Son zamanların TRENDİ: GÖZ RƏNGİ DƏYİŞDİRMƏK - ARAŞDIRMA

Son zamanlar ölkəmizdə və dünyada bir sıra məşhur simalar göz rəngini dəyişdirmək üçün cərrahi müdaxilələr etdirir. Bəs bu, göz florasına necə zərər verə bilər? Korluq yarana bilərmi? Hansı risk faktorları var?

SİA mövzu ilə bağlı araşdırma aparıb.

Göz rəngini nə müəyyənləşdirir?
Göz rəngimiz irisdə, yəni göz bəbəyində olan piqmentin (rəngli maddə) miqdarı ilə müəyyən edilir. Çox az piqmentli gözlər mavi, orta piqmentasiyalı gözlər isə yaşıl rəngdədir. Gözlərimizin hansı rəngdə olacağı, yəni nə qədər piqment istehsal edəcəyi genetik quruluşumuzla müəyyənləşir. Onlar bizə ana və ata genlərindən ötürülür.

Göz rəngini dəyişmək mümkündürmü?
Göz rəngi müxtəlif üsullarla dəyişdirilə bilər, lakin bu üsulların bir çoxu gözün zədələnməsi və korluq riskini daşıyır. Göz rənginin dəyişdirilməsinin bu təhlükəli üsulları əksər ölkələrdə qadağandır və xəstələri qorumaq üçün tətbiq edilmir.

Göz rəngini dəyişməyin üsulları hansılardır?
- Kontakt linza,
- Lazerlə irisin dəyişdirilməsi üsulları,
- Rəngli süni irislər gözün içərisinə yerləşdirilir,
- Rəngli kontakt linzalar.
Bunlar səhər taxıb axşam çıxartdığımız yumşaq kontakt linzalardır. Qaydalara əməl edildikdə zərərsiz və problemsiz bir üsuldur. İllərdir makiyajın bir hissəsi kimi istifadə olunur. Əhəmiyyətli məqamlar bu linzaların kontakt linzalara qulluq və istifadə qaydalarına uyğun taxılmasıdır.

Linzaların yuyulmuş əllərlə taxılmasına, axşam çıxarıldıqda təmiz məhlulun içərisinə qoyulmasına, bir neçə gün taxılmayacaqsa məhlulun hər gün dəyişdirilməsinə diqqət yetirilməlidir. Gecələr heç bir halda linza ilə yatmaq olmaz.

Bundan əlavə, kontakt linzalar şəxsi məhsullardır və virus və bakteriya daşıya bilər. Başqasının taxdığı linzalar hepatit və bir çox oxşar virusların ötürülməsinə səbəb ola bilər. Başqasının gözünə qoyulmuş linzaları heç vaxt istifadə etməyin.

Unutmayaq ki, qaydalara uyğun gəlməyən kontakt linzalar yoluxma, hətta korluq riski daşıya bilər. Bu səbəbdən onların ilk tətbiqi və təqibi bir oftalmoloqun nəzarəti altında olmalıdır.

Lazerlə göz rəngini dəyişdirmə metodları

Göz rəngi lazerlə dəyişdirilə bilərmi? Texniki cəhətdən bəli, iris piqmenti bəzi lazerlərlə göz bəbəyinin ön səthini yandırıb parçalamaqla göz bəbəyinə həkk oluna bilər. İrisin rəngi də dəyişir.

Göz təzyiqi yüksələn xəstələrdə göz təzyiqinin aşağı salınması və lazım olduqda əməliyyatın tətbiqi nəticəsində göz quruluşu pozulur və nəticədə çox çirkin estetik görünüş yaranır. Nəticədə gözəlləşdirmə məqsədi ilə edilən bir prosedur həm korluq, həm də çox çirkin gözlərlə nəticələnə bilər.

Əməliyyatla göz rənginin dəyişməsi

Göz bəbəyinin qarşısında gözün içərisinə yerləşdirilən rəngli süni iris toxumaları ilə göz rəngi dəyişdirilə bilər. Əslində, bu süni irislər qəza, travma və ya anadangəlmə xəstəlik səbəbindən iris toxuması olmayan şəxslər üçün hazırlanmışdır. Ancaq bir müddət etik və elmi qaydalara əhəmiyyət verməyən insanlar tərəfindən göz rəngini dəyişdirmək üçün istifadə edilmişdir.

Bu məqsədlə qoyulan bu süni irislər çox ağır qlaukoma, buynuz qişanın korlanmasına səbəb olur və nəticədə korluq yaranır. Bu vəziyyətdə müalicə çox çətindir. Bu üsul heç vaxt göz rəngini dəyişdirmək üçün istifadə edilməməlidir. Belə gözləri xilas etmək çox çətindir. Dəymiş ziyan geri dönməzdir.

Keratopiqmentasiya nədir?
Keratopiqmentasiya tatuaj prosesinin bir növüdür, yəni estetik və ya müalicəvi məqsədlə buynuz qişa təbəqələri arasına piqmentin vurulmasıdır.

Göz rəngi hansı məqsədlə dəyişdirilir?
Göz rənginin dəyişdirilməsi estetik məqsədlər üçündür və tibbi zərurət deyil. Xalqın istəyindən asılı olaraq edilir.

Göz rəngini ən sadə şəkildə necə dəyişə bilərəm?
Göz rəngi iris adlanan toxumadakı piqmentlərin rəngindən asılı olaraq genetik olaraq təyin olunur. Piqmentləri lazerlə paylayaraq irisin rəngini dəyişmək mümkün ola bilər, lakin istənilən nəticəni vermədiyi üçün bu üsula üstünlük verilmir. Göz rəngini dəyişdirməyin ən sadə üsulu rəngli kontakt linzalardan istifadə etməkdir. Ancaq uzun müddət rəngli kontakt linzalardan istifadə edənlərdə dözümsüzlük (quru göz və ya allergik vəziyyətlər) yarana bilər və rəngli kontakt linzalardan istifadə edə bilməz. Göz rəngini daimi olaraq dəyişmək istəyən insanların əksəriyyəti artıq rəngli kontakt linza istifadəçiləridir və ətrafları onları bu göz rəngi ilə tanıyır. Bu səbəbdən rəngli kontakt linzalardan istifadə edə bilmədiklərində qalıcı göz rəngi əməliyyatı üçün müraciət edirlər. Lazer vasitəsi ilə buynuz qişada açılan kanallara istədiyiniz rəngdə olan piqment vurularaq qalıcı göz rəngi dəyişdirilir. Bu prosesdə irisin rəngi dəyişmir.

Göz rəngini dəyişən əməliyyatın qiyməti neçiyədir?
Göz rənginin dəyişdirilməsi əməliyyatları seçilən rəngə görə dəyişmir. Ancaq həyata keçirildiyi ölkəyə, xəstəxanaya və həkimə görə dəyişir. Hazırda orta qiymət 5000-10000 avro arasındadır.

Göz rənginin dəyişdirilməsi cərrahiyyəsi nə qədər müddətdir mövcuddur?

Estetik məqsədli keratopiqmentasiya son 4-5 ildə geniş yayılıb. Ancaq 15 ildən artıqdır ki, bu əməliyyatı edənlər də var.

Göz rəngini dəyişdirən əməliyyatlar daha çox harada edilir?
Mövcud məlumatlarımıza görə, estetik məqsədlə göz rənginin dəyişdirilməsi əməliyyatları Fransa, İspaniya, İtaliya, İsveçrə, Livan, Amerika, Hindistan, İran, Misir və Türkiyədə edilir.

Göz rənginin dəyişdirilməsi əməliyyatından sonra köhnə rəngə qayıtmaq mümkündürmü?
Göz rənginin dəyişdirilməsi proseduru qalıcıdır.

Tanınmış professor, oftalmoloq Paşa Qəlbinur ötən günlərdə bu barədə mətbuata öz fikirlərini bildirmişdi: "“Bu cür əməliyyatların başlıca mahiyyəti budur ki, gözün daxilinə tatu olunur. Necə ki, dəriyə müxtəlif rəng və formalarla yazılar çəkilirsə, eləcə də bu gözə tətbiq olunaraq, onun rəngi dəyişilir. Ancaq göz rəngi dəyişdirilməsi əməliyyatı olduqca riskli, təhlükəli prosesdir. Çünki bu, sonralar böyük fəsadlara yol aça bilər. Ən əsası isə gözdə müxtəlif xəstəliklərin baş qaldırması qaçılmazdır. Bu xəstəliklərə qlaukoma, uveit və s. aiddir.

Bu əməliyyat korluqla nəticələnə də bilər. Gözə belə müdaxilələrin edilməsi müxtəlif xəstəliklərə yol açır, hətta insan sonda kor olur, görmə qabiliyyətini birdəfəlik itirir. Dünyanın bütün inkişaf etmiş ölkələrində bu tip əməliyyatlar qanunla qadağan edilib. Kolumbiya kimi bir çox ölkələrdə bu qanun hələ qəbul olunmayıb. Çox arzu edərdim ki, bizdə də göz rəngini dəyişdirilməsi qanunla qadağan olunsun. Elementar məntiqli adam anlayar ki, vazkeçilməz orqanlarımızdan biri olan gözün içinə yazı yazmaq, şəkil çəkmək nə ilə nəticələnə bilər".

Göz rəngini dəyişmək risklidirmi?

Kontakt linzalardan başqa üsullar çox risklidir. Ölkəmizdə hələ də bu üsulları tətbiq edən bəzi mərkəzlər var. Bu təhlükəli və qeyri-etik praktika beynəlxalq mətbuatda da tənqid edilib, xəstələrin görmə qabiliyyətini təhlükəyə atan metodu tətbiq edən ölkələr kimi Venesuela, Kolumbiya və Türkiyənin adı çəkilib. Bu prosedurlar nəticəsində görmə qabiliyyətini itirən bir çox insan var.

Nəticədə, göz rəngini daimi olaraq dəyişdirən üsulların tətbiqi tibbi baxımdan təhlükəlidir. Heç bir normal göz cərrahı bu təcrübələri yerinə yetirmir. Əgər gözünüzün rəngini dəyişmək niyyətindəsinizsə, görmə itkisi və gözdə qalıcı estetik qüsurların yaranmasının qarşısını almaq üçün bu üsullardan qaçınmaq lazımdır.

Ayşən Vəli