Azərbaycan Respublikası ilə Ermənistan Respublikası arasında “Sülhün və Dövlətlərarası Münasibətlərin Qurulması”na dair birgə bəyanat 8 avqust 2025-ci il tarixində paraflanmışdır.
Həmin Birgə Bəyanatın
• Müvafiq maddəsində dövlətlərin suverenliyinə, ərazi bütövlüyünə və yurisdiksiyasına hörmət prinsipinin yenidən təsdiqləndiyi, Azərbaycan Respublikasının əsas hissəsi ilə Naxçıvan Muxtar Respublikası arasında Ermənistan Respublikasının ərazisindən maneəsiz əlaqənin yaradılacağı;
• Digər maddəsində isə Ermənistan Respublikasının ərazisində “Beynəlxalq Sülh və Rifah üçün Tramp Marşrutu” (TRIPP) əlaqə layihəsi çərçivəsinin formalaşdırılması məqsədilə Amerika Birləşmiş Ştatları və qarşılıqlı razılaşdırılmış üçüncü tərəflərlə əməkdaşlıq edəcəyi, bu məqsədə ən qısa müddətdə çatmaq üçün səyləri xoş niyyətlə davam etdirmək əzmini təsdiqlədiyi göstərilmişdir.
Azərbaycan Respublikasının, təxminən 30 il ərzində Ermənistanın işğalı altında olan əzəli torpaqlarını 44 günlük İkinci Qarabağ müharibəsi və sonrakı prosesdə azad etməsindən sonra Azərbaycan ilə Türkiyə arasında quru və dəmir yolu xətləri, eləcə də Zəngəzur dəhlizi məsələsi gündəmə gəlmişdir.
Zəngəzur dəhlizi əslində Ermənistanın cənubundakı Sünik/Zəngəzur bölgəsindən keçərək Azərbaycanı Naxçıvan Muxtar Respublikası ilə, daha sonra isə Türkiyə ilə birləşdirəcək quru və dəmir yolu layihəsidir. Bu xətt quru və dəmir yolu əlaqələrindən ibarət olacaq, daha geniş mənada isə Xəzər dənizindən Türkiyəyə uzanan birbaşa ticarət və nəqliyyat marşrutu formalaşdıracaqdır. Azərbaycan qərb bölgələri ilə Naxçıvanı birləşdirəcək bu dəhliz eyni zamanda Çin–Orta Asiya–Xəzər–Cənubi Qafqaz–Türkiyə istiqamətindəki Orta Dəhlizin əsas hissələrindən biri olacaqdır.
Türkiyənin Nəqliyyat Naziri Abdulkadir Uraloğlu qeyd etmişdir ki, Uzaq Şərqdən gələn yüklər Süveyş kanalından Londonadək 35 günə, Ümid burnu marşrutu ilə təxminən 45 günə, Orta Dəhliz vasitəsilə isə 18 günə çatdırılır. Bu rəqəmlər Orta Dəhlizin və nəticə etibarilə Zəngəzur dəhlizinin Asiya ilə Avropa arasında qlobal ticarətdə nə qədər mühüm rol oynadığını təsdiqləyir.
Azərbaycan ilə Türkiyə arasında quru və dəmir yolu xəttinin Zəngəzur dəhlizinin açılmasından sonra fəaliyyətə başlaması nəticəsində Türküstan bölgəsinə və oradakı türk respublikalarına fasiləsiz quru əlaqəsi təmin olunacaqdır. Gələcəkdə bu marşrut vasitəsilə quru və dəmir yolları ilə yanaşı enerji xətləri və fiber-optik rabitə xətlərinin də keçirilməsi planlaşdırılır. Bu həmçinin Azərbaycan və Xəzəryanı qonşu ölkələrin enerji resurslarının daşınmasını mümkün edəcəkdir.
Zəngəzur dəhlizi Türk Dövlətləri Təşkilatına üzv ölkələr arasında iqtisadi əlaqələrin inkişafı və ümumilikdə region üçün mühüm əhəmiyyət daşıyır. Onun açılması türk dünyası ilə əməkdaşlığı və ticarəti artıracaq, Mərkəzi Asiyaya fasiləsiz çıxış yaradacaq, regional sülh və əməkdaşlıq mühitini gücləndirəcək, tarixi İpək yolunun canlanmasına töhfə verəcəkdir.
Türkiyənin Dilucu sərhəd-keçid məntəqəsindən Naxçıvan və oradan yeni açılacaq Zəngəzur dəhlizi vasitəsilə Bakıya ən qısa marşrutun təqribən 700 km olacağı gözlənilir. Bu marşrutun Ermənistan ərazisindən keçən hissəsi – yəni Zəngəzur bölgəsində yerləşən hissə – 43 km təşkil edir. “Beynəlxalq Sülh və Rifah üçün Tramp Marşrutu” (TRIPP) layihəsi də məhz bu 43 km-lik hissəni əhatə edir. ABŞ həmin hissənin inşası, təhlükəsizliyi və idarəsini təmin etməklə layihənin reallaşmasına zəmin yaradacaqdır.
Qlobal ticarətin yenidən formalaşdığı müasir dövrdə coğrafi mövqe və təhlükəsiz nəqliyyat dəhlizlərinin strateji əhəmiyyəti getdikcə artır. Bu marşrut vasitəsilə quru və dəmir yolları ilə yanaşı, Xəzər hövzəsindən gələn neft və qaz, həmçinin elektrik enerjisi xətləri və fiber-optik məlumat xətləri də Türkiyə üzərindən ötürüləcəkdir.
Bütün xəbərlər Facebook səhifəmizdə
.jpg)
USD
EUR
GBP
RUB
