...Xarici Günəş Sistemindəki dörd nəhəng planetin - Yupiter, Saturn, Uran və Neptunun yüzlərlə təbii peyki var.
Bu peyklərin əksəriyyəti buzla örtülüdür.
Saturnun peyki Enselad kimi bəzilərinin maye su ilə dolu yeraltı okeanları olduğu məlumdur.
Orada yadplanetlilər yaşaya bilər.
SİA xəbər verir ki, Phys-ə görə, Nature Astronomy jurnalında dərc olunmuş yeni bir araşdırmanın müəllifləri bu planetar peyklərin buzlu səthlərinin altında nələrin baş verə biləcəyini kəşf ediblər.
Dağların əmələ gəlməsindən zəlzələlərin baş verməsinə qədər Yer səthinin geologiyası planetimizin dərinliyindəki süxurların hərəkəti və əriməsi ilə müəyyən edilir.
Günəş sistemindəki digər planetlərin buzlu peyklərində səth geologiyası suyun və buzun təsiri ilə müəyyən edilir.
Bu dünyalar öz planetlərindən gələn qabarma qüvvələri ilə qızdırılır və bu da həm intensiv, həm də mülayim istiləşmə dövrlərinə səbəb olur.
Güclü istiləşmə buz təbəqəsini əridə bilər, digər vaxtlarda isə buz əslində qalınlaşır.
Alimlər başqa bir planetin peykinin buzlu qabığı qalınlaşdıqda nə baş verdiyini kəşf ediblər.
Məlum olur ki, buzun həcmi maye suyun həcmindən çox olduğundan, donma buzlu qabığa təzyiq göstərəcək və bu da buzlu dünyanın səthində çatlara və çatlara səbəb ola bilər.
Bəs buz qabığı aşağıdan əriyəndə nə baş verir?
Alimlər bunun yeraltı okeanın qaynamasına səbəb ola biləcəyi qənaətinə gəliblər.
Bu, buz əriyərkən daha az sıx maye suya çevrildikcə təzyiqin düşməsi ilə baş verir.
Alimlərin hesablamaları göstərir ki, ən azı planetlərin ən kiçik buzlu peyklərində, məsələn, Mimas (Saturnun peyki) və ya Miranda (Uran peyki), təzyiq o qədər düşə bilər ki, buz, maye su və su buxarının birlikdə mövcud ola biləcəyi bir faza yaranır.
Mirandanın fotoşəkilləri dağ silsilələrini aydın şəkildə göstərir.
Yeraltı okeanın qaynaması bu dağların necə əmələ gəldiyini izah edə bilər.
Mimas çoxsaylı kraterlərlə örtülüdür, o cümlədən "Ulduz müharibələri" filmindəki kosmik stansiyaya bənzədiyinə görə ayı "Ölüm Ulduzu" ləqəbi ilə təltif edən çox böyük bir krater. Alimlər Mimasın geoloji cəhətdən ölü olduğuna inanırlar, lakin dəlillər yeraltı okeanın mövcudluğuna işarə edir. Mimasın buzlu qabığının əriməsi gözlənilmədiyi üçün okeanın mövcudluğu onun geoloji cəhətdən ölü səthi ilə əlaqələndirilə bilər.
Alimlərin fikrincə, Yerin geologiyası milyardlarla illik dəyişikliklərdən sonra planetimizin niyə belə göründüyünü anlamağımıza kömək etdiyi kimi, Günəş Sistemindəki digər planetlərin peyklərindəki geoloji prosesləri anlamaq da onların niyə bu xüsusiyyətlərə malik olduğunu anlamağımıza kömək edir.
Əli Babayev
Bütün xəbərlər Facebook səhifəmizdə
.jpg "Ramiz Mehdiyev Bakıda SSR bayrağı qaldırdıb? - ŞOK FAKT!")
.jpg "Əli Kərimli RAMİZ MEHDİYEVİ MÜDAFİƏ ETDİ! - ŞOK TƏZYİQ!")
USD
EUR
GBP
RUB
