TRT “Türkiyənin səsi” radiosundan “Anadolunun ilkləri” başlığı altında bu gün sizə Türkiyənin Muğla vilayətində yerləşən, Anadolunun ən böyük arxeoloji kəşflərindən və Halikarnas Məqbərəsinin qabaqcıllarından biri olan Uzunyuva Hekatomnos (Hekatomneion) abidə məzarı və müqəddəs sahə haqqında məlumat verəcəyik. Mətni Neslihan Değirmencioğlu hazırlayıb.
Dünyanın yeddi möcüzəsi haqqında daha əvvəl eşitmisiniz? Qədim dünyada iz qoymuş, görənləri həm valeh edən, həm də heyrətləndirən o möhtəşəm əsərlər haqqında nə demək olar? İnsan təxəyyülünün memarlıq və mühəndislik baxımından çatdığı səviyyəni ortaya qoyan qeyri-adi quruluşlardır. Onlar qeyri-adiliyin tam təsvirinə layiqdirlər, çünki hər biri nəhəngdir və sərhədləri aşır!
Qədim dünyanın bu yeddi möcüzəsindən yalnız Misirdəki Xeops piramidası dağılmayıb. Digərləri isə təəssüf ki, zamanın, təbii fəlakətlərin və insanların yaratdığı dağıntılara tab gətirə bilməyib... Antik dövrdə dünyanın yeddi möcüzəsindən ikisi də Anadoludadır. Biri Efesdəki Artemida məbədi, digəri isə Kral Mausolos (Mozolos) adına tikilmiş Halikarnas Mavzoleyi... Hər ikisi möhtəşəm və təsiredici tikililərdir. Lakin Halikarnas Mavzoleyi digərlərindən fərqlənir, çünki bu məqbərədən sonrakı bütün məqbərələr kralın adına əsaslanaraq “mavzoley” adlandırılmağa başlanıb.
Əslində qədim dünyanın ən mühüm məzar abidəsi Kral Mavzoleyinə deyil, atasına məxsusdur.
Muğla vilayətinin qəsəbələrindən biri olan Milasda Anadolunun ən böyük arxeoloji kəşflərindən biri reallaşıb. Arxeologiya dünyası Kral Hekatomnosun məqbərəsinin tapılmasını “əsrin kəşfi” elan edib. Ərazidə qeyri-qanuni qazıntıların aparıldığı müəyyən edilərkən üzə çıxarılan məzar Qədim dövrün günümüzə qədər gəlib çatan ən mühüm məzar abidəsi kimi qəbul edilir. Çünki bu məzar qədim dünyanın yeddi möcüzəsindən biri olan Halikarnas Mavzoleyi ilə eyni ölçüyə malikdir və bu, onu unikal edir. Mütəxəssislər bu məzarın dizaynı, divar rəsmləri və relyefləri ilə yüksək səviyyəli əsər olduğunu deyirlər. Bu səbəblərə görə Uzunyuva Hekatomnos məqbərəsi və ziyarətgahı UNESCO-nun Dünya Mirası Siyahısındadır.
Hekatomnos məzarı sanki "Anadoluda yerin altında nəhəng tarix yatır" cümləsini təsdiqləyir. Qəbirin qazılması bir qədər həzin bir hekayədir... Qəbir qarətçiliyi qədim zamanlardan bəri həmişə bir qrup insanı özünə cəlb edib. Ölülərlə birlikdə qiymətli əşyaların da basdırıldığını bilən bu insanlar varlanmaq arzusu ilə qəbirləri talan ediblər. Milasdakı Hekatomnos məqbərəsi də mədəniyyət və tarix düşmənlərinin hücumuna məruz qalıb. İki min dörd yüz il əvvəlin izləri amansız zərbələr alıb. Unikal divar rəsmləri və qabartmalı qəbirlər güclü rütubətə məruz qalıb. Məzarın qarəçilər daha çox zərər vermədən xilas edilməsini mütəxəssislər böyük şans kimi görürlər.
Kral Hekatomnos qədim dövrlərdə Kariya bölgəsinin ən əhəmiyyətli şəhərlərindən biri olan Mylasada (Milasa) mühüm yenidənqurma işləri aparmış və çoxlu binalar inşa etdirmişdir. Şəhərin rifahını artıran padşahın ölümündən sonra oğlu Mozolus bir məzar tikdirmək istəyir. Kral yerin altındakı dəfn kamerasında yatacaq, lakin yerin üstündə elə möhtəşəm bir abidə ucalacaq ki, atasının xatirəsi əbədi qalacaq.
Qəbir kamerası yerin dərinliyində qazılmış çuxurda tikilib. Mütəxəssislər məzarın təcrid olunması ilə bağlı olduqca təəccüblü və unikal bir tənzimləmə olduğunu müəyyən ediblər. Otaqdakı məqbərə kifayət qədər böyükdür və demək olar ki, bütün otağı tutur. Məqbərə dörd tərəfdən zolaqvari relyeflərlə, başqa sözlə frizlərlə bəzədilib. Dövrün heykəltəraşlıq sənətinin ustalığını üzə çıxaran nadir əsərdir. Frizlərdə Kral Hekatomnos və ailəsinin gündəlik həyatından hissələr var. Məqbərə ölçüləri, usta sənətkarlığı və relyefləri ilə Anadoluda yeganə nümunə kimi tanınır. Qəbir kamerasındakı divar rəsmləri də həm texniki, həm də bədii cəhətdən öz dövrünü qabaqlayır.
Uzunyuva Hekatomnos məqbərəsi, müqəddəs sahəsi ilə birlikdə 2400 il əvvəldən günümüzə gəlib çatıb. Ziyarətgahda məqbərənin xaricində diqqətəlayiq bir sütun var, 'Menandros'a həsr olunmuş Şərəf Sütunu'. Mylasalı Menandrosun heykəli bir vaxtlar bu səkkiz metr hündürlüyündəki Fəxri Sütunun üstünə qoyulmuşdur. Hazırda isə o sütun leyləklərin illərdir yuva saldığı yerdir. Tədqiqatçılar çox uzun bir müddət bu sütunun məqbərənin bir hissəsi olması barədə səhv ediblər. Lakin sütunla məzar arasında yeganə əlaqə onun qəbir tikildikdən bir əsr sonra qəbir kamerasının üzərində ucaldılmasıdır. Əslində, bu sütun Hekatomnus məqbərəsinin kəşf hekayəsinin başladığı yerdir. Çünki məlum olur ki, qeyri-qanuni qazıntı bu mərmər sütunun bünövrəsi üzərində aparılıb və quldurlar dəfn kamerasına daxil olmaq üçün bu sütunun döşəməsində çuxur qazıblar. Məqbərədən qaçaqmalçılıq yolu ilə gətirilən Qızıl Tac və dağ keçisi heykəlcikləri xaricdə tapılaraq Türkiyəyə gətirilən tapıntılar arasındadır. Lakin quldurların məzardan daha nə qazdıqları və onun harada olduğu bu gün də məlum deyil.
Uzunyuva Hekatomnos Kral türbəsi və ziyarətgahı YUNESKO-nun Dünya İrs Siyahısına daxil edildikdən sonra ərazi açıq səma altında muzeyə çevrilib. Qeyri-qanuni qazıntılar zamanı qəbir kamerası, məqbərə və divar rəsmləri kifayət qədər zədələndiyi üçün ziyarətçilərin daxil olması qadağandır. Bundan əlavə, məqbərə demək olar ki, bütün dəfn kamerasını tutduğundan fiziki olaraq ziyarət üçün uyğun deyil. Bu səbəbdən məqbərənin dəqiq surəti hazırlanır və dəfn kamerasının ətraflı təqdimatı ilə ziyarətçilərə təqdim olunur.
Bu gün Uzunyuva Açıq Hava Muzeyində qədim dövrdən qalmış nohur, böyük qurbangah, mərmər döşənmiş yolu və döşəmə mozaikaları ilə diqqət çəkən Roma dövrü villası var. Bir də Milas Xalça Muzeyi... Çünki Milas xalçaları naxış və rəng müxtəlifliyi ilə dünyada tanınıb. Əsrlərin zəngin mədəniyyət əsərləri Milas xalçalarının kompozisiyalarını aşıb-daşaraq günümüzə gəlib çatır.
Bütün xəbərlər Facebook səhifəmizdə
Digər xəbərlər

Xəbər lenti
İstehlaka yararsız məhsullar aşkarlanıb - FOTOLAR
Sosial 10:25Axtarışda olan 90 nəfər saxlanılıb
Hadisə 10:24Dünya fond bazarlarının əsas indeks göstəriciləri
İqtisadiyyat 10:23Təbii qaz daha da ucuzlaşıb
İqtisadiyyat 10:21EIA 2026-cı il üçün Azərbaycanda neft hasilatı proqnozunu açıqlayıb
İqtisadiyyat 10:19Naxçıvanın bəzi ərazilərində içməli su olmayacaq
İqtisadiyyat 10:18Yol polisi çağırış edib
Hadisə 10:16Azərbaycan və İsveçrə maliyyə sektorunda rəqəmsal təşəbbüsləri müzakirə edib
İqtisadiyyat 10:14FİFA ABŞ-da nümayəndəlik açdı
İdman 10:12Yevlaxda itkin düşən kişinin meyiti aşkarlanıb
Hadisə 09:48PSJ bu gün yarımfinalda "Real"la üz-üzə gələcək
İdman 09:30Ağdam-Füzuli yolunda mikroavtobus aşıb
Hadisə 09:10Rusiyalı müğənni Katya Lel Burak Özçivitlə fotosunu paylaşıb - FOTO
Şou-Biznes 08:43Bakının bir sıra yollarında tıxac yaranıb - SİYAHI
Sosial 08:23Bu gün bəzi yerlərə yağış yağacaq
Sosial 07:38Çempionlar Liqasının yeni mövsümə start verildi
İdman 07:035.6 bal gücündə zəlzələ bu ölkəni silkələdi
Dünya 06:47ABŞ erməni biznesmeni "qara siyahı"ya saldı
Dünya 05:43Türkiyəli aktyor aparıcı sevgilisi ilə nişanlanıb - FOTOLAR
Şou-Biznes 04:32PSJ onlarsız oynayacaq
İdman 04:26Bu həftə yayımlanmayacaq
Şou-Biznes 03:29Bu gün Azərbaycanda Diplomatiya Günüdür
Siyasət 03:16"Şamaxı" braziliyalı futbolçu ilə anlaşdı
İdman 02:45Zelenskidən Rusiya ilə bağlı mühüm sərəncam
Dünya 02:30Toyota-nın Jeep-dən ən gözəl rəqibi qeyri-adi avadanlıq aldı
Texnologiya 01:08Sevilən birindən ayrılığı necə yaşamaq olar..?
Maraqlı 00:56Əgər öz cibinizdə deşik varsa...
Dünya 00:16Foxconn Nissan zavodunda elektrik avtomobilləri istehsal edəcək
Texnologiya 8 İyul 23:53“Biz təqaüdə çıxmağa hazır deyilik...”
Şou-Biznes 8 İyul 23:45Rusiyada abortdan imtina edənlərin sayı 25 faizə çatıb...
Dünya 8 İyul 23:36Süni intellektlə necə effektiv ünsiyyət qurmaq olar: dörd məsləhət...
Texnologiya 8 İyul 23:25Dubay hökmdarı qızın müalicəsi üçün 1,9 milyon dollar ödəyib...
Maraqlı 8 İyul 23:14Keti və Orlando boşansalar da, hələ ki, birlikdədirlər..?
Şou-Biznes 8 İyul 23:05Yaponiyada göy öskürək epidemiyası...
Dünya 8 İyul 22:54Kubalı həkimlər Rusiyaya işləməyə dəvət oluna bilər..?
Dünya 8 İyul 22:43Smartfonun işığı melatonin istehsalını pozur və yuxusuzluğa səbəb olur...
Maraqlı 8 İyul 22:36Rəsmi boşanmadan sonra boşanmaq olarmı..?
Maraqlı 8 İyul 22:25Türkiyənin Qara dəniz kurortları turistləri itirir...
Turizm 8 İyul 22:14Yer kürəsində partlayıcı vulkan püskürmələri başlaya bilər...
Dünya 8 İyul 22:03Ukrayna münaqişəsinin nizamlanması gözlədiyimdən daha çətindir
Dünya 8 İyul 22:02“Qalatasaray”da ayrılıq yaşanıb...
İdman 8 İyul 21:58Alimlər yerdənkənar kəşfiyyat axtarışlarını yeniləyirlər...
Maraqlı 8 İyul 21:54Şəkidə iritonnajlı avtomobildə baş verən yanğın söndürülüb
Hadisə 8 İyul 21:492025-ci ilin ən yaxşı kamerasına malik smartfonların adı açıqlanıb...
Texnologiya 8 İyul 21:43Rusiyalı politoloq BRİKS-in nə olduğunu izah edir...
Dünya 8 İyul 21:34Çin 4000 illik ehtiyatları olan geotermal enerji mənbəyi kəşf edir
Dünya 8 İyul 21:25Mikrobların köməyi ilə Yer kürəsində həyatın yaranma sirri açılıb...
Maraqlı 8 İyul 21:13Qarabağ suvarma kanalında kişi meyiti aşkarlanıb
Hadisə 8 İyul 21:11Patriarx Kirill pravoslavları gündəlik dualar etməyə çağırıb...
Dünya 8 İyul 21:05Yapon biznesi Tokionu ABŞ danışıqlarında səhv etməkdə günahlandırır
Dünya 8 İyul 20:54Rusiyanın “kölgə donanmasını” əhatə edən sirli “xəstəlik”..?
Dünya 8 İyul 20:45İran Rusiyanın hava hücumundan müdafiə sistemlərini rədd edib?
Dünya 8 İyul 20:38Və bu arada Peskov daha bir “günahkar” tapıb..?
Dünya 8 İyul 20:34Kim Çen In bütün ölkə əhlini ata və babasının heykəlləriə baş əydirib...
Dünya 8 İyul 20:25İtaliyada bir nəfər uçuş-enmə zolağında təyyarənin mühərrikinə sovrulub
Dünya 8 İyul 20:19Əfqan qaçqınlar evlərinə qayıdırlar...
Dünya 8 İyul 20:14Sonsuzluğun proqnozlaşdırılması üsulunu tapıblar...
Səhiyyə 8 İyul 20:03Florida qubernatoru Muskın üçüncü tərəf ideyasını tənqid edib...
Dünya 8 İyul 19:58Hindistan “Su-57”-yə görə “Su-35”-in alışından imtina edə bilər..?
Dünya 8 İyul 19:55Şamaxıda “Qərbi Azərbaycan İrsi” kitabının təqdimatı keçirilib
Sosial 8 İyul 19:51Niyə it və ya pişiyi öpmək olmaz..?
Səhiyyə 8 İyul 19:45“Çəkiliş meydançasında ölən insanlardan biri olmaq istəmirəm...”
Şou-Biznes 8 İyul 19:34Memarlar vulkanik lavadan şəhərlər tikməyi təklif edirlər...
Dünya 8 İyul 19:23Rusiyada kömür qiymətləri beş ilin ən aşağı səviyyəsinə düşüb
Dünya 8 İyul 19:16Meşə yanğınları Marsel hava limanının bağlanmasına səbəb olub
Dünya 8 İyul 19:10Milli Məclisin plenar iclasında 15 məsələ müzakirə edilib...
Siyasət 8 İyul 19:02Husilərin gəmiyə hücumundan sonra rusun əzaları amputasiya edilib...
Dünya 8 İyul 18:59Rostov-na-Donuda anbarlarda baş verən yanğının ərazisi böyüyüb...
Dünya 8 İyul 18:53"Söz verirəm ki, azarkeşlərə baxımlı oyun nümayiş etdirəcəyik"
İdman 8 İyul 18:51Komidəki “Lukoyl” neft anbarında güclü partlayış baş verib
Dünya 8 İyul 18:47Baş nazir Əli Əsədov Pakistan Milli Assambleyasının sədri ilə görüşüb
Siyasət 8 İyul 18:32Avropanın ən böyük limanı Rusiya ilə mümkün müharibəyə hazırlaşır
Dünya 8 İyul 18:26Qərb Zelenski ilə bağlı dəhşətli həqiqəti açıqladı və ya...
Dünya 8 İyul 18:14Özəl xəbərlər
Digər xəbərlərAlmaniyanın dövlət borcu 2,5 trilyon avronu keçib
Dünya 8 İyul 16:38İspaniyada öküz qaçışı zamanı 8 nəfər xəsarət alıb
Dünya 8 İyul 16:35Ərdoğan 4 ölkədən səfirləri qəbul edib
Dünya 8 İyul 16:02Hava limanında qan donduran hadisə baş verib
Dünya 8 İyul 15:48
Redaktorun seçimi
Köşə yazıları
Populyar
Valyuta məzənnəsi
-
USD 1,7000
0,00%
-
EUR 1,9911
-0,25%
-
GBP 2,3096
-0,34%
-
RUB 2,1666
+0,19%