"Qəza insanların həyatında travmatik izlər buraxa bilən ciddi bir hadisədir". Bu sözləri SİA-ya açıqlamasında Psixoloq Psixoterapevt Orxan Şəfizadə deyib.
O bildirib ki, qəza keçirən şəxslərdə bu travmanın uzunmüddətli təsiri olaraq qorxu və fobiyalar formalaşa bilər: "Xüsusilə avtomobil, avtobus və ya dəmiryolu qəzası keçirən insanlar, bir daha nəqliyyat vasitəsindən istifadə etməkdən çəkinir, bu isə onların gündəlik həyatına ciddi təsir göstərə bilir. Bu məqalədə qəza fobiyasının səbəbləri, onun yaratdığı fəsadlar və bu problemin aradan qaldırılması yolları haqqında danışılacaq.
Qəza Fobiyasının Səbəbləri
Qəza fobiyası, əsasən, yaşanan travmatik hadisənin beyində yaratdığı qorxu reaksiyası ilə bağlıdır. Bu, insanın özünü təhlükəsizlikdə hiss etməməsi və yaşanan hadisənin təkrar baş verəcəyi qorxusundan qaynaqlanır. Əsas səbəblər arasında aşağıdakılar yer alır:
1. Travma sonrası stres pozuntusu (TSSP): Qəza zamanı və ya qəza sonrası yaşanan şok vəziyyəti uzun müddət beyində iz buraxa bilər.
2. Şüuraltı mənfi təəssüratlar: Qəza zamanı yaşanan duyğular şüuraltına yazılaraq gələcəkdə oxşar şəraitdə panikaya səbəb ola bilər.
3. Sosial təsir: Başqalarının qəza ilə bağlı mənfi təcrübələrini eşitmək və ya mediada bu mövzuda xəbərlər izləmək də fobiya inkişafına səbəb ola bilər.
Qəza Fobiyasının Fəsadları
Qəza sonrası yaranan qorxu yalnız psixoloji deyil, həm də fiziki və sosial sahələrdə problemlərə səbəb ola bilər:
1. Psixoloji təsirlər: Panik atak, depressiya, yuxu pozuntuları və daim təkrarlanan qorxulu xatirələr.
2. Fiziki təsirlər: Daimi stress, ürək çırpıntısı, tərləmə, baş gicəllənməsi kimi simptomlar.
3. Sosial məhdudiyyətlər: İnsanlar ictimai nəqliyyatdan və ya şəxsi avtomobil idarə etməkdən çəkinir, bu isə iş və sosial həyatlarına mənfi təsir göstərir.
Qəza Fobiyasının Aradan Qaldırılması Yolları
Qəza fobiyasını aradan qaldırmaq üçün aşağıdakı metodlardan istifadə edilə bilər:
1. Psixoloji terapiya: Koqnitiv-davranış terapiyası (KDT) qəza ilə bağlı mənfi düşüncələrin dəyişdirilməsinə kömək edir. Bu terapiyada insanlara qorxularının əsassız olduğunu anlamağa və onları idarə etməyə kömək edilir.
2. Mərhələli desensitizasiya: İnsan qorxduğu vəziyyətlə yavaş-yavaş və nəzarətli şəraitdə qarşılaşaraq bu qorxunu aradan qaldıra bilər.
3. Tənəffüs və rahatlama texnikaları: Meditasiya, yoga və ya nəfəs məşqləri ilə stress və gərginlik azaldıla bilər.
4. Dəstək qrupları: Bənzər təcrübələr yaşamış insanlarla ünsiyyət quraraq, onların həll yollarından faydalanmaq effektiv ola bilər.
5. Həyat tərzinin dəyişdirilməsi: Sağlam qidalanma, mütəmadi idman və yuxu rejiminə riayət etmək psixoloji vəziyyətin yaxşılaşmasına kömək edir.
Qəza fobiyası ciddi bir problem olsa da, müasir psixologiya və terapiya metodları ilə bu problemi aradan qaldırmaq mümkündür. Əsas məsələ, problemi görməzdən gəlməmək və vaxtında peşəkar yardım almaqdır. Qorxunun həyatınıza nəzarət etməsinə imkan verməməli, onun öhdəsindən gəlmək üçün mübarizə aparmalısınız. Unutmayın ki, hər bir problem həll edilə bilər, yetər ki, düzgün addımlar atılsın".
Bütün xəbərlər Facebook səhifəmizdə
USD
EUR
GBP
RUB