Fransızdan çox frankofon - RAKURS

Paşinyan Parisin sarsılmaz dəstəyinə zəmanət verib

Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan Parisə üç günlük səfəri çərçivəsində Frankofoniya sammitində iştirak edib və Fransanın İrəvanın əsas müttəfiqi olduğunu və olacağını təsdiqləyib. Bunun təzahürlərindən biri də Ermənistan-Azərbaycan münasibətləri ilə bağlı mövqelərin birliyidir. Bu arada, bu cür fəallıq Bakıda da təsirsiz ötüşməyib: Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev “Ermənistanın təhlükəli oyunlara qarışdığını” deyib və açıq şəkildə 2020-ci ildə İrəvanın uduzduğu Qarabağ müharibəsini - “kapitulyasiya tarixini unutmamağa” çağırıb. Eyni zamanda, Rusiya da Qərbin erməni yönümlü siyasəti tənqid edib.

Oktyabrın 4-5-də Fransanın özündə 33 ildən sonra ilk dəfə Frankofoniya sammiti keçirilib. Burada təkcə fransızdilli ölkələrin özləri deyil, Parisin dostları da iştirak edib. Onların arasında Ermənistan da yer alıb, bu ölkəni baş nazir Nikol Paşinyan təmsil edib. Məsələn, Parisə üç günlük səfəri zamanı o, “Frankofoniya şəhəri” sərgisi çərçivəsində respublikanın tarixi və mədəniyyətindən bəhs edən eksponatlardan ibarət Ermənistan pavilyonunun açıldığı Senkvatr-Paris mədəniyyət mərkəzinə baş çəkib. Hökumət başçısı yazda respublika hakimiyyəti tərəfindən alınmış Ermənistan səfirliyinin yeni binasına da baxıb.

Amma məsələ bu cür hadisələrlə məhdudlaşmayıb. Fransa prezidenti Emmanuel Makron Frankofoniya sammitini “siyasi fikir ayrılıqlarının həlli üçün vasitəçilik və dialoq məkanı” və təşkilata üzv ölkələrə təsir edən cari xarici siyasət münaqişələri adlandırıb. Ermənistan nümayəndə heyətinin üzvləri isə bu tezisi aydın dərk edərək, onların əsas münaqişəsi - Azərbaycanla bağlı bir sıra bəyanatlar veriblər. Belə ki, xarici işlər naziri Ararat Mirzoyan Parisdə toplaşanlara müraciət edərək bildirib ki, onların dəstəyi “sülh prosesinə müsbət təkan verəcək” və “yersiz gecikdirilmədən” Azərbaycanla sazişin imzalanmasına imkan verəcək. “Ermənistan regionda davamlı sülhün bərqərar olması üçün səyləri davam etdirməyə sadiqdir”, - nazir vurğulayıb.

Nikol Paşinyan bu mövzunu prezident Makron və yeni baş nazir Mişel Barnierlə ikitərəfli görüşləri zamanı müzakirə edib. Beləliklə, Ermənistan hökumətinin başçısı artıq razılaşdırılmış 16 bənddən 13-ü əsasında Bakı ilə sülh müqaviləsi imzalamağa, sonra isə qalan məsələlərin müzakirəsini davam etdirməyə hazır olduğunu bir daha təsdiqləyib. Yelisey Sarayından verilən məlumata görə, cənab Makron Ermənistanın mövqeyini dəstəkləyib və sülhün tezliklə əldə olunacağına ümid etdiyini bildirib.

Sentyabrın əvvəlində Ermənistan sülh müqaviləsi layihəsinin onuncu variantını Azərbaycana təhvil verib. Nikol Paşinyanın dediyi kimi, preambula və 13 maddə tam razılaşdırılıb, daha üç maddə üzrə yalnız qismən razılaşdırılıb (dəqiq nəyin müzakirə olunduğu barədə məlumat verilməyib). Bununla yanaşı, Bakı Ermənistan tərəfinin Qarabağ, Zəngəzur nəqliyyat dəhlizi və ümumilikdə regional kommunikasiyalarla bağlı bir sıra müddəaları kənara qoymasına diqqət çəkərək, sazişin artıq razılaşdırılmış bəndlərlə variantının imzalanması təklifindən imtina edib. “Sülh müqaviləsinin davamlı və uğurlu olması üçün bir sıra problemli məsələlər üzrə qalan fikir ayrılıqlarına aydınlıq gətirmək lazımdır”, - deyə Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyi bildirib.

Emmanuel Makronla söhbətində Nikol Paşinyan əmin edib ki, Ermənistan Cənubi Qafqazda kommunikasiyaların müstəsna olaraq “suverenlik, yurisdiksiya, qarşılıqlılıq və bərabərlik prinsipləri əsasında” qarşısını almağa hazırdır. Baş nazirin sözlərinə görə, Ermənistanın “Dünyanın kəsişməsi” nəqliyyat layihəsi bu meyarlara tam cavab verir. Bunun mahiyyəti ondan ibarətdir ki, bütün infrastruktur Rusiyanın iştirakı olmadan keçdiyi ölkələrin - Ermənistan, Türkiyə, Azərbaycan və İranın suverenliyi və yurisdiksiyası altında fəaliyyət göstərəcək. Eyni zamanda, Bakı və onunla birlikdə Moskva 2020-ci ilin noyabrında Ermənistan, Azərbaycan və Rusiya Federasiyasının liderləri tərəfindən imzalanmış üçtərəfli Bəyannaməyə istinad edir. Və orada, xüsusən də deyilir: “Regiondakı bütün iqtisadi və nəqliyyat əlaqələri blokdan çıxarılacaq. Ermənistan vətəndaşların, nəqliyyat vasitələrinin və yüklərin hər iki istiqamətdə maneəsiz hərəkətini təşkil etmək məqsədilə Azərbaycanın qərb rayonları ilə Naxçıvan Muxtar Respublikası arasında nəqliyyat əlaqələrinin təhlükəsizliyinə təminat verir. Nəqliyyat rabitəsinə nəzarəti Rusiya FTX-nin Sərhəd Xidməti həyata keçirir”. İrəvan indi kənar nəzarətdən qəti şəkildə razı deyil.

Öz növbəsində, Emmanuel Makron, Yelisey sarayında məlumat verildiyi kimi, görüş zamanı "Fransanın Ermənistanın suverenliyi və ərazi bütövlüyünü dəstəkləməkdə qətiyyətini təsdiqlədi". Fransa liderinin mətbuat xidməti bu bəyanatı onun sentyabrın 25-də BMT Baş Assambleyasında çıxışının davamı kimi qiymətləndirib. Daha sonra Makron bildirib ki, “Azərbaycanın təzyiqi və ərazi istəkləri altında” Fransa “Ermənistanla çiyin-çiyinədir”.

Bu bəyanat Azərbaycan tərəfinin hiddətinə səbəb olub: Xarici İşlər Nazirliyi bir çox sahələrdə “xarici siyasətinin iflasa uğradığını” nəzərə alaraq, Fransanı regionda “dağıdıcı hərəkətləri” dayandırmağa çağırıb. Bakı Parisi həm Azərbaycana, həm də sülh prosesinə “qərəzli ermənipərəst yanaşmada” ittiham edib. Nikol Paşinyanın Parisə budəfəki səfəri növbəti diplomatik toqquşmaya səbəb olub. Cümə günü İlham Əliyev Cəbrayıl rayonunun sakinləri ilə görüşündə “Ermənistanın təhlükəli oyunlara qarışdığını” deyib və birmənalı olaraq 2020-ci ildə Qarabağda 44 günlük müharibənin “unutmamağa” çağırıb. “Unutmasınlar ki, hətta o coğrafi şəraitdə də biz istədiyimizə nail ola bildik. Biz bir neçə saat ərzində separatizmi kökündən kəsdik”, - deyə cənab Əliyev bildirib. O, “Fransa və digər antiazərbaycan ölkələri” İrəvanı daim silahla qidalandırmaqda ittiham edib. Azərbaycanın fikrincə, bu, Ermənistan tərəfinin sülh istəyi ilə bağlı bəyanatlarına ziddir.

Həmin gün Moskvada da Qərbin ünvanına tənqidlər səsləndirilib. Rusiya FTX-nin direktoru Aleksandr Bortnikov MDB-nin Təhlükəsizlik Orqanları və Xüsusi Xidmətləri Rəhbərləri Şurasının iclasında deyib: “ABŞ və Avropa “Azərbaycan-Ermənistan prosesinə rəhbərlik etmək üçün İrəvanı Bakı ilə danışıqları təxirə salmağa inandırırlar”. Məqsəd NATO-nun himayəsi altında regionda öz sülhməramlı kontingentinin yerləşdirilməsinə nail olmaqdır. Bu səbəbdən, FSB rəhbəri sözlərinə davam edərək qeyd edib ki, Qərb dövlətləri Ermənistanı Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatından çıxmağa məcbur edir. Avropa İttifaqının Xarici İşlər Nazirliyinin nümayəndəsi Peter Stano şərhində bu cür bəyanatları “tam cəfəngiyat, yalan və manipulyasiya” adlandırıb.

Amma fakt budur ki, Qərb artıq Ermənistanı ağuşuna alıb, onu həm qoruyur, həm də bəsləyir, yeri gələndə isə kiminsə üstünə qısqırdacağı şübhəsizdir. Çünki Avropa yemlədiyi “quşları” məhz bu üsulla sınayır. Ermənistan Qərb üçün tez əhəlləşən heyvandır, ona əlavə təlimçi tutmağa, Hansısa “dil” öyrətməyə ehtiyac yoxdur. Necə deyərlər, ermənilər “bir işarədən qanırlar”, təki yeməyini bol elə, tasmasını da bərk tut.

V.VƏLİYEV