Tacikistanda islamla bağlı qadağalar və səbəbləri - TƏHLİL

Tacikistanda hicab və dini simvollardan istifadəyə qoyulan qadağalar ölkənin siyasi və mədəni transformasiyası prosesinin mühüm hissəsi hesab olunur. Bu qadağalar Tacikistan prezidenti Emomali Rəhmanın 30 illik hakimiyyəti dövründə qəbul etdiyi neo-kommunist siyasətinin son həlqəsi hesab olunur. Ölkə 1990-cı illərdə vətəndaş müharibəsindən sonra siyasi və sosial qeyri-sabitliklə mübarizə aparırdı və islamçı qruplar bu prosesdə fəal rol oynayıblar.

1997-ci ildə Birləşmiş Millətlər Təşkilatının rəhbərliyi ilə əldə edilən razılaşma ilə Tacikistan İslam Diriliş Partiyası (TİDP) kimi islamçı qruplara bəzi imtiyazlar verildi. Lakin zaman keçdikcə prezident Rəhmanın başçılıq etdiyi hökumət dini simvolların və ayinlərin ictimai yerlərdə nümayişini məhdudlaşdıran siyasətlər qəbul etməyə başladı. Bu siyasətlər ölkənin milli mədəni dəyərlərini qorumaq və xurafatların yayılmasının qarşısını almaq məqsədi daşıyır.

2015-ci ildə Tacikistanda baş vermiş irimiqyaslı terror aktı hökumətin ekstremizmlə mübarizə siyasətini sərtləşdirməsində mühüm dönüş nöqtəsi oldu. Hücumdan sonra ölkədə terrora qarşı mübarizə aparan 18 müxtəlif terror təşkilatının olduğu məlumdur. Bu, hökumətin təhlükəsizlik məqsədilə ictimai yerlərdə dini simvollardan istifadəni məhdudlaşdırmaq istiqamətində atdığı addımları qanuniləşdirən amil kimi qiymətləndirilir.

Tacikistanda prezident Rəhmanın prezidentliyi dövründə dini simvollara qoyulan qadağa ilə yanaşı, digər dini və mədəni ayinlərə də məhdudiyyətlər qoyulub. Məsələn, bayram günlərində uşaqların “iydqardak” adlı ənənəvi cib pulu toplama fəaliyyəti qadağandır. Bundan əlavə, qanun pozuntularının qarşısının alınması üçün dini qurumlar və dövlət məmurlarına yüksək cərimələr tətbiq edilir.

Tacikistanda yaşayanların əksəriyyəti müsəlmanlar kimi müəyyən edilir və ölkənin dini və siyasi əlaqələri mürəkkəb quruluşa malikdir. 1990-cı illərdə meydana çıxan və zamanla postsovet dövrünün təsirlərini daşıyan islamçı hərəkatların qadağan edilməsi və ya zərərsizləşdirilməsi ölkədəki dini və siyasi atmosferə dərindən təsir etdi.

Nəticədə, Tacikistanda hicab və dini simvolların qadağan edilməsi ölkənin daxili siyasəti ilə yanaşı, dini azadlıqlar və insan haqları ilə bağlı beynəlxalq tənqidlərə səbəb olur. Belə görünür ki, prezident Rəhmanın rəhbərlik etdiyi hökumət təhlükəsizlik və sabitliyin təmin edilməsi ilə milli mədəni dəyərlərin qorunması səyləri arasında balansı saxlamağa çalışır.

Müəllif: Zərdüşt Quluzadə

Bütün xəbərlər Facebook səhifəmizdə