Son illər təhsil sistemində əsas müzakirə mövzularından biri şagirdlərin üzərinə düşən ağır dərs yükü və bunun yaratdığı psixoloji gərginlikdir. Araşdırmalar göstərir ki, həddindən artıq dərs saatları, çoxsaylı ev tapşırıqları və qiymət yönümlü yanaşma şagirdlərdə stress, təşviş, motivasiya itkisi və emosional tükənməyə səbəb olur. Bu baxımdan həm Azərbaycanda, həm də beynəlxalq təcrübədə dərs yükünün optimallaşdırılması və məktəblərdə sağlam psixoloji mühitin formalaşdırılması üçün müxtəlif proqram və mexanizmlər hazırlanır.
SİA mövzu ilə bağlı araşdırma aparıb.
Tədris proqramlarının optimallaşdırılması
Əsas istiqamətlərdən biri kurikulumun yüngülləşdirilməsi və mövzuların yaş səviyyəsinə uyğunlaşdırılmasıdır. Məqsəd informasiyanın həcmini azaltmaq yox, onun məntiqi və praktik mənimsənilməsini təmin etməkdir. Bu çərçivədə:
-Təkrarlanan və artıq mövzular ixtisar olunur
-Əzbərçiliyin yerini bacarıq və səriştə əsaslı tədris tutur
-Dərs saatlarının paylanması daha balanslı şəkildə tənzimlənir
Ev tapşırıqlarının tənzimlənməsi
Bir çox müasir təhsil modelində ev tapşırıqlarının miqdarı və mahiyyəti yenidən nəzərdən keçirilir. Məqsəd şagirdin dərsdənkənar vaxtının tamamilə dərslə yüklənməsinin qarşısını almaqdır. Bunun üçün:
-Az, lakin məqsədyönlü tapşırıqlar verilir
-Yaradıcılıq və araşdırma yönümlü tapşırıqlara üstünlük verilir
-Kiçik siniflərdə ev tapşırıqlarının minimuma endirilməsi tövsiyə olunur
Məktəblərdə psixoloji xidmətlərin gücləndirilməsi
Psixoloji mühitin yaxşılaşdırılmasında məktəb psixoloqlarının rolu xüsusi əhəmiyyət daşıyır. Bu istiqamətdə:
-Məktəblərdə psixoloq ştatlarının artırılması
-Şagirdlərin emosional vəziyyətinin mütəmadi monitorinqi
-Stress, bullinq və adaptasiya problemləri ilə bağlı fərdi və qrup məşğələləri
-Valideynlər üçün maarifləndirici görüşlər həyata keçirilir
Sosial-emosional öyrənmə proqramları
Bir sıra ölkələrdə və pilot məktəblərdə sosial-emosional bacarıqların inkişafına yönəlmiş proqramlar tətbiq olunur. Bu proqramlar şagirdlərdə:
-Özünüifadə və emosiyaların idarə olunması
-Empati və ünsiyyət bacarıqları
-Münaqişələrin dinc yolla həlli
-Psixoloji davamlılıq (rezilyentlik) formalaşdırır
Qiymətləndirmə sistemində dəyişikliklər
Yalnız summativ qiymətləndirməyə əsaslanan sistemlər şagirdlərdə ciddi psixoloji təzyiq yaradır. Buna görə də:
-Formativ qiymətləndirmənin payı artırılır
-Şagirdin fərdi inkişafı əsas meyar kimi götürülür
-Müqayisə yox, irəliləyiş prinsipi önə çəkilir
Müəllimlərin psixoloji hazırlığı
Sağlam məktəb mühiti yalnız şagirdlə deyil, müəllimlə də bağlıdır. Bu səbəbdən müəllimlər üçün:
-Stressin idarə olunması
-Şagird psixologiyası
-Konfliktlərin idarə edilməsi mövzularında təlimlər təşkil olunur.
Mütəxəssislərin fikrincə, dərs yükünün azaldılması və psixoloji mühitin yaxşılaşdırılması paralel şəkildə həyata keçirilməlidir. Yalnız proqram dəyişiklikləri deyil, məktəb mədəniyyətinin bütövlükdə humanist və şagirdyönümlü yanaşma üzərində qurulması əsas hədəf olmalıdır. Bu cür proqramlar uzunmüddətli perspektivdə həm şagirdlərin psixoloji sağlamlığını qoruyur, həm də təhsilin keyfiyyətini yüksəldir.
Ayşən Vəli
Bütün xəbərlər Facebook səhifəmizdə
.jpg)
USD
EUR
GBP
RUB
