqlı tərəvəzlər: Maqnezium depressiya müalicəsində tez-tez çatışmayan və menstruasiya zamanı qan səviyyəsi normadan aşağı düşən minerallardan biridir. Tünd yaşıl yarpaqlı tərəvəzlər və balqabaq tumları kimi qidalar maqneziumla zəngindir. Maqneziumu həkimlə məsləhətləşdikdən sonra əlavə olaraq qəbul etmək də məqsədəuyğundur. Xüsusilə idmanla məşğul olanlar və ya arıqlamaq mərhələsində olanlar maqnezium preparatları qəbul edə bilərlər.

Badam, qoz, fındıq, braziliya qozu: Xoşbəxt edən qidalardan sayılan bu qoz-fındıqların tərkibində yüksək yağ var. Ona görə də bu qidaları gündə bir ovuc miqdarda və ya qarışıq hazırlayıb gündəlik istehlak etmək daha mənalı olardı. Çünki həddindən artıq qəbul həm çəkiyə, həm də qan-damar sağlamlığına uyğun deyil. Bundan əlavə, selenium vacib bir mineraldır. Braziliya qoz-fındıqları da yüksək selenium ehtiva edir. Gündə 2-3 Braziliya qozunu istehlak etmək belə, gündəlik selenium ehtiyacınızın çoxunu ödəyir.

Qatıq, kefir: Qatıq və probiyotik ehtiva edən kefir əslində eyni qida növüdür. Lakin kefirdə maya miqdarı daha çox olduğu üçün tərkibində daha çox probiotik var. Buna görə də daha sağlamdır. Kefir hər səhər yeyilə bilmirsə, gün ərzində istehlak edilməlidir. Probiyotiklərdən istifadə də tövsiyə olunur, çünki o, xoşbəxt olmağınıza kömək edəcək qida maddələrindən biridir. Çünki bədən stressini azaldan əlavədir.

Bundan əlavə, B12 vitamini sinir sistemi üçün vacibdir. Onun əskikliyi depressiya kimi şərtlərdə də görülür. Depressiyada homosistein səviyyəsi azalır, bu da insanı bədbəxt edir. B12 daha çox qatıq və kefirdən alınır.

Mütəxəssis Klinik Psixoloq Merve Umay Candaş Dəmir, kökəlmək, arıqlamaq, çox kökəlmək və ya çox arıq olmaq kimi halların utanma kimi xüsusiyyətlər daşımadığını ifadə etdi. Özünüzü sevməyi dayandırmayın. Unutmayın ki, siz özəlsiniz.

Prosesi peşəkarlara həvalə edin

Merve Umay Candaş Dəmir, pəhriz saxlayarkən çəkiyə fikir verməmək lazım olduğunu söyləyərək bunun stressə səbəb olacağını qeyd etdi. Kilo nəzarətinin dietoloq tərəfindən nəzarət altında olacağını vurğulayan Dəmir, “Prosesi peşəkarlara həvalə edin. Çəkinizə diqqət etməklə yaşamaq, dəyişən göstəricilərlə motivasiyanızı azalda bilər”.

Pəhriz sizi xoşbəxt etmirsə, psixoloji dəstək alın

Çəki ilə bağlı heç bir vəsvəsə olmamalı olduğunu ifadə edən Merve Umay Candaş Dəmir, ideal çəkinin dietoloq tərəfindən təyin ediləcəyini bildirib.

“Pəhriz təcrübələri sizi depressiyaya sürükləyə bilər” xəbərdarlığını edən Dəmir, “Psixoloji dəstək tələb edən məqamları qaçırmamalıyıq. Pəhriz dediyimiz proses sağlam həyat tərzi deməkdir, ona görə də insan sağlam həyat üçün özünə sərmayə qoyarkən xoşbəxt ola bilmirsə, uzun müddət istəksizlik və depressiya yaşayırsa, mütləq psixoloji dəstək almalıdır" dedi.

Sağlam olmayan qidaları düzgün qidalarla əvəz etməliyik

Qida proqramları və pəhriz siyahıları hazırlayarkən beynimizin gözləntilərini gözardı edə bilməyəcəyimizi xatırladan mütəxəssis, beynin qidalardan gözləntiləri olduğuna diqqət çəkdi.

Təklif

-Artıq beynimizi vərdiş etdiyimiz və doyduğumuz sağlam olmayan qidalardan bu qidalardan təmizləməliyik
— Zərərsiz məhsulları düzgün qidalarla əvəz etməliyik.

Beyin sağlamlığımız və qidalanmamız arasındakı əlaqə artıq ekspertlər tərəfindən sübut edilmiş bir həqiqətdir.

Ayşən Vəli