"Prezident İlham Əliyevin Düşənbə səfəri MDB məkanında yeni siyasi reallıqlar formalaşdırır" - ŞƏRH OLUNDU

”Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin oktyabrın 9-da Tacikistan Respublikasının Prezidenti Emoməli Rəhmonun dəvəti ilə Düşənbəyə səfəri və oktyabrın 10-da keçirilən MDB Dövlət Başçıları Şurasının iclasında iştirakı regionda siyasi, iqtisadi və təhlükəsizlik baxımından yeni mərhələnin başlanğıcı kimi qiymətləndirilir. Bu səfər təkcə rəsmi iştirak aktı deyil, həm də strateji danışıqlar, diplomatik balansların yenidən qurulması və əməkdaşlıq münasibətlərinin yeni nəfəs qazanması baxımından xüsusi əhəmiyyət daşıyır”. Bu sözləri SİA-ya açıqlamasında YAP Yasamal rayon təşkilatının sədri Bəxtiyar Nəbiyev deyib.

O bildirib ki, Azərbaycan üçün MDB məkanında fəal iştirak, həm ikitərəfli, həm də çoxtərəfli platformalarda mövqelərin möhkəmləndirilməsi baxımından mühüm rol oynayır: “Müstəqil Dövlətlər Birliyi uzun illərdir postsovet məkanında iqtisadi, siyasi və humanitar əməkdaşlığın ənənəvi mərkəzlərindən biri olub. Lakin son onilliklərdə beynəlxalq münasibətlər sistemində baş verən dəyişikliklər, yeni güc mərkəzlərinin meydana çıxması və müxtəlif istiqamətli geosiyasi maraqlar MDB-nin struktur və səmərəliliyinə təsir göstərib. Bununla belə, Azərbaycanın bu platformadakı fəallığı ölkəmizin çoxvektorlu xarici siyasət xəttinin mühüm tərkib hissəsi olaraq qalır. Prezident İlham Əliyevin Düşənbə səfəri Azərbaycan diplomatiyasının çoxşaxəli və balanslı siyasətinin nümayişi baxımından dəyərləndirilir.

Azərbaycan MDB çərçivəsində əməkdaşlığı regional inteqrasiya, iqtisadi əlaqələrin genişlənməsi və təhlükəsizlik məsələlərinin koordinasiyası baxımından dəyərli hesab edir. Son illərdə MDB məkanında Azərbaycanın rolu təkcə iqtisadi sahədə deyil, həm də siyasi və mədəni səviyyədə artmaqdadır. MDB platforması həm də ölkəmizin regional təhlükəsizlikdə, nəqliyyat marşrutlarının şaxələndirilməsində və kollektiv qərarvermə proseslərində səsini eşitdirmək imkanı yaradır. Bu baxımdan Düşənbə səfəri iqtisadi tərəfdaşlıqla yanaşı, təhlükəsizlik və diplomatik koordinasiya baxımından da önəmlidir.

Səfər çərçivəsində Prezident İlham Əliyevin həm Tacikistan Prezidenti Emoməli Rəhmon, həm də digər MDB ölkələrinin liderləri ilə ikitərəfli görüşləri, regional məsələlərə dair fikir mübadiləsi və gələcək əməkdaşlıq planlarının müzakirəsi nəzərdə tutulur. Eyni zamanda, bu səfər çərçivəsində ən çox diqqət çəkən hadisələrdən biri oktyabrın 9-da Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevlə Rusiya Federasiyasının Prezidenti Vladimir Putin arasında keçirilən təkbətək görüşdür. Bu görüş Azərbaycan-Rusiya münasibətlərində yeni bir səhifənin başlanğıcı kimi qiymətləndirilir. Hər iki liderin görüşü konstruktiv atmosferdə keçib və regional məsələlərin, xüsusilə də iqtisadi, təhlükəsizlik və humanitar istiqamətlərdə əməkdaşlığın genişləndirilməsi məsələlərinin müzakirə edildiyi bildirilir. Görüş həm ikitərəfli əlaqələrin davamlılığını təmin etmək, həm də son vaxtlarda meydana çıxmış bəzi gərginliklərin aradan qaldırılması baxımından mühüm addım sayılır. Azərbaycan və Rusiya arasında tarixi əlaqələr, sərhədsiz qonşuluq və strateji tərəfdaşlıq prinsipləri əsasında formalaşmış münasibətlər regional sabitliyin qorunmasında böyük əhəmiyyətə malikdir. Bu baxımdan, Düşənbə görüşü həm diplomatik, həm də simvolik anlamda əlamətdar hadisədir.

Prezident İlham Əliyev ilə Prezident Vladimir Putin arasındakı danışıqlarda bir sıra vacib məsələlərin gündəmdə olub. Ən başlıcası, 2024-cü ilin dekabrında baş vermiş və beynəlxalq rezonans doğurmuş Bakı–Qroznı reysi üzrə təyyarə hadisəsi ilə bağlı məsələdir. Rusiya Federasiyasının hava məkanında baş vermiş bu faciə nəticəsində 38 nəfərin həyatını itirməsi hər iki ölkə arasında emosional və hüquqi gərginlik yaratmışdı. Görüşdə həmin hadisə ilə bağlı istintaq nəticələrinin və kompensasiya məsələlərinin müzakirə edildiyi bildirilir. Bu, hadisənin tam şəkildə bağlanması və iki ölkə arasında etimadın bərpası üçün mühüm addım kimi qiymətləndirilə bilər. Bununla yanaşı, enerji sektorunda əməkdaşlıq, ticarət əlaqələrinin artırılması, Rusiya vasitəsilə MDB məkanına çıxış imkanlarının genişləndirilməsi də müzakirə predmeti olub. Azərbaycanın balanslı siyasəti hər zaman öz müstəqilliyini qorumaqla yanaşı, regional sabitliyin təmin edilməsinə töhfə verməyə yönəlib. Düşənbə görüşü bu baxımdan Azərbaycanın prinsipial mövqeyinin, yəni qarşılıqlı hörmət, suverenlik və əməkdaşlıq əsasında münasibətlərin inkişafının təzahürüdür.

Prezident İlham Əliyevin səfəri çərçivəsində Tacikistan Prezidenti Emoməli Rəhmonla da mühüm görüş keçirilib. Azərbaycanla Tacikistan arasındakı münasibətlər dostluq və qarşılıqlı hörmət prinsipləri üzərində qurulub. Görüşdə iki ölkə arasında iqtisadi, energetika, nəqliyyat, kənd təsərrüfatı və humanitar sahələrdə əməkdaşlığın genişləndirilməsi məsələləri müzakirə edilib. Hər iki lider qarşılıqlı səfərlərin intensivləşdirilməsinin, birgə layihələrin həyata keçirilməsinin və investisiya mühitinin genişləndirilməsinin vacibliyini vurğulayıb. Azərbaycan üçün Tacikistan Mərkəzi Asiyaya açılan mühüm qapılardan biridir, Tacikistan üçün isə Azərbaycan Xəzər dənizi vasitəsilə Qərb bazarlarına çıxış nöqtəsidir. Bu baxımdan, iki ölkə arasında əlaqələrin möhkəmlənməsi strateji əhəmiyyət daşıyır. Səfər zamanı həmçinin mədəni əməkdaşlıq, təhsil mübadiləsi və humanitar layihələr sahəsində bir sıra təşəbbüslər müzakirə olunub. Azərbaycanın təcrübəsi və modern idarəetmə modeli Tacikistan üçün maraqlı nümunə kimi qəbul edilir.

MDB Dövlət Başçıları Şurasının iclasında isə regional əməkdaşlığın müxtəlif aspektləri üzrə mühüm qərarların qəbul ediləcəyi gözlənilir. İclasın əsas mövzuları arasında təhlükəsizlik və müdafiə konsepsiyasının yenilənməsi, antiterror əməkdaşlığı, kiber təhlükəsizlik, sərhəd nəzarəti, narkotiklərlə mübarizə və birgə hərbi-texniki proqramlar dayanır. Bundan başqa, iqtisadi əlaqələrin dərinləşdirilməsi, ticarət prosedurlarının sadələşdirilməsi, tranzit və logistika marşrutlarının koordinasiyası da gündəmdə olacaq. Azərbaycanın bu istiqamətlərdə təcrübəsi və təşəbbüskarlığı MDB-nin gələcək inkişafında mühüm rol oynaya bilər. Azərbaycan tranzit və nəqliyyat layihələri sahəsində artıq regional liderə çevrilib. Orta Dəhliz, Bakı–Tbilisi–Qars dəmir yolu və Bakı Beynəlxalq Dəniz Limanı kimi layihələr MDB məkanında ticarət və yük daşımalarının artması üçün böyük əhəmiyyət daşıyır. Bu baxımdan, Düşənbə iclası MDB ölkələrinin iqtisadi əməkdaşlığının yeni mərhələsini başlatmaq potensialına malikdir.

Səfərin ümumi mənzərəsi Azərbaycanın çoxvektorlu diplomatiyasının növbəti təzahürüdür. Düşənbə səfəri bir daha göstərdi ki, Azərbaycan nəinki öz regionunda, həm də MDB məkanında aktiv, təşəbbüskar və sabitləşdirici güc rolunu oynayır. Prezident İlham Əliyevin səfəri, MDB platformasında Azərbaycanın nüfuzunun artması və regional məsələlərdə söz sahibinə çevrilməsi baxımından strateji əhəmiyyətə malikdir. Bu səfərdən gözləntilər həm qısamüddətli, həm də uzunmüddətli perspektivdə yüksəkdir. Qısamüddətli dövrdə Azərbaycanın MDB çərçivəsində qəbul ediləcək qərarlarda aktiv rolu, iqtisadi əməkdaşlıq və təhlükəsizlik sahələrində konkret təşəbbüslərlə çıxış etməsi gözlənilir. Uzunmüddətli baxımdan isə bu səfər Azərbaycanın regional diplomatiyada liderlik mövqeyini daha da möhkəmləndirəcək, MDB daxilində islahat və modernləşmə proseslərinə töhfə verəcək. MDB-nin fəaliyyətinin səmərəliliyi və üzv dövlətlərin maraqlarına real cavab verə bilməsi üçün yeni yanaşmalara ehtiyac var. Azərbaycan bu istiqamətdə həm praktiki, həm də siyasi baxımdan aktiv rol oynayır”.