Fast food sektoru son illərdə dünya üzrə ən sürətlə böyüyən xidmət sahələrindən birinə çevrilib. Qida sənayesinin bu qolu həm sosial, həm iqtisadi, həm də psixoloji faktorların təsiri ilə insanların gündəlik həyatında daha böyük yer tutur. Sürətli xidmət, ucuz qiymət və əlçatanlıq fast food-u bir çoxları üçün rahat seçimə çevirir. Lakin artan tələbatın səbəbləri bununla məhdudlaşmır.
SİA mövzu ilə bağlı araşdırma aparıb.
Sosial və həyat tərzi amilləri
Sürətli həyat ritmi
Müasir zamanda insanların iş qrafiki sərtləşib, gündəlik hərəkət tempi sürətlənib. Bu da evdə yemək hazırlamağa vaxtı azaldır. Fast food isə “5 dəqiqədə hazırdır” prinsipi ilə bu boşluğu doldurur.
Şəhərləşmə
Şəhərlərdə yaşayan insanlar kəndlərə nisbətən daha çox fast food istehlak edir. Bunun səbəbi — restoranların hər küçədə əlçatan olmasıdır.
Ailə modelində dəyişikliklər
Tək yaşayanlar, tələbələr, gənc ailələr və çox işləyənlər üçün fast food həm ucuz, həm də vaxt qazandıran variant kimi görünür.
İqtisadi səbəblər
Ucuz və “büdcə dostu” olması
Dünya üzrə inflyasiya fonunda evdə bişirməyin qiyməti də artıb. Bir çox ölkədə fast food artıq ən ucuz qida seçimlərindən biridir.
Brendlərin aqressiv marketinqi
Kampaniyalar, endirimlər, bonuslu menyular insanların marağını artırır.
Yüksək investisiya və inkişaf edən xidmət infrastrukturu
Fast food şəbəkələri daha çox filial açmaqla əlçatanlığı artırır — əlçatanlıq isə tələbatı birbaşa yüksəldir.
Psixoloji amillər
Ləzzətə bağlılıq (qida asılılığı)
Yağlı, duzlu və şirin qidalar beynin dopamin sistemini aktivləşdirir. Bu isə insanlarda fast food-a alışqanlıq yaradır.
Reklamların emosional təsiri
TV və sosial şəbəkələrdə “mükəmməl görünüşlü” burger və pizzalar insanlarda istəyin artmasına səbəb olur.
Rahatlıq və “özünü mükafatlandırma” psixologiyası
İnsanlar yorğunluqdan sonra tez və ləzzətli qida ilə özlərini mükafatlandırmağa meyllidirlər.
Texnoloji faktorlar
Online çatdırılma xidmətlərinin inkişafı
Wolt, Bolt Food, Uber Eats, Türkmall, Bravo Delivery kimi xidmətlər fast food-a çıxışı asanlaşdırıb.
Sürətli ödəmə sistemi
Kart, NFC, tətbiqlər əməliyyatı asanlaşdırdığı üçün tələbata təsir edir.
Dünyada vəziyyət
• ABŞ və Avropa
McDonald’s, KFC, Burger King kimi brendlər milyonlarla gündəlik müştəriyə xidmət edir.
Tələb artmağa davam edir, xüsusən də pandemiyadan sonra onlayn sifarişlər rekord qırıb.
• Asiya
Fast food bazarı ən sürətlə böyüyən regiondur.
Çin və Hindistanda Qərb fast food-u ilə yanaşı yerli sürətli qidalar da populyardır.
• Yaxın Şərq
Artan urbanizasiya və gənc populyasiya səbəbindən fast food tələbatı pik səviyyədədir.
Ümumi tendensiya
Dünyada fast food bazarı 2023–2024-cü illərdə 1 trilyon dollara yaxınlaşıb və artım davam edir.
Azərbaycanda vəziyyət
Böyük şəhərlərdə – xüsusən Bakı, Gəncə, Sumqayıt – fast food mədəniyyəti kəskin artıb.
Bunun səbəbləri:
- Gənc əhalinin çoxluğu
- Ailəvi restoranların yerini fast food-ların alması
- Metro və ticarət mərkəzlərində geniş şəbəkələr
- Ucuz və əlçatan olması
- Qida çatdırılmasının inkişafı
Yerli brendlər də güclənir
• Shaurma N1
• Nömrə1
• Bizim Döner
• Papa Qars
• Burger House
Bu şirkətlər həm qiymət, həm də dad baxımından rəqabəti artırır.
Tələbə və ofis işçiləri əsas istehlakçılardır
Özəlliklə nahar vaxtı fast food restoranları dolub-daşır.
Regionlarda da fast food şəbəkələri artır
Quba, Lənkəran, Şəki, Qəbələ və Qusarda fast food restoranlarının sayı artıb, xüsusən turizm mövsümündə tələbat yüksəlir.
Fast food-a tələbatın artması yalnız sürətli xidmətlə bağlı deyil. Sürətli həyat tərzi, şəhərləşmə, yüksək reklam, psixoloji faktorlar, ucuz qiymət və texnoloji inkişaf bu tendensiyanı gücləndirir. Dünyada olduğu kimi, Azərbaycanda da fast food sektoru genişlənməkdə davam edir və yaxın illərdə daha böyük artım gözlənilir.
Ayşən Sadıxzadə
Bütün xəbərlər Facebook səhifəmizdə
USD
EUR
GBP
RUB