AZAL-ın Rusiyanın bəzi şəhərlərinə uçuşları dayandırması

2024-cü ilin dekabr ayının 25-də baş verən təyyarə qəzası hər birimizi sarsıtdı. Həmin gün Bakı-Qroznı istiqaməti üzrə marşrutu yerinə yetirən AZAL-a məxsus “Embraer 190” tipli sərnişin təyyarəsi qəzaya uğrayıb. Bu qəza nəticəsində təyyarədə olan 67 nəfərdən 38-i həlak olub. Təyyarənin pilotları və digər ekipaj üzvlərinin səyləri, sücaəti sayəsində 29 sərnişin sağ qalıb. Heydər Əliyev Beynəlxalq Aeroportunda keçirilən vida mərasimindən sonra Prezident İlham Əliyev Azərbaycan Televiziyasına müsahibə verərək bir sıra məsələlərə aydınlıq gətirdi, dövlətimizin mövqeyini çatdırdı.

Prezident İlham Əliyevin çıxışında Rusiyaya qarşı ciddi narazılıq açıq şəkildə ifadə olunub. Onun “Rusiyanın bəzi dairələri məsələni ört-basdır etmək istəyirdi” və “çox cəfəng versiyalar irəli sürülmüşdü” kimi ifadələri, Moskvanın bu hadisəni yanlış təqdim etməyə çalışdığına dair ciddi bir etirazdır. İlham Əliyev, təyyarənin vurulmasını ilk gündən açıq şəkildə Rusiyanın məsuliyyəti olaraq göstərir. Bununla yanaşı, Rusiyaya yönəlmiş tələblər də olduqca sərtdir. Prezidentin irəli sürdüyü şərtlər aydındır. Rusiya tərəfinin Azərbaycandan və ya Azərbaycan xalqından üzr istəməsi tələb olunur. Bu, hadisə ilə bağlı Rusiya tərəfinin məsuliyyətini qəbul etməsi və bununla bağlı rəsmi üzrxahlıq etməsi deməkdir. Rusiya tərəfi, hadisədə öz səhvini və ya məsuliyyətini etiraf etməli, baş verənlərin səbəbini açıqlamalıdır. Hadisənin törədilməsində günahkar olan şəxslər cəzalandırılmalı və cinayət məsuliyyətinə cəlb edilməlidir. Azərbaycan dövlətinə, habelə təyyarənin ekipaj üzvlərinə və sərnişinlərə maddi və mənəvi təzminat ödənməlidir. Prezidentin qeyd etdiyi kimi, bu tələblər ədalətli və beynəlxalq hüquq və təcrübəyə əsaslanır. Burada hansısa fövqəladə və ya qeyri-adi tələblər irəli sürülmür, sadəcə, beynəlxalq normalar və insanlıq prinsipləri çərçivəsində bir sıra ədalətli tələblər verilir. Prezident, Azərbaycan ictimaiyyətinin məsələnin bütün tərəfləri barədə məlumatlandırıldığını və verilən tələblərin açıq şəkildə ictimaiyyətə çatdırıldığını bildirir. Bu, həm də ölkə daxilində şəffaflıq və hər hansı bir yanlış anlaşılma yaranmaması məqsədi güdür. Prezidentin son cümləsi, şərtlərin qəbul ediləcəyi ilə bağlı ümidlərini ifadə edir. Əks təqdirdə, bu münasibətlər korlana bilər. V. Putinin İlham Əliyevə zəng etməsi və üzrxahlıq etməsi, Rusiya-Azərbaycan münasibətlərində yaranan gərginliyi azalda bilməyib. Əslində, Prezident Əliyevin bu məsələ ilə bağlı belə geniş bir çıxış etməsi, bunun yalnız formal bir üzrxahlıq olduğunu və həqiqi məsuliyyətin qəbul edilmədiyini göstərir. Prezidentin dediyi kimi, "əgər Rusiyadan ədalətli və adekvat addımlar görsəydik, bəlkə də buna etiraz etməzdik", bu, Rusiya tərəfindən həqiqi bir üzrxahlığın və məsuliyyətin qəbul edilmədiyini vurğulayan bir yanaşmadır. Prezident İlham Əliyevin bu ifadələri ilə Rusiya tərəfinə bir neçə mesaj göndərdiyi açıq şəkildə görünür. Bu mesajlar həm daxili, həm də beynəlxalq səviyyədə Rusiyanın mövqeyini tənqid etməyə yönəlmişdir.

Prezident İlham Əliyevin dedikləri, Rusiya tərəfinin hadisə ilə bağlı bəzi "gizli məlumatları" və ya "gerçəkləri" gizlətmək istəyini göstərir. Rusiya, xüsusilə də hava qəzası ilə bağlı müxtəlif şübhələr ortaya atıldıqda, bəzən hadisələri tərs şəkildə təqdim etməyə çalışır. Prezidentin israrla qeyd etməsi, buna qarşı Azərbaycanın prinsipial mövqeyinin olduğunu göstərir. Prezident İlham Əliyev, beynəlxalq səviyyədə araşdırma keçirilməsini istəyərək, hadisənin tamamilə müstəqil və obyektiv şəkildə qiymətləndirilməsini təmin etməyə çalışır. Bu, Azərbaycanın bu məsələdəki mövqeyinin açıq olduğunu və hər hansı bir qərəzli yanaşmanın qarşısını almağa çalışdığını göstərir. Bu, həm də Azərbaycanın hər hansı bir siyasi və ya təzyiqə məruz qalmaq istəmədiyini, məsələnin ədalətli şəkildə aydınlaşdırılmasını tələb etdiyini nümayiş etdirir. Prezident İlham Əliyevin "qara qutuların Rusiyada deyil, beynəlxalq səviyyədə araşdırılacağı" mövqeyi, Rusiya tərəfinin qəzanın əsl səbəblərini və ya hadisə ilə bağlı bəzi məlumatları gizlətmək istəməsi ilə bağlı gümanları ifadə edir. Əliyevin israrla beynəlxalq nəzarəti vurğulaması, Azərbaycanın bu məsələdə tam şəffaflıq və obyektivlik tələb etdiyini, heç bir manipulyasiyanın və ya ört-basdırın qəbul edilməyəcəyini göstərir. Bu ritorika, həm də Azərbaycanın bu cür məsələlərdə öz müstəqilliyini və beynəlxalq hüquq çərçivəsində hərəkət etməyə qərarlı olduğunu bildirir. Prezident İlham Əliyev, "kavyor əməliyyatı"nın təyyarənin xarici təsirə məruz qalmasından sonra elan edildiyini qeyd edir. Burada diqqətə çarpan ən vacib məqam odur ki, "kavyor əməliyyatı"nın elanı ilə təyyarənin vurulması arasında bir zaman əlaqəsi olduğunu bildirir. Bu, əməliyyatın məhz təyyarənin vurulması sonrası başladığını göstərir. Bu zaman əlaqəsi, hadisənin qeyri-təsadüfi bir şəkildə inkişaf etdiyi və bəzi dövlət strukturlarının məsələni ört-basdır etməyə çalışdığı fikrini irəli sürür.

Prezident İlham Əliyevin vurğuladığı əsas məsələlərdən biri də “obyektiv və ədalətli istintaqın” aparılmasına ehtiyacdır. Azərbaycan, Rusiya tərəfindən təqdim edilən heç bir versiyanı qəbul etməyib və yalnız beynəlxalq ekspertlərin iştirakını təkidlə istəyib. Bu yanaşma, Azərbaycan üçün obyektivliyə önəm verən bir xarici siyasətin əsasını qoyur. Prezidentin istintaqın təfərrüatları üzə çıxdıqca daha da genişlənəcəyi və bütün suallara cavab tapılacağı barədə verdiyi sözlər, Azərbaycanın istintaq və beynəlxalq hüquq məsələlərində qətiyyətli mövqeyini göstərir.

Müşfiq Səfərov

Yeni Azərbaycan Partiyası Beyləqan rayon təşkilatının sədri