...Alimlər hesab edirlər ki, Marsda qədim vulkan püskürmələri Qırmızı Planetin ekvatorunda gizli su buzunun sirli əlamətlərini izah edə bilər.
Tədqiqatçılar həmçinin qədim vulkanizmin Marsda yaşayış üçün əlverişli şərait yarada biləcəyinə inanırlar.
SİA-nın məlumatına görə, tədqiqat Nature Communications jurnalında dərc edilib.
Əvvəlki tədqiqatlar Marsın səthində bol su buzunun olduğunu göstərmişdi. Lakin bu buzun böyük hissəsi Yerdəki kimi Qırmızı Planetin qütblərində cəmləşib.
Bu yaxınlarda Mars Odyssey və Trace Gas Orbiter kosmik gəmiləri Marsın ekvatorial bölgələrində səthə yaxın hidrogenin yüksək səviyyələrini aşkar ediblər.
Bu, milyardlarla il davam edə bilən və Qırmızı Planetin ekvatorial bölgələrinin səthinin altında hələ də mövcud ola bilən su buzunun varlığını göstərir.
Bəs bu su buzu Marsda belə gözlənilməz yerdə necə peyda oldu?
Əvvəlki araşdırmalar bu buzun böyük miqdarda su buxarı buraxan vulkan püskürmələri nəticəsində əmələ gələ biləcəyini irəli sürmüşdü.
Yeni tədqiqatın müəllifləri Marsın iqlim modellərini yaradıb və planetdə 4,1-3 milyard il əvvəl baş verməli olan vulkan püskürmələrini bərpa ediblər.
Modelləşdirmə göstərdi ki, vulkan püskürmələri su buxarını yüksək hündürlüklərə atıb, orada Marsın soyuq atmosferində donub sonra buz kimi çökə bilərdi.
Alimlərə görə, üç günlük püskürmə vulkan püskürməsinin baş verdiyi ərazidə qalınlığı 5 metrə qədər olan buz yataqlarının əmələ gəlməsi ilə nəticələnə bilərdi.
Və milyonlarla il ərzində baş verən çoxsaylı püskürmələr böyük su buzu yataqları yarada bilərdi.
Tədqiqat göstərir ki, çoxsaylı vulkan püskürmələri ekvator bölgələrini təkcə buzla deyil, həm də küllə doldurmuş və bu buzları örtmüş və onun sağ qalmasına imkan vermişdir.
Bu, Marsın ekvatorunda orbitlər tərəfindən aşkar edilən yüksək hidrogen səviyyələrini izah edə bilər.
Eyni zamanda, alimlər hesab edirlər ki, hidrogen gizli su buzunun varlığını göstərə bilməz, əksinə, müəyyən minerallardan qaynaqlana bilər.
Buna görə də alimlər Marsın ekvatorunda yeraltı su buzunun olduğunu təsdiqləmək və ya təkzib etmək üçün tədqiqatlarını davam etdirəcəklər.
Tədqiqatın müəlliflərinin fikrincə, vulkan püskürmələri Mars atmosferinə sulfat turşusu buraxa bilərdi.
Bu, günəş işığını əks etdirən, Marsı soyudan və qlobal qışı tətikləyən aerozolların əmələ gəlməsinə səbəb ola bilərdi.
Bu qış su buzunun uzun müddət yığılmasına kömək edə bilərdi. Eyni zamanda, vulkan püskürmələri Marsda qısamüddətli yaşayış şəraiti yarada biləcək istilik və kimyəvi maddələr də yarada bilərdi.
Təbii ki, hələlik hamısı “bilərdi”, amma…
…Ola bilsin ki, su buzu hələ də Qırmızı Planetdə yerüstü həyatın əlamətlərini saxlayır.
Əli Babayev
Bütün xəbərlər Facebook səhifəmizdə
.jpg)
USD
EUR
GBP
RUB
