Azərbaycanda və bir çox Şərq xalqları arasında yeni doğulan körpələrin saçının “mundar” olması ilə bağlı qədim inanclara rast gəlinir. Bu səbəbdən bəzi ailələr körpələr doğular-doğulmaz onları keçəl edir.
SİA mövzu ilə bağlı araşdırma edib.
“Mundar saç” deyimi nə deməkdir?
“Mundar saç” ifadəsi xalq arasında körpənin anadan gəlmə ilk saçının kirli, çirkli və uğursuzluq gətirən saç olduğu inancından yaranıb. Bu inancla bağlı bir neçə folklor izah mövcuddur:
-körpə bətnində olanda saç “çirk” toplayır və təmiz sayılmır;
-anadan gəlmə saçın kəsilməsi körpəni “şərdən qoruyur”;
-ilk saçın kəsilib saxlanılması uşağın ömür yolunun “açıq” olmasına işarədir;
-bəzi bölgələrdə ilk saç torpağa basdırılır (uğur rəmzi).
Bu inanclar daha çox türk xalqlarında, İran, Orta Asiya və Qafqaz bölgəsində yayılıb.
Din belə bir tövsiyə verir?
İslamda yenidoğulan körpənin saçının 7-ci günündə qırxılması ilə bağlı bəzi mənbələr mövcuddur. Bu mərasim “aqiqə” ilə əlaqələndirilir.
Amma burada “mundarlıq”, “çirkli saç” kimi ifadələr dinin özündə yoxdur. Sadəcə ənənəvi gigiyena, körpənin təmizlənməsi cə mərasim xarakteri olaraq qəbul edilir.
Yəni dində bu saçın “mundar olması” ilə bağlı xüsusi hökm yoxdur.
Elmi və tibbi baxış nə deyir?
Tibbi araşdırmalara görə yenidoğulmuşun saçını qırxmağın sağlamlıq üçün bir faydası yoxdur.
Körpələrin bədənində olan tük və saçlar lanugo adlanır və bu, tamamilə normaldır. Bu saçlar körpə böyüdükcə öz-özünə tökülür. Saçı qırxmaq saçın daha qalın çıxmasına səbəb olmur — bu, sadəcə vizual effekt yaradan bir mifik inancdır.
Bəzi risklər var:
-körpənin dərisi çox nazik və həssasdır;
-ülgüc və ya maşın dərini kəsə bilər;
-infeksiya riski yaranır;
-dəridə qıcıqlanma və qızartı ola bilər.
Pediatrların əksəriyyəti ilk ayda başın ülgüclə qırxılmasını tövsiyə etmir.
Bəs niyə bu ənənə davam edir?
Sosioloji araşdırmalara görə bunun əsas səbəbləri:
-Folklor və xalq inancları
-Nəsil-nəsil ötürüldüyü üçün bir çox ailə bunun səbəbini bilmədən davam etdirir.
-“Saç daha tez və daha gur çıxacaq” düşüncəsi
-Tibbi əsas olmasa da, bir çox insan bu effekti vizual olaraq görür və inanır.
Gigiyena ilə bağlı yanlış assosiasiyalar
Köhnə dövrlərdə körpələri yumaq çətin olduğu üçün saç qırxmaq daha praktik sayılırdı.
Mütəxəssislər nəyi tövsiyə edir?
-Körpənin saçını kəsmək istəyən ailələr ən azı 2–3 ay gözləməlidir.
-Saxıcı bir qayçıdan istifadə etmək daha təhlükəsizdir.
-Ülgüclə və ya elektrik maşını ilə qırxmaq tövsiyə edilmir.
-Əgər saç qırxılması dini və ya mədəni mərasim məqsədi ilə edilirsə, təhlükəsiz üsullarla aparılmalıdır.
“Körpənin mundar saçı” anlayışı daha çox folklor və mədəni inanclardan qaynaqlanır, tibbi əsasları yoxdur. Müasir pediatriya körpələrin saçının keçəl edilməsini vacib saymır, hətta bəzi risklər olduğuna diqqət çəkir. Bununla yanaşı, ailələr bunu adət və mərasim kimi etmək istəyirlərsə, mütəxəssislər sadəcə təhlükəsizlik qaydalarına əməl olunmasını tövsiyə edirlər.
Ayşən Vəli
Bütün xəbərlər Facebook səhifəmizdə
USD
EUR
GBP
RUB
