...Bəşəriyyətin ən qədim dini mətnlərindən bəziləri olan Ölü dəniz tumarları tarixçilərin düşündüyündən daha qədimdir. Bunu Qroningen Universitetinin (Hollandiya) alimləri neyron şəbəkədən istifadə edərək perqament üzərində əl yazısı və yazı üslubunu təhlil ediblər.
SİA-nın məlumatına görə, araşdırmanın nəticələri Plos One jurnalında dərc olunub.
“Enoch” adlı süni intellekt proqramından istifadə edərək tədqiqatçılar 135 fraqmenti təhlil ediblər – bu, tumarların təxminən 10 faizini təşkil edir.
Alqoritm mürəkkəb nümunələri ilə radiokarbon tanışlığı nəticələrini uyğunlaşdırıb və 79 faiz hallarda real yaş təxminləri verib.
Məlum olub ki, mətnlərin bəziləri eramızdan əvvəl IV əsrdə - əvvəllər düşünüldüyündən tam 200 il əvvəl yazılıb.
İndiyə qədər tumarların yaşını əsasən dəst-xətt üslubu müəyyən edirdi. Yeni yanaşma 50 il ərzində tarixləri dəqiqləşdirmək üçün süni intellekt, radiokarbon tarixləşdirmə və paleoqrafiyanı birləşdirir.
Təxminən 80 il əvvəl Qumran mağaralarında tapılan tumarlarda ibrani, aramey, yunan və nəbati dillərində mətnlər var. Onlardan bəziləri Əhdi-Ətiqin əsası oldu. İndi alimlər ümid edirlər ki, neyroşəbəkə təkcə tumarların yaşını deyil, həm də dini yazının özünün tarixini yenidən düşünməyə kömək edəcək.
Nazlı Almuradova
Bütün xəbərlər Facebook səhifəmizdə
USD
EUR
GBP
RUB