...Dərin qar, boreal meşələrdən karbon qazı emissiyasının qarşısını alır, amma qar az olanda buxarlana bilər və qlobal istiləşməni demək olar ki, dönməz hala gətirər.
Bununla belə, yeni araşdırmalara görə, şimal maralları və onların vəhşi qohumları olan karibular, sərbəst otarmaq imkanı varsa, problemi nəzarətdə saxlayırlar.
SİA-nın məlumatına görə, bunu IFLScience yazır.
Yerin iqliminin gələcəyi...
Ən dəhşətli qlobal iqlim ssenariləri qalıq yanacaqların yandırılması səbəbindən ilkin istiləşməni nəzərdə tutur. Bunun ardınca ekosistem dəyişiklikləri və bitkilərdə, eləcə də torpaqda yığılan karbonun sərbəst buraxılması ilə nəticələndiyi güman edilir.
İnsanlar emissiyaları cilovlamağı bacarsalar belə, daha sonra istiləşmə baş verəcək və nəticədə dayandırılması mümkün olmayan qaçaq effekt yaranacaq.
Arktika tundrası və boreal meşələr bunun baş verə biləcəyi yeganə yerlər deyil.
Bununla belə, onlar quru tərəfindən udulmuş karbon qazının yarısını udurlar, yəni iqlim sabitliyində əsas rol oynayırlar. Təkcə meşə torpaqlarının bir trilyon ton karbon ehtiva etdiyini nəzərə alsaq, şimaldakı dəyişikliklər ən böyük təhlükə yarada bilər, xüsusən də qar örtüyü fəsillər daha qeyri-sabit olur.
“Karbon bombası”nın partlaması təhlükəsi...
Yeni araşdırmada alimlər bu karbon bombasının planetin dəyişən iqliminə və heyvanlarına necə təsir etdiyini anlamağa çalışıblar.
Komanda 2019-2023-cü illər arasında Fin şam meşələrindəki 42 sahədə karbon emissiyalarını araşdırıblar.
Oulankada marallar 25 il ərzində meşə sahəsinin bir hissəsindən qadağa qoyulsa da, başqa bir ərazidə sərbəst otarılırdı.
Kevoda 55 il otlaqsız qalan ərazi onların otladıqları qonşu meşə ilə müqayisə edildi. Təsiri müşahidə etmək üçün hər il bəzi sahələrə qar əlavə edilirdi, digərlərindən isə çıxarılırdı. Tədqiqatın nəticələri iqlimşünasların narahatlığını təsdiqlədi. Alimlər müəyyən ediblər ki, qarın dərin olduğu illərdə karbon emissiyaları əhəmiyyətsiz idi, lakin daha az yağan qarlar atmosferə təhlükəli karbon emissiyalarına səbəb olub.
Əvvəlki məlumatlara görə, karbon emissiyaları təkcə qar örtüyü dövründə deyil, həm də yayda artır. yüngül qar yağdıqdan sonra, ehtimal ki, torpaq daha qurudur.
Digər tərəfdən, hər iki otarılan sahə az qarlı illərdə belə az karbon buraxırdı.
Qar örtüyü az olan otlaqsız sahələrdən xalis karbon emissiyaları otlaq sahələrindən üç dəfə çox olmuşdur.
Qeyd edək ki, Oulankada çəmənliksiz sahələr hətta yüngül qar örtüyünə baxmayaraq, az karbon buraxırdı.
Alimlər hesab edirlər ki, otarmağın faydaları heyvanlar getdikdən sonra da uzun müddət davam edir, lakin bu müddət yarım əsrdən azdır.
...Oulu Universitetinin doktorantı, tədqiqatın həmmüəllifi Noora Kantola görə, nəticələr şimaldakı iynəyarpaqlı meşələrin qış iqlimindəki qısamüddətli dəyişikliklərə nisbətən davamlı ola biləcəyini göstərə bilər.
Süjetlər arasındakı fərqin digər diqqətdən kənarda qalan amillə deyil, həqiqətən marallardan qaynaqlandığını sübut etmək üçün əlavə araşdırmalara ehtiyac olacaq.
Bununla belə, müəlliflər hesab edirlər ki, ən çox ehtimal olunan izahat maralların qidalandığı likenlə bağlıdır və bu da öz növbəsində soyuq iqlimlərdə çox yavaş bərpa olunur.
Nazlı Almuradova
Bütün xəbərlər Facebook səhifəmizdə
USD
EUR
GBP
RUB