Airfryer, yoxsa soba zərərlidir? - ARAŞDIRMA

“Airfryer” son zamanların yeni məşhur mətbəx cihazı kimi təqdim olunur. Bu kiçik mətbəx əşyası tez və praktik istifadə təklif etdiyi üçün bir çox insanı maraqlandırır. Xüsusilə qızardılmış qidaları dəqiqələr ərzində istehlaka hazır edir. Adi yağda və ya sobada qızartmaq isə məlum olduğu üzrə daha çox vaxt aparır. Bununla belə, airfryer qızartma müddətini qısaltmaqla yeməyin bişirilməsinə imkan verir.

Bəs, Airfryerdə hazırlanan yeməklərin insan orqanizminə hansı zərərləri var?

SİA mövzu ilə bağlı araşdırma edib.

Bir sıra mənbələrdə bu qızartma qabında qızardılan qidaların daha sağlam olduğuna dair fikirlər var. Ancaq bu fikirlərin əksinə olaraq onun zərərləri də önə çıxır.

Airfryer sağlamlığa zərərlidirmi?

Airfryer-ın sağlamlığa zərərli olub-olmadığı sualı bu mətbəx cihazını almaq istəyənlərin araşdırdığı məsələlərdəndir. Yalnız qızardılmış yeməklərin bişirilməsi ilə məhdudlaşmır, bir neçə dəqiqə ərzində bir çox növ yemək bişirir. Həm də sobadan kiçik olduğu üçün mətbəxdə kiçik yer tutur. Airfryerin zərərləri arasında önə çıxan ən əhəmiyyətli məqam isə yeməyin qida dəyərinin itirilməsinə səbəb olmasıdır.

Airfryerin həm görünüşü, həm də funksional xüsusiyyətləri bir çox insanın üstünlük vermə səbəbidir. Ancaq bunun sağlam olub-olmaması ilə bağlı fərdlərin beynində çoxlu sual işarələri var. Mütəxəssislər bu avadanlığın dərin qızartmadan daha sağlam qızartma qabiliyyətinə malik olduğunu bildirsələr də, onun potensial zərərləri də ön plana çıxır. Əslində hər gün bu mətbəx cihazı ilə başqa yeməklərin qızardılması və ya bişirilməsi artıq çəki artımına, şəkərli diabetə və ürək xəstəliklərinə səbəb ola bilər.

Airfryer-ın zərərləri nələrdir?

Airfryer praktik və faydalı bir mətbəx cihazı kimi görünsə də, onun bəzi potensial zərərlərini nəzərdən qaçırmaq olmaz. Airfryer zədələri dərhal görünməsə də, zamanla sağlamlıq problemlərinə səbəb ola bilər. Airfryer almaq və istifadə etmək istəyənlər üçün bu zərərləri nəzərə almaq çox vacibdir.

- Yeməyin qida dəyərini itirməsinə səbəb olur.
- Qidaları yüksək temperaturda qızartmaq akrilamid və polisiklik aromatik karbohidrogenlərə (PAH) səbəb ola bilər. Bunlar ciddi sağlamlıq problemlərinə səbəb olan kimyəvi birləşmələrdir.
- AGE-lərə (Yüksək Qabaqcıl Glikasiya Son Məhsulları) səbəb olur. Bunlar diabet, erkən yaşlanma və iltihab kimi vəziyyətlərlə nəticələnir.
- Yüksək istilik yağların və trans yağların oksidləşməsinə səbəb olur. Bu, bədəndə oksidləşdirici stresə səbəb ola bilər.
- İstiliyə davamlı vitaminlərin azalmasına səbəb olur.
- Yüksək temperaturda qızardılmış qidalar həzm və qan dövranı sistemi həssaslığı olan insanlar üçün qıcıq yarada bilər.
- Airfryerdəki bəzi kimyəvi maddələr qida ilə qarışa bilər və bir çox sağlamlıq problemlərinə səbəb ola bilər.
- Yüksək temperaturda bişirilən ət və digər qidalar Heterosiklik Aminlərin (HA) və Polisiklik Aromatik Karbohidrogenlərin (PAH) əmələ gəlməsinə səbəb olur. Bunlar kanserogen maddələr olduğundan, hava qızdırıcısının zərərli təsirləri sırasındadır.

Airfryer kanserogendirmi?

Airfryerin zərərləri nədir sualında ən çox müzakirə olunan məsələ xərçəng riskidir. Bəzi ekspertlər iddia edirlər ki, Airfriyerdən istifadə zamanı müəyyən maddələrin buraxılması xərçəngə səbəb ola bilər. Bəziləri də bu mətbəx cihazının kanserogen maddələrə səbəb olmayacağını bildirir.

Yenidən qızdırılan və ya yüksək temperaturda qızardılmış yağ xərçəngə səbəb olan maddələrin ən böyük nümunələrindən biridir. Yüksək temperatur bir çox kanserogen maddələrin əmələ gəlməsinə səbəb olur. Hava qızdırıcısının davamlı istifadəsi qidada aşağıdakı maddələrin çökməsinə səbəb olur:

Akrilamidlər: Yüksək temperaturda bişirmə, qızartma üsullarında meydana gələn kanserogendir. Asparagin adlı amin turşusu bir çox qidada olur. Asparagin ümumiyyətlə soya, tam taxıl, kartof, fındıq və buna bənzər bitki qidalarında olur.

Ət məhsullarına quş əti, mal əti və balıq daxildir. Airfryerdə qızardılan qidalarda tavada qızartma ilə müqayisədə daha az akrilamid istehsal olunur.

Polisiklik Aromatik Karbohidrogenlər (PAHs): Airfryerin davamlı istifadəsində baş verə biləcək digər kanserogen maddələrdən biridir. Yüksək temperaturda qızardılan və bişirilən qidaların tüstüsü bu maddələri əmələ gətirir. Bu maddə qızardılmış qidalarda daha çoxdur. Əslində, Çində aparılan bir araşdırmaya görə, dərin yağda qızartma zamanı əmələ gələn PAH-lar ölkədə ağciyər xərçəngindən əziyyət çəkən qadınlarla əlaqəli idi.

Eyni zamanda, hava qızartma qabının içindəki plastik materialların yüksək istilik səbəbindən qidaya keçməsi mümkündür. Həddindən artıq yağdan istifadə edildikdə, qidaların yağlılığı artaraq onları zərərli edir. Sağlam yemək bişirmək üçün istifadə edilən hava qızdırıcısı yeməyin qida dəyərini azaldır.

Airfryer necə istifadə edilməlidir?

Airfryer zərərli təsiri olan mətbəx cihazı olsa da, sağlam şəkildə də istifadə edilə bilər. İsti hava axını texnologiyası ilə işləyən hava qızdırıcısını düzgün istifadə etdikdə zərərləri minimuma endirə bilərsiniz.

Bu istifadə təkliflərini qeyd etmək üçün:

- Gündəlik qidalanma rejiminizdə davamlı olaraq istifadə etməməlisiniz.

- Yemək bişirərkən çox yağ istifadə etməməyə diqqət etməlisiniz.

- Airfryer içərisində silikon və ya plastikdən hazırlanmış qablardan istifadə etməməlisiniz. Bunlar kanserogen olduğu üçün birbaşa qidalara keçir.

- Dondurulmuş qidalar yerinə təzə tərəvəz və ətə üstünlük verməlisiniz.

- Bunlar airfriyerdən istifadə etməyin sağlam yollarıdır. Ancaq bu gün mütəxəssislər bu mətbəx cihazının tamamilə sağlam olduğunu bildirmirlər. Lakin qənaətlə istifadə etməklə onun zərərlərindən qaçmaq mümkün olduğunu söyləyə bilərik.

Airfryer zərərləri haqqında tez-tez verilən suallar

AIRFRYER ÜRƏK SAĞLAMLIĞI ÜÇÜN ZƏRƏRLİDİR?

Airfryer yüksək temperaturda qızartma proseslərində istifadə edildikdə, xolesterin oksidləşməsi (COP) adlı maddənin əmələ gəlməsinə səbəb olur. Bu maddə ürək və xolesterin kimi sağlamlıq problemlərinə səbəb olur.

TEMPERATURU NECƏ OLMALIDIR?

Airfryer qızartması, toyuq, küftə və s. yemək üçün temperatur 140-175 dərəcə, yumşaq tərəvəzlər üçün isə 140 dərəcə olmalıdır.

Zərərin az olması üçün qab seçimini necə edim?

Yeməkləri çox qızartmamaq və yüksək istiyə məruz qoymamaq zərərli maddələrin yayılmasının qarşısını ala bilər.

Bu məhsuldan alarkən nələrə diqqət etməliyəm?

Əgər hava qızdırıcısı almağa hazırlaşırsınızsa, sağlam seçim etmək üçün mütləq içərisində Teflon olanı seçməməlisiniz. Əgər siz teflon səthli hava qızartma aparatı almısınızsa, onun qida ilə təmas etməsinə icazə verməməlisiniz.

Ayşən Vəli