TRT “Türkiyənin səsi” radiosundan “Anadolunun ilkləri” başlığı altında bu gün sizə Türkiyənin Muğla vilayətində yerləşən, Anadolunun ən böyük arxeoloji kəşflərindən və Halikarnas Məqbərəsinin qabaqcıllarından biri olan Uzunyuva Hekatomnos (Hekatomneion) abidə məzarı və müqəddəs sahə haqqında məlumat verəcəyik. Mətni Neslihan Değirmencioğlu hazırlayıb.
Dünyanın yeddi möcüzəsi haqqında daha əvvəl eşitmisiniz? Qədim dünyada iz qoymuş, görənləri həm valeh edən, həm də heyrətləndirən o möhtəşəm əsərlər haqqında nə demək olar? İnsan təxəyyülünün memarlıq və mühəndislik baxımından çatdığı səviyyəni ortaya qoyan qeyri-adi quruluşlardır. Onlar qeyri-adiliyin tam təsvirinə layiqdirlər, çünki hər biri nəhəngdir və sərhədləri aşır!
Qədim dünyanın bu yeddi möcüzəsindən yalnız Misirdəki Xeops piramidası dağılmayıb. Digərləri isə təəssüf ki, zamanın, təbii fəlakətlərin və insanların yaratdığı dağıntılara tab gətirə bilməyib... Antik dövrdə dünyanın yeddi möcüzəsindən ikisi də Anadoludadır. Biri Efesdəki Artemida məbədi, digəri isə Kral Mausolos (Mozolos) adına tikilmiş Halikarnas Mavzoleyi... Hər ikisi möhtəşəm və təsiredici tikililərdir. Lakin Halikarnas Mavzoleyi digərlərindən fərqlənir, çünki bu məqbərədən sonrakı bütün məqbərələr kralın adına əsaslanaraq “mavzoley” adlandırılmağa başlanıb.
Əslində qədim dünyanın ən mühüm məzar abidəsi Kral Mavzoleyinə deyil, atasına məxsusdur.
Muğla vilayətinin qəsəbələrindən biri olan Milasda Anadolunun ən böyük arxeoloji kəşflərindən biri reallaşıb. Arxeologiya dünyası Kral Hekatomnosun məqbərəsinin tapılmasını “əsrin kəşfi” elan edib. Ərazidə qeyri-qanuni qazıntıların aparıldığı müəyyən edilərkən üzə çıxarılan məzar Qədim dövrün günümüzə qədər gəlib çatan ən mühüm məzar abidəsi kimi qəbul edilir. Çünki bu məzar qədim dünyanın yeddi möcüzəsindən biri olan Halikarnas Mavzoleyi ilə eyni ölçüyə malikdir və bu, onu unikal edir. Mütəxəssislər bu məzarın dizaynı, divar rəsmləri və relyefləri ilə yüksək səviyyəli əsər olduğunu deyirlər. Bu səbəblərə görə Uzunyuva Hekatomnos məqbərəsi və ziyarətgahı UNESCO-nun Dünya Mirası Siyahısındadır.
Hekatomnos məzarı sanki "Anadoluda yerin altında nəhəng tarix yatır" cümləsini təsdiqləyir. Qəbirin qazılması bir qədər həzin bir hekayədir... Qəbir qarətçiliyi qədim zamanlardan bəri həmişə bir qrup insanı özünə cəlb edib. Ölülərlə birlikdə qiymətli əşyaların da basdırıldığını bilən bu insanlar varlanmaq arzusu ilə qəbirləri talan ediblər. Milasdakı Hekatomnos məqbərəsi də mədəniyyət və tarix düşmənlərinin hücumuna məruz qalıb. İki min dörd yüz il əvvəlin izləri amansız zərbələr alıb. Unikal divar rəsmləri və qabartmalı qəbirlər güclü rütubətə məruz qalıb. Məzarın qarəçilər daha çox zərər vermədən xilas edilməsini mütəxəssislər böyük şans kimi görürlər.
Kral Hekatomnos qədim dövrlərdə Kariya bölgəsinin ən əhəmiyyətli şəhərlərindən biri olan Mylasada (Milasa) mühüm yenidənqurma işləri aparmış və çoxlu binalar inşa etdirmişdir. Şəhərin rifahını artıran padşahın ölümündən sonra oğlu Mozolus bir məzar tikdirmək istəyir. Kral yerin altındakı dəfn kamerasında yatacaq, lakin yerin üstündə elə möhtəşəm bir abidə ucalacaq ki, atasının xatirəsi əbədi qalacaq.
Qəbir kamerası yerin dərinliyində qazılmış çuxurda tikilib. Mütəxəssislər məzarın təcrid olunması ilə bağlı olduqca təəccüblü və unikal bir tənzimləmə olduğunu müəyyən ediblər. Otaqdakı məqbərə kifayət qədər böyükdür və demək olar ki, bütün otağı tutur. Məqbərə dörd tərəfdən zolaqvari relyeflərlə, başqa sözlə frizlərlə bəzədilib. Dövrün heykəltəraşlıq sənətinin ustalığını üzə çıxaran nadir əsərdir. Frizlərdə Kral Hekatomnos və ailəsinin gündəlik həyatından hissələr var. Məqbərə ölçüləri, usta sənətkarlığı və relyefləri ilə Anadoluda yeganə nümunə kimi tanınır. Qəbir kamerasındakı divar rəsmləri də həm texniki, həm də bədii cəhətdən öz dövrünü qabaqlayır.
Uzunyuva Hekatomnos məqbərəsi, müqəddəs sahəsi ilə birlikdə 2400 il əvvəldən günümüzə gəlib çatıb. Ziyarətgahda məqbərənin xaricində diqqətəlayiq bir sütun var, 'Menandros'a həsr olunmuş Şərəf Sütunu'. Mylasalı Menandrosun heykəli bir vaxtlar bu səkkiz metr hündürlüyündəki Fəxri Sütunun üstünə qoyulmuşdur. Hazırda isə o sütun leyləklərin illərdir yuva saldığı yerdir. Tədqiqatçılar çox uzun bir müddət bu sütunun məqbərənin bir hissəsi olması barədə səhv ediblər. Lakin sütunla məzar arasında yeganə əlaqə onun qəbir tikildikdən bir əsr sonra qəbir kamerasının üzərində ucaldılmasıdır. Əslində, bu sütun Hekatomnus məqbərəsinin kəşf hekayəsinin başladığı yerdir. Çünki məlum olur ki, qeyri-qanuni qazıntı bu mərmər sütunun bünövrəsi üzərində aparılıb və quldurlar dəfn kamerasına daxil olmaq üçün bu sütunun döşəməsində çuxur qazıblar. Məqbərədən qaçaqmalçılıq yolu ilə gətirilən Qızıl Tac və dağ keçisi heykəlcikləri xaricdə tapılaraq Türkiyəyə gətirilən tapıntılar arasındadır. Lakin quldurların məzardan daha nə qazdıqları və onun harada olduğu bu gün də məlum deyil.
Uzunyuva Hekatomnos Kral türbəsi və ziyarətgahı YUNESKO-nun Dünya İrs Siyahısına daxil edildikdən sonra ərazi açıq səma altında muzeyə çevrilib. Qeyri-qanuni qazıntılar zamanı qəbir kamerası, məqbərə və divar rəsmləri kifayət qədər zədələndiyi üçün ziyarətçilərin daxil olması qadağandır. Bundan əlavə, məqbərə demək olar ki, bütün dəfn kamerasını tutduğundan fiziki olaraq ziyarət üçün uyğun deyil. Bu səbəbdən məqbərənin dəqiq surəti hazırlanır və dəfn kamerasının ətraflı təqdimatı ilə ziyarətçilərə təqdim olunur.
Bu gün Uzunyuva Açıq Hava Muzeyində qədim dövrdən qalmış nohur, böyük qurbangah, mərmər döşənmiş yolu və döşəmə mozaikaları ilə diqqət çəkən Roma dövrü villası var. Bir də Milas Xalça Muzeyi... Çünki Milas xalçaları naxış və rəng müxtəlifliyi ilə dünyada tanınıb. Əsrlərin zəngin mədəniyyət əsərləri Milas xalçalarının kompozisiyalarını aşıb-daşaraq günümüzə gəlib çatır.
Bütün xəbərlər Facebook səhifəmizdə
Digər xəbərlər
Xəbər lenti
Məşhur müğənni niyə mikrofonsuz oxudu?
Şou-Biznes 13:17Arvadının doğum gününə torpaq sahəsi aldı
Şou-Biznes 13:02Müğənninin arvadı yeni sevgilisi ilə öpüşərkən görüntülənib
Şou-Biznes 12:46Yaponiyada 37 milyon şəxsə çağırış edilib
Dünya 12:31Məşhur modeldən yeni foto
Şou-Biznes 12:29ABŞ-da qatar qəzaya düşüb
Dünya 12:22Sabahın hava PROQNOZU
Sosial 12:15Məşhur cütlük mövsümü Bodrumda açdı
Şou-Biznes 12:07Məşhur sima meydan oxudu
Şou-Biznes 12:00BMT ilə birgə səy göstəririk - NAZİR AÇIQLADI
Siyasət 11:49“Ən yaşlı müğənni” seçildi
Şou-Biznes 11:37Paylaşdığı fotoya görə məhkəməyə verildi
Şou-Biznes 11:344 nəfər boğulmaqdan son anda qurtuldu
Dünya 11:28Polis əməkdaşlarına pusqu qurdular
Dünya 11:08Məşhur simanın konsert qiyməti bəlli oldu
Şou-Biznes 11:02Binanın eyvanı uçub
Dünya 11:00Silahlı şəxslər 5 aylıq körpəni öldürdü
Dünya 10:56Bakı bəyannaməsi imzalanıb
Siyasət 10:48Müğənni 2 milyon tl qazanacaq
Şou-Biznes 10:34Hindistanda mikroavtobus kanala düşüb
Dünya 10:00Gürcüstanda zəlzələ olub
Dünya 09:54Aktrisa çimərlikdə görüntüləndi
Şou-Biznes 09:49Stadion çökdü, ölənlər və yaralananlar var
Dünya 09:47Üç tərəfli toplantı keçirilir -YENİLƏNİR - FOTOLAR
Siyasət 09:20Məşhur cütlük nişanlandı
Şou-Biznes 09:14Astarada "Vətən aşiqləri" kitabının təqdimat mərasimi keçirilib
Mədəniyyət 08:16“Qadınların iqtisadi cəhətdən gücləndirilməsi”
İqtisadiyyat 07:31Bloomberg: Rusiya iqtisadiyyatı defolt olub
Dünya 06:51Çulpan getməyinə peşiman-filan deyil...
Şou-Biznes 06:29Zelenskidən xəbərdarlıq...
Dünya 05:51Tələbə dənizdə boğularaq ölüb
Hadisə 05:17Bakıda piyadanı avtomobil vuraraq öldürüb
Hadisə 03:54Müraciət edilmədiyi halda necə baxıla bilər?
Dünya 03:30İkinci partiya yayın ortalarında olacaq
Dünya 02:35“Midsommar” bayramına həsr olunan tədbirlər başlayıb
Maraqlı 02:10Mane bu nömrəli formanı seçdi
İdman 01:28Türkiyənin vitse-prezidentinin Əlcəzair səfəri
Dünya 01:19Türkiyədə müalicə olunan qazilərimiz ziyarət edilib
Sosial 01:08Bunların “barışmağı getdi”...
Dünya 00:57“Rusiyadan qızıl alınmasına qadağa qoyacağıq”
Dünya 00:49Türkiyə sanksiyalara qoşulmaqdan imtina edir
Dünya 00:41“Ertuğrul Gazi” Türkiyəyə xidmətə davam edir
Dünya 00:34“Pfizer-BioNTech” “Omicron”a qarşı da yüksək immun reaksiya göstərir
Texnologiya 00:21512-ci Ayvaz Dədə Festivalı
Dünya 00:14Pakistan Hindistana reaksiya verdi və bu planı “gülünc” adlandırdı
Dünya 26 İyun 23:55Əlverişsiz hava şəraiti Türkiyədə böyük problemlər yaradıb
Dünya 26 İyun 23:09Fransanın keçmiş müstəmləkələri İngiltərə Millətlər Birliyinə üzv oldular
Dünya 26 İyun 22:54“Britaniya Kiyevə yardımı dayandırarsa istefa verəcəm”
İdman 26 İyun 22:41Donets çayının bütün sol sahili Rusiyanın tam nəzarətinə keçdi
Dünya 26 İyun 22:34Ən dərində tapılan gəmi
Maraqlı 26 İyun 22:22Hadrutda daha bir hərbi hospital istifadəyə veriləcək
Dünya 26 İyun 22:21"Real"la müqaviləni pozmaq istəyir
İdman 26 İyun 22:16Dembele "Çelsi" ilə razılaşmadı
İdman 26 İyun 22:0832 yaşlı şəxsi qətlə yetirmiş şübhəli həbs edilib
Hadisə 26 İyun 21:56Məşhur cütlük nişanlanıb - FOTOLAR
Şou-Biznes 26 İyun 21:12Məşhur müğənni əhalini coşdurdu
Şou-Biznes 26 İyun 20:33“Böyük Qayıdış” Gənclər Təşkilatı tədbirlər keçirib - FOTOLAR
Sosial 26 İyun 20:29Azərbaycanın İrandakı səfiri görüş keçirib
Siyasət 26 İyun 19:33Prezident İlham Əliyev Göygöl, Kəlbəcər və Laçın rayonlarına səfər edib
Siyasət 26 İyun 19:23Bu gün Silahlı Qüvvələr Gününü qalib xalq kimi qeyd edirik
Siyasət 26 İyun 19:22Zəngilanda bir günün on illərə bərabər təəssüratları FOTO
Siyasət 26 İyun 17:45İranda daha bir güclü zəlzələ oldu
Dünya 26 İyun 17:37"Vətən aşiqləri" kitabının təqdimat mərasimi keçirilib - FOTOLAR
Mədəniyyət 26 İyun 17:22Özəl xəbərlər
Digər xəbərlər“Tarix Ulu Öndərin gözləntilərini doğrultdu” - DEPUTAT ŞƏRH ETDİ
Siyasət 26 İyun 13:55Siyasi partiya sədrlərinin Zəngilanda BİR GÜNÜ - SORĞU
Siyasət 25 İyun 16:37“Azərbaycanda ordu quruculuğu Ulu Öndərin adı ilə bağlıdır“ - HƏRBİ EKSPERT AÇIQLADI
Siyasət 25 İyun 14:49“Sazişdə qarşıya qoyulan məqsədlər milli maraqlarımıza uyğundur” - DEPUTAT ŞƏRH ETDİ
Siyasət 25 İyun 13:12“Heydər Əliyev həm də qüdrətli Azərbaycan Ordusunun yaradıcısıdır” - DEPUTAT ŞƏRH ETDİ
Siyasət 25 İyun 12:10
Redaktorun seçimi
Köşə yazıları
Populyar
Valyuta məzənnəsi
-
USD 1,7000
0,00%
-
EUR 1,7918
0,00%
-
GBP 2,0875
0,00%
-
RUB 0,0311
0,00%