...Heyvanlar aləminin xəzləri və pulcuqları rənglər və naxışlarla doludur, bəs heyvanlar ləkələri və zolaqlarını necə əldə edirlər?
Alimlər bu sual üzərində uzun müddətdir ki, çaşqınlıq içindədirlər, lakin bir qrup mütəxəssis cavaba yaxınlaşmış ola bilər.
SİA-nın məlumatına görə, Popsci.com bunu necə etdiklərini paylaşıb.
1952-ci ildə Britaniya riyaziyyatçısı Alan Turinq, üzvi toxumaların inkişaf etdikcə qara qəhvədəki ağ südə bənzər şəkildə hərəkət edən kimyəvi maddələr əmələ gətirdiklərini fərz etdi.
Turinq, bu kimyəvi maddələrin bəzilərinin piqment istehsal edən hüceyrələri aktivləşdirərək ləkələr yaratdığını irəli sürdü. Digərləri isə bu hüceyrələrin fəaliyyətini maneə törədərək ləkələr arasında boşluqlar yaradır.
Lakin, Turinqin ideyasına əsaslanan kompüter simulyasiyaları təbiətdə olanlardan daha çox yayılmış ləkələr yaratdı.
2023-cü ildə kimya mühəndisi Ankur Gupta başqa bir mexanizm əlavə edərək nəzəriyyəni təkmilləşdirməyə çalışdı: dağılmış hissəciklərin özləri ilə digər hissəcikləri çəkdiyi diffuzioforez...
Çirkli paltarları yuyarkən oxşar bir şey baş verir: yuyucu vasitə parçadan suya sızır və çirk hissəciklərini özü ilə çəkir. Bu hipotezi yoxlamaq üçün Qupta Avstraliya balığı Aracana ornatanın qara-bənövşəyi altıbucaqlı naxışına müraciət etdi. O, diffuzioforezin Turinqin orijinal modelindən daha kəskin xətləri olan naxışlar yarada biləcəyini, lakin nəticələrin çox mükəmməl olduğunu aşkar etdi.
Bütün altıbucaqlılar eyni ölçüdə və formada, eyni boşluqlarla idi. Bu, vəhşi təbiətdə baş vermir: məsələn, zebralardakı qara zolaqların qalınlığı dəyişir. Qupta və komandası tərəfindən Matter jurnalında dərc edilmiş elmi məqalədə naxışların niyə mükəmməl olduğu və necə qeyri-kamil edilə biləcəyi izah edildi.
Alimlər fərdi hüceyrələrə dəqiq müəyyən edilmiş ölçülər verdikdən və toxumalar vasitəsilə hərəkətlərini simulyasiya etdikdən sonra simulyasiyalar daha az vahid naxışlar yaratmağa başladı.
Təsəvvür edin ki, müxtəlif ölçülü toplar borudan hərəkət edir. Basketbol və ya boulinq topları kimi daha böyük toplar qolf toplarından və ya stolüstü tennis toplarından daha qalın konturlar yaradacaq.
Eyni şey hüceyrələrə də aiddir: daha böyük hüceyrələrin qrupları daha geniş naxış yaradır, boşluqlar isə hərəkət etməyi dayandırdıqda görünür. Bu cür hüceyrələrin necə naxışlar əmələ gətirdiyini anlamaq, mühəndislərə buqələmun dərisi kimi ətraf mühitdən asılı olaraq rəngini dəyişə bilən materiallar hazırlamağa kömək edə bilər.
Bundan əlavə, bu tədqiqat dərmanları bədənin müəyyən hissələrinə çatdırmaq üçün yeni yollar aça bilər.
Nazlı Almuradova
Bütün xəbərlər Facebook səhifəmizdə
.jpg "Baş Nazir Qərar Verdi! - NƏ OLACAQ?")
USD
EUR
GBP
RUB