Həqiqi dondurmanı necə müəyyən edə bilərik? - ARAŞDIRMA

Uşaqlarımıza düzgün qidalanma vərdişlərini öyrətməliyik. Çünki yemək vərdişləri uşaqlıqdan formalaşmağa başlayır. Uşaqlar üçün oyun prioritetdir. Yemək vaxtı və qəlyanaltı kimi vərdişlər ancaq ailələr tərəfindən verildiyi təqdirdə əldə edilir.

Uşaqlar şirniyyat və şokolad kimi sıx şəkərli desertləri sevirlər. Ancaq uşaqlara mükafat vermək, onları sevindirmək üçün şəkərli məhsullar vermək sağlamlıq üçün əlverişsizdir. Şəkər qəbulu da digər qidalara qarşı ikrah yarada bilər. Dondurma, tərkibində zülal və karbohidratlarla yanaşı, A, D və E vitaminləri, kalsium, fosfor, maqnezium, kalium kimi mineralların zənginliyi və balansına görə uşaqlarınızı bəsləyə biləcəyiniz uyğun qəlyanaltı və qəlyanaltı alternatividir.

Dondurma zərərlidir?

Tərkibində, xüsusilə zülal və karbohidratlar olmaqla, A, B6, B12, C, D, E və K vitaminləri ilə yanaşı kalsium, fosfor, maqnezium, natrium, kalium, dəmir və sink kimi bir çox mineral ehtiva edən dondurma çox sağlam qida hesab olunur.

Dondurma insanı zəhərləyə bilər?

Sərinləşdirici dadı ilə yay aylarının vazkeçilməzi olan dondurma qida zəhərlənməsi kimi xəstəliklərə səbəb ola bilər. Çünki hər bir süd məhsulu kimi süddən hazırlanan dondurma da düzgün şəraitdə saxlanmadıqda xarab olur. Südün tərkibinin pisləşməsi mikrobların çoxalmasına və bununla əlaqədar xəstəliklərə səbəb olur.

Dondurmanın mədəyə nə zərəri var?

Qida dəyəri baxımından çox zəngin olan dondurma düzgün istehlak edilmədikdə, boğaz, bağırsaq və mədədə infeksiyalara səbəb ola bilər. Dondurmanı dişləyib böyük parça udmaq olmaz. Birbaşa udulmuş dondurma həm mədəyə, həm də bademciklərə zərər verə bilər.

Bir gündə nə qədər dondurma yeyilə bilər?

Dondurmanın tərkibindəki şəkərə diqqət yetirmək çox vacibdir. Bu kontekstdə dondurmanın həftədə 2 gün, miqdarının isə 2-3 top ilə məhdudlaşdırılaraq istifadə edilməlidir.

Dondurma pəhrizi pozur?

Sağlam qidalanma adekvat və balanslı qidalanma deməkdir. Kifayət qədər və balanslı qidalansanız və idmana lazımi əhəmiyyət verirsinizsə, dondurma istehlakında heç bir problem yoxdur. Dondurma həftədə 2-3 dəfə gündəlik pəhrizə əlavə oluna bilər.

Çox dondurma istehlak etməyin zərəri nədir?

Dondurmanın tərkibində yağ olduğu üçün həddindən artıq istehlak qanda xolesterinin artmasına səbəb olur. Yüksək qan təzyiqinə səbəb ola bilər. Tərkibində yüksək miqdarda şəkər olduğu üçün qan şəkərinin yüksəlməsinə, hormonal balansın pozulmasına və çəki artımına səbəb ola bilər.

Son dövrlər populyar dondurma növü isə Maraş dondurmadır. Bəs, bu dondurma necə hazırlanır? Onun zərərləri nələrdir? Bu dondurmaya maraq niyə artmaqda davam edir? SİA araşdırma edərək qida üzrə ekspertlərin fikirlərini öyrənib.

Həqiqi Maraş dondurma haradan alınmalıdır?

Kahramanmaraş dondurma deyildikdə ağla gələn ən qədim və ilk yerdir. Bu dondurma Türkiyənin Trabzon küçəsinin Kipr meydanı tərəfində olur.

Maraş dondurma kimin kəşfidir?

Kahramanmaraş döymə dondurması Maraşlı Osman Ağanın səhləb salepini hazırlayarkən təsadüfən kəşf etdiyi desertdir. “Salepli Karsambaç” adı ilə başlayan desert üç nəsil sonra “Maraş dondurması” kimi tanınıb.

Maraş dondurması niyə ərimir?

Maraş digər dondurma növlərindən daha yavaş əriyir. Çünki tərkibində konservant rolunu oynayan və daha güclü və möhkəm tekstura ilə təmin edən materiallar var.

Maraş dondurmanın tərkibi nədən ibarətdir?

Maraş dondurması yalnız keçi südü, salep və şəkərdən hazırlanır.

Dietoloq Ceyhunə Yusiofova: “Maraş dondurması öz xüsusiyyətlərinə malik olduğu üçün çox faydalı və dadlıdır. İlk növbədə, orijinal reseptdə keçi südü istifadə olunur. Bundan əlavə salepdən də istifadə olunur.Və o da faydalı qidadır. Maraş dondurma buna görə də önə çıxır. Çünki dondurmaya həmin ləzzət və effekt verən bölgə məhsullarının istifadəsidir. Bundan əlavə Maraş dondurmasının ən əhəmiyyətli xüsusiyyəti digər dondurmalara nisbətən süd nisbətinin kifayət qədər yüksək olmasıdır.

Dondurma əsasən keçi südündən hazırlandığından kalsiumun miqdarı kifayət qədər yüksəkdir. Bu həm böyüklər, həm də uşaqlar üçün çox vacibdir. Xüsusilə böyüyən insanlarda sümük inkişafı üstünlükləri təmin edir.

Dondurmanın tərkibində həmçinin keçi südündən alınan maqnezium, fosfor, kalium, A və B vitaminləri də var.

Maraş dondurmasının tərkibində keyfiyyətli protein var. Tərkibində yüksək süd olduğu üçün zülal qəbul etməli olan insanlar üçün yaxşı alternativdir.

Xoşbəxtlik hormonu kimi tanınan serotoninin ifrazını təmin etdiyi üçün sinir sisteminə müsbət təsir göstərir. özünüzü daha yaxşı hiss etdirir və yatmağa imkan verir. Südü sevməyən uşaqlar üçün etibarlı alternativdir.
Üstəlik, keçi südü uşağınız üçün çox daha faydalıdır. Qida dəyəri daha yüksək olan süddür.

Dondurma əsasən xoşbəxtlik hormonunu stimullaşdırır və bədəndəki stress səviyyəsini azaltmağa kömək edir. Dondurmalar sinir sistemini rahatlamağa kömək edən təbii trankvilizator L-triptofan ehtiva edən süddən hazırlanır. Bundan əlavə, yuxusuzluq əlamətlərinin qarşısını almağa kömək edir.

Dondurmanın tərkibində qan laxtalanmasının qarşısını alan K vitamini var. O, həm də yaxşı enerji mənbəyidir. Kalsium və fosfor dondurmada olur. Kalsium sümüyü möhkəm saxlayır və böyrək daşı riskini azaldır.

Dondurma yeyərkən diqqət edilməsi lazım olanlar:

Bir çox desertdən daha aşağı olsa da, dondurmanın enerjisini nəzərə almağa dəyər. Bu səbəbdən yeməkdən sonra deyil, qəlyanaltı olaraq istehlak etmək çox daha yaxşı seçim olardı.

Dondurma yüksək zülal tərkibli qida olduğu üçün tez xarab olur və tərkibində zərərli mikroorqanizmlər çoxalır. Ona görə də heç vaxt soyuq zəncirini pozmuş, yəni əriyib yenidən dondurulmuş dondurmalardan istifadə etməyin.

Tez udmaq bədən istiliyindən çox aşağı olduğu mədə üçün zərərlidir. Dondurmanı mümkün qədər yavaş yeməyə diqqət edin, çünki bu, mədə kramplarına səbəb ola bilər.

Diş və ağız sağlamlığı baxımından hər hansı şəkərli qidada olduğu kimi dondurma yedikdən sonra su içməyi unutmayın.

Şəkər tərkibli bir qida olduğundan həftədə 2-3 dəfə 2 topdan çox istehlak etməməyə diqqət edin.

Faydaları üçün əsl süddən və həqiqi meyvələrdən hazırlananlara üstünlük verin”.

AİB sədri Eyyub Hüseynov: “Dondurma yüksək kalorili və tez həzm olunan süd məhsuludur. Ona görə dondurmaların hazırlanmasında texnoloji olaraq kərə yağından istifadə edilməlidir. Lakin istehlakçılardan gələn şikayətlər göstərir ki, bəzən deyirlər ki, dondurmanı dilimizin üstünə qoyduqda boğazımızda acılıq əmələ gəlir. Bu o deməkdir ki, buna kərə yağı əvəzinə marqarinlər qarışdırılıb və artıq standartlardan kənara çıxılıb.

Ölkədə 20-dən çox dondurma istehsalçısı var və xarici ölkələrdən də Azərbaycana dondurma gətirilir. Təxminən bazarın 50 faizi xaricdən gətirilən dondurmalardır. Rusiyadan, Ukraynadan, Türkiyədən, İrandan və digər ölkələrdən gətirilir. Burada istehlakçıların narazılıq etdiyi cəhətlərdən biri dondurmaların uzun yararlılıq müddətinin olmasıdır. Əlbəttə dondurmanın uzun yararlılıq müddəti varsa bu o deməkdir ki, o daha çox kimyalaşıbdır. Hansı dondurmanın yararlılıq müddəti ilə buraxılma tarixi arasında məsafə kiçikdirsə, o dondurmalara üstünlük vermək lazımdır.

Dondurmalar əgər bükürüksə, qabıqları əzikdirsə, bu o deməkdir ki, hansısa ölkədən gətirəndə yolda temperatura məruz qalıbdır, əriyib, yenidən dondurublar. Artıq bu çirklənmiş dondurmadır. Belə dondurmaları, yəni qabığı əzilmiş dondurmaları almaqdan çəkinmək lazımdır. Bütün hallarda istehlakçının hüququ var ki, dondurma haqqında məlumat almaq istəsə dondurma satandan onun bütün sənədlərini, o cümlədən məişət sertifikatını və digər sənədləri tələb etmə hüquqları vardır.

O ki, qaldı ki, Azərbaycanda son 4-5 ildir yer tutmuş Maraş dondurmaları bu dondurmalar əsasən öz verdikləri məlumata görə keçi südündən hazırlanır və əslində prinsipial olaraq digər dondurmalardan bunun qeyri-adi heç bir fərqi yoxdur. Sadəcə olaraq keçi südündən hazırlanır və prinsipial olaraq heç bir xüsusi üstünlük keyfiyyəti yoxdur. Əlbəttə, şəkərlər, aromatizatorlar, dadvericilər, qoxu vericilər də əlavə olunur. Ölkənin əmtəə bazarında satılan xarici ölkələrdən gətirilmiş dondurmalarda bəzən biz mal nişanının mənimsənilməsi, bir ölkənin məşhur brendinin imitasiya olması hallarına da rast gəlirik.

2011-ildə ABŞ İnkişaf Agentliyi bizə müraciət etdi və Azərbaycan istehlakçılarının qida təhlükəsizlik nişanını təsis etdik. Təhlükəsiz qida istehsal edən müəssisələrə nişanın şamil olunması prosesi həyata keçirildi. Biz yalnız bir dondurma istehsalçısına bunu verə bildik ki, o da “İCELAND” dondurmalarıdır. Çünki digərləri uyğun gəlmirdi. Orada daim açıq monitorinqlər keçirilir. Bütün hallarda dondurmalardan şikayəti olanların AQTA-nın 1003 Qaynar Xəttinə zəng etmələrini tövsiyə edirəm”.

Ayşən Vəli