Rusiya-NATO, yoxsa III Dünya müharibəsi? - ANALİTİK

Bayden və ətrafı bu savaşın baş tutmasını istəyir

Bütün dünya Rusiyanın Ukraynanın öz ərazisinə Qərb silahları ilə hücumlarına necə reaksiya verəcəyindən narahatdır. Moskva hər hansı NATO ölkəsindəki hədəflərə cavab verərsə, bu, alyansla Rusiya arasında birbaşa müharibəyə səbəb olacaq. ABŞ-ın müəyyən dairələri bunu həqiqətən istəyir. ABŞ seçkilərində istədiyi nəticəni ala bilməyən müəyyən dairələr hakimiyyəti Donald Trampa ötürən Co Bayden sözün əsl mənasında aktiv hərəkətə keçib. Bu dairələr heç nəyi şansa buraxmaq fikrində deyillər. Onlar Trampı prezidentliyə başlamazdan əvvəl nəsə etməyə məcbur etmək istəyirlər. Onun gözlənilməz davranışını proqnozlaşdırıla bilən etmək və vəzifəyə gəldikdən sonra hərəkətlərini başa düşmək istəyirlər. Çünki bu, Trampın ikinci müddətidir. Axı biz indi təcrübəli prezidentdən danışırıq ki, birinci dövründə dövlətin işinə bələd olub, ikinci dönəmində isə müvafiq addımlar atacaq.

Göründüyü kimi, Amerika isteblişmenti bəxtinə güvənmədən yeni dövrün sürətlə şifrələnməsi prosesinə başlayıb. Bu vəziyyət ABŞ seçkiləri ilə bağlı görünsə də, mövcud vəziyyət bütün dünyanı narahat edir. Bütün ölkələr gərgin intizar içində donub qalıblar. Hamı dünya müharibəsi qorxusu ilə yatıb oyanır. ABŞ-ın müəyyən dairələri Rusiya-NATO müharibə ssenarisini dərhal həyata keçirmək istəyir. Bu barədə ilk siqnal ötən gün verilib.

ABŞ prezidenti Co Bayden vəzifəsindən getməsinə sayılı günlər qaldığı vaxtda Ukraynaya Amerika ballistik raketlərindən istifadə etməyə icazə verib. Lakin bu, həmişə Rusiyanın qırmızı xətlərindən biri olub. Putin əvvəldən bəyan etmişdi ki, Ukraynaya Rusiya ərazisinə hücuma icazə verilməsi NATO ölkələri, ABŞ və Avropa dövlətlərinin Ukraynadakı hərbi münaqişədə iştirakı deməkdir və bunu bütün dünyaya bəyan edib. Baydenin gözlənilməz addımından sonra Vladimir Putin dərhal cavab addımı atdı və yeni “nüvə doktrinasını” təsdiqlədi. Bu sənəd Rusiyaya ona ballistik raketlərlə hücum edəcəyi təqdirdə nüvə silahı ilə cavab vermək imkanı verir.

Ukrayna ABŞ-ın icazəsini dərhal məntiqi sonluğa çatdırıb və ATACMS raketləri ilə Rusiyaya hücum edib. İndi bütün diqqətlər regionda artan gərginliyə yönəlib. Üstəlik, vəziyyət bununla da bitmir. Bir gün əvvəl Ukrayna ordusu Rusiyaya yeni raket hücumu həyata keçirdi və ikinci dəfə Kremlin qırmızı xəttini pozdu, indi isə İngiltərə-Fransa istehsalı olan “Storm Shadow” raketlərindən istifadə edir. ABŞ və Avropanın dəstəyi ilə döyüşən Vladimir Zelenski Ukraynanın uzaqmənzilli silahlara malik olduğunu və onlardan istifadə etməkdən çəkinməyəcəyini söyləməkdə davam edir.

Rusiya bu pozuntulara cavab verəcəkmi?

Putin belə məsələlərdə zarafat etməyən liderdir. Əgər o, Rusiyanın təhdid altında olduğuna qəti əmindirsə, o zaman Ukraynanın bu addımlarına şübhəsiz ki, ən sərt şəkildə reaksiya verəcək. Ona görə də əbəs yerə deyil ki, Rusiya mətbuatında Ukraynanın Britaniya istehsalı olan raketlərdən istifadəsinin ardınca Kremlin Böyük Britaniyaya xüsusi diqqət göstərəcəyi ilə bağlı xəbərdarlıqlar səslənir. Lakin Rusiyanın bu cür addımları NATO ilə Rusiya arasında müharibə demək olacaq.

Rusiya belə bir tələyə düşəcəkmi?

Putin kimi lider, şübhəsiz ki, Ukraynanın raket hücumlarına cavab verəcək, lakin hazırda çətin ki, özünü bu tələyə salsın. Hələlik cavabı Ukrayna ərazisində gözləmək ən ağlabatandır. Axı Rusiyanın hər hansı NATO üzvü ölkəyə hücumu Şimali Atlantika Müqaviləsi 5-ci maddəsinə uyğun olaraq alyansa birbaşa hücum demək olardı ki, bu da NATO-nun Rusiyaya qarşı hərtərəfli müdaxiləsinə qapı açacaq. Görünür, Trampın ikinci dönəmi bizə naməlum yeni problemlər təqdim edəcək və bütün dünya ölkələri uzun müddət onları həll etməklə məşğul olacaq.

Bu günlərdə prezident səlahiyyətlərinin ötürülməsi hələ baş tutmasa da, Baydenə nəzarət edən dairələr son addımları ilə məşğuldur. Bir tərəfdən bu müharibəni dayandırmaq vədi ilə prezidentliyə hazırlaşan Trampa bubi tələləri qururlar, digər tərəfdən isə onların əmrinə tabe olan Zelenskinin mövqeyini gücləndirərək Ukraynanı məhv edirlər. Belə görünür ki, bu gərginlik Tramp vəzifəyə gələnə qədər davam edəcək və daha da artacaq.

Təbii ki, bu o demək deyil ki, Trampın gəlişi ilə hər şey sakitləşəcək. Bəlkə dünya daha ciddi sınaqlarla üzləşəcək, kim bilir? Ona görə də biz dünya hadisələrini izləməklə yanaşı, eyni zamanda gələcək üçün öz ideallarımıza da möhkəm bağlı olmalıyıq. Bütün diqqətimizi daxili işlərimizə yönəltməli və yeni dünyaya diqqətlə hazırlaşmalıyıq.

Xarici media: Putinin açıqlaması Qərbə xəbərdarlıqdır

Avropa mediası yazır ki, Rusiyanın Ukrayna ərazisindəki hədəfə qarşı yeni “Oreşnik” raketindən istifadə etməsi Qərbə xəbərdarlıqdır. Təsadüfi deyil ki, Moskva nüvə doktrinasına dəyişikliklər etdikdən dərhal sonra bu addımı atdı. “Express” yazır ki, Putin açıq şəkildə bildirib ki, o, Böyük Britaniya və ABŞ-a qarşı cavab zərbəsi endirə bilər. Prezident Vladimir Putin cümə axşamı televiziya ilə çıxışında deyib ki, Moskva Rusiyaya qarşı silahı istifadə olunan istənilən ölkənin hərbi obyektlərinə zərbələr endirmək hüququnu özündə saxlayır. Bu, Vaşinqton və London üçün təhlükə kimi qiymətləndirilə bilər, çünki əvvəllər məlum olub ki, ABŞ prezidenti Co Bayden Kiyevə Amerikanın ATACMS raketlərini və Britaniyanın “Storm Shadow” raketlərini Rusiya ərazisinə atmağa icazə verib. Hər iki ölkənin NATO üzvü olduğunu nəzərə alsaq, Böyük Britaniyaya və ya ABŞ-a hücum Qərbi üçüncü dünya müharibəsinə sürükləyə bilər”.

“Financial Times”ın məqaləsinə görə, Rusiyanın Ukrayna ərazisindəki hədəfə qarşı “Oreşnik” raketindən istifadə etməsi Kiyevin Qərb müttəfiqlərinə siqnaldır. Cümə axşamı tətili eskalator dominantlığı nümayiş etdirmək üçün diqqətlə təşkil edilmiş cəhd kimi görünür, yəni, təkrar təhdidlərə və qan donduran ritorikaya baxmayaraq, Qərbdən bir addım qabaqda qalmaq bacarığı 2022-ci ildən bəri Qərbin Ukraynaya dəstəyini cilovlamaq, ilk növbədə sözlərlə məhdudlaşmaq. Vaşinqtonun Kiyevə Rusiya ərazisini uzaqmənzilli silahlarla vurmağa icazə verəcəyi təqdirdə qisas alacağı ilə hədələyən Kreml bu dəfə gözünü qırpmadı”.

Ekspertlər hesab edir ki, Rusiya Qərbi xəbərdar etmək üçün Ukraynaya nüvə hücumunu simulyasiya edib. İsveçrənin SRF telekanalı bildirir ki, Rusiyanın yeni raketdən istifadə etməsi psixoloji müharibənin elementidir: “Hərbi nöqteyi-nəzərdən Ukraynanın silah zavoduna belə eksklüziv mərmi atmağın mənası yoxdur. Kreml üçün bu zərbə simvolik idi. Axı, Oreshnik çox güman ki, nüvə yükü daşıya bilər. Rusiya Qərbdə qorxu səpmək istəyir ki, Ukraynaya daha az dəstək versin. Bu psixoloji müharibədir, böyük ehtimalla boş bir təhlükədir. Putin süvari ola bilər, amma dəli deyil. Ruslar indiyədək NATO ilə birbaşa hərbi qarşıdurmanın qarşısını almaq üçün mümkün olan hər şeyi ediblər”.

Putin aydınlaşdırıb ki, Rusiyanın istifadə etdiyi silah hipersəs döyüş başlıqlarına malik orta mənzilli ballistik raketdir (MRBM). Beləliklə, Kiyevin zərbənin qitələrarası ballistik raket (ICBM) tərəfindən həyata keçirildiyi barədə bəyanatları təkzib edilib, Liberation qeyd edir. "ICBM və IRBM arasındakı fərq çox böyükdür. Nüvə qarşısının alınmasının son dərəcə tələbkar kontekstində, tərifinə görə, nüvə zərbələri həyata keçirmək üçün nəzərdə tutulmuş qitələrarası ballistik raketin buraxılması aydın mesajı olan strateji siqnal olardı: növbəti zaman mən nüvə başlığı verəcəm”.

“Oreşnik” raketinin hansı sinfə aid olmasından asılı olmayaraq, onun buraxılışı Ukraynanın Qərb müttəfiqləri üçün bir siqnaldır və bu, nüvə qarşısının alınması sferasına aiddir, Le Figaro yazır. “Sözügedən raketin məsafəsindən və müvafiq olaraq hansı sinfə - IRBM və ya ICBM-ə aid olmasından asılı olmayaraq, bu buraxılış nüvə başlığından istifadənin qarşısının alınması sahəsində “strateji siqnal” nümunəsi oldu. Rusiyanın bu həftənin əvvəlində nüvə doktrinasına yenidən baxmasından dərhal sonra Ukraynanın müttəfiqlərinə yeni siqnal göndərilir. "Kütləvi" bir hücum halında bir neçə nüvə dövləti Oreshnik raketinin texniki məlumatları nüvə başlıqlarının çatdırılması sistemlərinin xüsusiyyətlərinə uyğundur.

“Vaşinqton Post” qəzetindəki məqalənin müəllifləri hadisəni Qərb üçün siqnal hesab ediblər. Cümə axşamı Vladimir Putin Rusiya qoşunlarının Ukraynaya yeni orta mənzilli ballistik raket atdığını açıqlayıb.
Amerikanın “New York Times” qəzeti yazır ki, Putin raket zərbəsini “Qərbə təhdid” kimi elan edib. Bununla belə, məqalə müəllifi etiraf edir ki, Moskvanın hərəkətləri Kiyevə cavab idi. Prezident Vladimir Putin cümə axşamı günü Qərblə gərginliyi artıraraq, Kiyevin ABŞ və Britaniya silahlarından Rusiya ərazisinə dərin zərbələr endirməsinə cavab olaraq Rusiyanın Ukraynaya yeni orta mənzilli ballistik raket atdığını deyib.
Britaniyanın "Mirror" tabloidi yazır ki, Putinin müraciəti üçüncü dünya müharibəsinin xəbərdarlıq kadrıdır. “Vladimir Putin Rusiyanın Ukraynaya qarşı endirmə zamanı orta mənzilli yeni raketi sınaqdan keçirdiyini söylədi və onu Rusiyanın düşmənlərinə qarşı yenidən istifadə etməyə hazır olduğunu bildirdi”.

“American Newsweek”-in məlumatına görə, Rusiya prezidenti sınaqları uğurlu adlandırıb: "Putin bildirib ki, Ukraynaya əlavə raket zərbələri endirməzdən əvvəl Rusiya dinc əhaliyə təxliyə üçün vaxt vermək üçün əvvəlcədən xəbərdarlıq edəcək. O, həmçinin ABŞ hava hücumundan müdafiə sistemlərinin Rusiya raketlərini ələ keçirə bilməyəcəyini iddia edir".

Britaniyanın “Guardian” qəzeti yazır ki, Qərbin Rusiyaya raket hücumlarına cavab olaraq Dnepropetrovska səsdən sürətli raket atılıb. Eyni zamanda, məqalə müəllifi dırnaq işarələrindən istifadə edərək Moskvanın müdafiə hüququnu şübhə altına alıb. “Vladimir Putin Rusiyanın Dnepr şəhərindəki hərbi obyektə eksperimental orta mənzilli ballistik raket atdığını və Moskvanın Kiyevi uzaqmənzilli silahlarla təmin edən Qərb ölkələrinə zərbə endirmək hüququna malik olduğunu söylədi”. Bundan əlavə, qəzet, orta mənzilli ballistik raketin eksperimental olduğunu və Rusiyada yalnız "onlardan bir neçəsinə" malik olduğunu söyləyən adı açıqlanmayan amerikalı rəsmiyə istinad edib.

Amerikanın Bloomberg xəbər agentliyi Rusiyanın Ukraynanı yeni raketlə vurmasına aydınlıq gətirib. “Rusiya prezidenti Vladimir Putin silah kimi yeni nüvəsiz orta mənzilli ballistik raketdən istifadə edildiyini bildirib”. Agentliyin məlumatına görə, bundan sonra neft, qızıl və buğdanın qiymətləri artıb.

Üçüncü dünya müharibəsindən sonra nə olacaq?

Soyuq Müharibə dövründə qarşılıqlı təminatlı məhvetmə doktrinası yarandı ki, ona görə iki tərəfin nüvə silahından istifadə etməsi onların tam məhvinə gətirib çıxaracaq. Bununla belə, müdafiə və hücum vasitələrinin daha da təkmilləşdirilməsi, o cümlədən çoxsaylı döyüş başlıqlarının və raket əleyhinə müdafiə sistemlərinin yaranması doktrinanı pozaraq qlobal münaqişədə qələbənin mümkünlüyünə ümidləri artırdı. Eyni zamanda, başa düşmək lazımdır ki, dünya güclərinin nüvə arsenallarının hətta bir hissəsinin istifadəsi dünyanı təkcə uduzan tərəf üçün deyil, həm də qalib üçün həmişəlik dəyişəcək.

V.VƏLİYEV