Mələklər və Paşinyanın rəqibləri - RAKURS

Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev Latviya Seyminin sədri Daiga Mierina ilə görüşündə bildirib ki, Bakı ilə İrəvan arasında ümumi sərhədin demarkasiyası və delimitasiyası ilə bağlı artıq müsbət razılaşmalar əldə olunub. Bir qədər sonra Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan İlham Əliyevə zəng edərək “Azərbaycan və Ermənistan arasında sülh prosesinin müsbət istiqamətdə irəliləməsindən” məmnunluğunu bildirib. Öz növbəsində Ermənistan hakimiyyəti Kirants kəndi ərazisində sərhədi tamamladığını açıqlayıb. Bununla əlaqədar olaraq hüquq-mühafizə orqanları kütləvi etirazların qarşısını almaq üçün əraziyə girişi müvəqqəti olaraq bağlayıb. Məlum olduğu kimi, ehtiyat tədbirləri nəticəsiz qalmayıb.

Kirants administrasiyasının rəhbəri Kamo Şaqinyanın jurnalistlərə verdiyi məlumata görə, təhlükəsizlik qüvvələri üç sərhəd sütununu qazıb və onların yaxınlığında silahlı mühafizəçilər yerləşdiriblər. Nəticədə Azərbaycan ərazisində iki yaşayış binası, üç treyler mağazası və bir avtoyuma məntəqəsi uçurulub. Bundan əlavə, altı ev sərhəd xəttinə yaxın olduğundan insanlar orada yaşamağa qorxurlar. Məktəbdən Azərbaycan sərhədinə qədər cəmi bir dəqiqədən az vaxta piyada getmək olar.

Eyni zamanda, erməni tərəfi narazılıq edir ki, Kirantsa gedən yolun bağlanması səbəbindən oraya hətta ərzaq da çatdırıla bilmir. Məsələn, ərzaq mağazalarından birinin əməkdaşı jurnalistlərə bildirib ki, bir gün əvvəl çörək daşıyan yük maşınına əraziyə girməyə icazə verilməyib, çünki yol Azərbaycan ərazisindən keçir. Yerli sakinlər bu vəziyyətin nə qədər davam edəcəyini polisdən öyrənməyə çalışsalar da, məlum olub ki, onların özləri də bilmirlər. Düzdür, Tavuş vilayətinin qubernatorunun ofisi ərzaq qıtlığı ilə bağlı məlumatı təkzib edib.

Xatırladaq ki, mayın 15-də Ermənistan Xarici İşlər Nazirliyi Ermənistan-Azərbaycan sərhədi üzrə dövlətlərarası komissiyanın 9-cu iclasının yekunlarına görə Bakının 25 hektar kənd təsərrüfatı sahəsinin Kirantlara verilməsi barədə qərar qəbul edildiyini bildirmişdi. Kəndi Ermənistanın qalan hissəsi ilə birləşdirən yol problemi hələ də qalır, çünki onun bir hissəsi Azərbaycanda qalıb. Söz verirlər ki, yaxın 2-3 ay ərzində marşrutu bərpa edəcəklər. Alternativ marşrut xətti də çəkiləcək.

Kiranets kəndində kütləvi etirazların olması barədə heç bir məlumat yoxdur. Lakin mayın 20-də səhər saatlarında Ermənistan-Azərbaycan sərhədinin delimitasiyası əleyhinə olan bir qrup müxalifətçi, o cümlədən parlamentin müxalifət deputatları və Tavuş vilayətinin arxiyepiskopu Baqrat Qalstanyan kəndə daxil olmağa çalışsalar da, polis səddi ilə qarşılaşıblar. Yalnız keşiş maneəni dəf edə bilib. Onun sözlərinə görə, o, bunu “mələyin qanadlarında” edib. Qalanları daha az şanslı olublar, onlar xüsusi təyinatlılarla qarşılaşıblar və qarşıdurmada məğlub olaraq geri çəkiliblər. Ümumilikdə azı 14 nəfər saxlanılıb.

Kirantsda olan kimi Qalstanyanın ilk addımı baş nazir Nikol Paşinyanın devrilməsinə çağırış olub. “İrəvanda oturan adam getməlidir. Bunun nə erməni xalqına, nə də Konstitusiyaya aidiyyatı var. Delimitasiya Kirantsın, Voskeparın, Bağanilərin və ya başqa kiçik kənd icmasının problemi deyil, Ermənistanın mövcudluğu problemidir. Problem buradadır, həll yolu İrəvandadır”, - arxiyepiskop bildirib. Bundan dərhal sonra o, İran səfirliyini ziyarət etmək və İslam Respublikası prezidentinin vəfatı ilə bağlı başsağlığı vermək üçün paytaxta qayıtmaq qərarına gəlib.

Sərhədin delimitasiyası əleyhdarları sübut etməyə çalışırlar ki, Paşinyan hakimiyyəti sovet xəritələrinə uyğun olaraq öz ərazilərini Azərbaycana qaytarmır, Ermənistan torpaqlarını verir. Bu versiyanın lehinə arqumentlərdən biri əvvəllər indi Azərbaycan ərazisində olan evlərin sakinlərinin Ermənistanda qeydiyyat sənədləri aldıqları iddiası idi. Lakin Respublika Ədliyyə Nazirliyindən cavab verilib ki, sənədlər etibarsız məlumatlar əsasında tərtib edilib. Buna baxmayaraq, səlahiyyətlilər zərərçəkmişlərə köçmə xərclərini ödəyəcəklərini vəd edir.

“Hələlik biz görürük ki, etirazlar azalmaq üzrədir və müxalifət öz çıxışlarına yeni təkan vermək üçün imkanlar axtarır. Amma hələlik bu işləmir. Birincisi, uyğun yeni məlumat halları yoxdur. İkincisi, Paşinyanın rəqibləri aydın siyasi gündəm formalaşdıra bilmirlər. Etirazı Kirantsdan İrəvana yaydılar, lakin bundan sonra nə edəcəklərini düşünmədilər. Xüsusilə, Paşinyanın impiçmenti ideyasını həyata keçirmək mümkün olmadı, çünki müxalifətin bu prosedura başlamaq üçün səsləri belə yoxdur”, - deyə erməni politoloq Arşaluys Mqdesyan bildirib.

Ekspertin fikrincə, Ermənistan-Azərbaycan sərhədinin delimitasiyasının davam etdirilməsindən çox şey asılı olacaq. Hələlik bu, sovet xəritələrinə tam uyğun gedir, lakin ermənilər arasında belə bir fikir yayılıb ki, bu, ona görə baş verir ki, Ermənistan Tavuş bölgəsində əraziləri Azərbaycandan almamalı, təslim etməlidir. Məsələn, Sünik bölgəsinə gəldikdə, Bakı başqa mövqe tuta bilər, çünki burada geri çəkilməli olacaq.

“Sərhədlərin delimitasiyasına başlamazdan əvvəl sülh müqaviləsi bağlamaq lazım idi. Belə çıxa bilər ki, İlham Əliyev Paşinyana simasını xilas etmək imkanı verib və bunun müqabilində o, dörd kəndin ərazisini qaytaracaq. Bəlkə də bütün bunlar bitəcək. Əks halda, niyə məhz bu yerdə sərhəd çəkməyə qərar verdikləri bəlli deyil. Azərbaycanın Ermənistana qaytarmalı olduğu ərazilərə gəlincə, onlar hətta Tavuş bölgəsində də var, amma hələlik hamı bu barədə susur”, - politoloq Tiqran Köçəryan bildirib.

Bu arada Ermənistan parlamentinin spikeri Alen Simonyan bildirib ki, 2026-cı ildə keçiriləcək parlament seçkilərində hakim “Mülki Müqavilə” partiyası Kirants və digər sərhədyanı kəndlərdə inamlı qələbə qazanacaq. Onun sözlərinə görə, indi müxalifət “insanların emosiyalarını qızışdırır və onlarla oynayır”, lakin heç kim şübhə etməməlidir ki, Ermənistan heç kimə zərər verməyəcək, heç kimi evsiz qoymayacaq.

Erməni keşişinin başlatdığı “hərəkat” artıq fiaskoya uğrayıb. Ermənilərin din xadiminə ümid bağlamaları, ondan yardım istəmələri o dünyaya köç etməyə hazırlaşan adamın son arzusuna bənzəyir. Yəqin ermənilərin revanşist qanadı da bu istəkdədir, ölüm ayağında dua etməsi üçün keşiş Baqrata müraciət edirlər.

V.VƏLİYEV