Rusiyanın qaz imtahanı - RAKURS

Ermənistan niyə narazıdır, yaxud possovet məkanında nə baş verir?

Ötən həftə Belarusda prezident seçkiləri keçirilib. Seçicilərin 85,7 faizi seçki məntəqələrinə gəlib. Seçicilərin 41,81 faizi öz mövqeyini bildirməyi bacarıb. Ölkənin Mərkəzi Seçki Komissiyasının nümayəndələri yanvarın 27-nə keçən gecə səsvermənin nəticələrini açıqlayıb. Belarusun hazırkı prezidenti Aleksandr Lukaşenko bütün digər namizədlər üzərində böyük fərqlə qalib gələrək yeddinci dəfə prezident olub. Ona seçicilərin 86,82 faizi səs verib. Səsvermədən sonra keçirilən mətbuat konfransında Lukaşenko əvvəllər tutduğu siyasi kursu davam etdirəcəyini bildirib. O əlavə edib ki, varis axtarmır və gələcək dövr üçün ölkə rəhbərliyi mövcud kadr ehtiyatından formalaşacaq.

Eyni zamanda, Avropa İttifaqı Belarusda keçirilən prezident seçkilərini “azad və demokratik” hesab etmədiyini bəyan edib. Aİ diplomatiyasının rəhbəri Kaja Kallas və Avropa komissarı Marta Kos Minskə qarşı yeni sanksiyalar tətbiq etməyə davam edəcəklərini bildiriblər. Lukaşenko buna cavab olaraq qeyd edib ki, onun üçün əsas olan seçkinin nəticələrinin belaruslar tərəfindən tanınmasıdır.

Bütün ötən həftə, bütün yanvar ayı kimi, qondarma "Dnestryanı respublikada" da insanlar yanvar ayında da qaz, işıq və istiliksiz yaşayıblar. Rusiyanın regiona humanitar qaz təklif etməsinə baxmayaraq, Kişinyov Moskvanın yardımına qarşı çıxıb. Amma Avropa İttifaqının təklif etdiyi yardımla razılaşdılar - 30 milyon avro. Lakin bütün həftə Moldova hakimiyyəti Avropa qazının alınması və Dnestryanıya nəqli variantını seçə bilməyib. Və həftənin sonunda Dnestryanı bölgənin prezidenti Vadim Krasnoselski tanınmamış respublikaya Avropa humanitar qazının buraxılması qərarını elan edib. Yanacağın həcmi təxminən 30 milyon kubmetrdir. Bu müvəqqəti bir sxemdir - 1 fevraldan 10 fevrala qədər. Dnestryanı qaz təchizatı probleminin uzunmüddətli həlli üçün 10 gün müddətindən istifadə etməkdə qərarnlıdır.

Moldova Dövlət Rayon Elektrik Stansiyasının bir qaz enerji bloku işə salınıb. Lakin MGRES hələlik Moldovaya elektrik enerjisi verməyəcək, Krasnoselski bildirib. “Tirasteploenergo” şirkəti Dnestryanı qurumun tabeçiliyində yaşayan sakinlərin evlərini, təhsil və tibbi-sosial müəssisələrini istiliklə təmin etməyə başlayır. Bu proses vaxt tələb edir. Binalar isindikcə məktəblilər və tələbələr öz partalarına qayıdacaqlar. Eyni şey uşaq bağçalarına da aiddir. Fevralın 2-dən bütün Dnestryanı ərazisində fərdi evlərə qaz verilməyə başlanıb. Sənaye müəssisələri hələ də qazsız qalıb. Dnestryanı bölgənin başçısı enerji böhranının həllində göstərdikləri köməyə görə Rusiya və Avropa İttifaqına təşəkkür edib.

Ötən həftə Gürcüstan Avropa Şurası Parlament Assambleyasında (AŞPA) fəaliyyətini dayandırıb. Gürcüstan parlamentinin nümayəndə heyəti bu qərarı AŞPA-nın respublika hakimiyyətini yeni parlament seçkiləri keçirməyə çağıran qətnaməsinin dərcindən sonra verib. Bu barədə Gürcüstan nümayəndə heyətinin rəhbəri, Gürcüstan parlamentinin vitse-spikeri Tea Tsulukianinin bəyanatında deyilir.

Tsulukianinin qeyd etdiyi kimi, Gürcüstan hakimiyyətinin opponentləri gürcü nümayəndə heyətinin səlahiyyətlərinin AŞPA-da ümumiyyətlə tanınmamasını istəyirdilər, lakin qurum onun səlahiyyətlərini tanıyıb, lakin müəyyən şərtlərlə, bunlardan biri də yeni parlament seçkilərinin keçirilməsidir. Bəyanatın mətnində qeyd edilir ki, Gürcüstan hələ də Avropa Şurasının üzvü olaraq qalır, lakin “ölkəyə və xalqa qarşı şantaj dayandırıldıqdan” sonra AŞPA-da işə qayıdacaq.

AŞPA-nın qətnaməsinə əsasən, Gürcüstan nümayəndə heyətinin hüquqları məhdudlaşdırılacaq, apreldə səlahiyyətlərə yenidən baxılacaq.

Eyni zamanda, Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan mətbuat konfransında deyib ki, Rusiya prezidenti ilə bu yaxınlarda söhbət zamanı biz təkcə Aİ haqqında deyil, həm də Aİİ-də cari proseslər, ikitərəfli münasibətlərimiz haqqında danışdıq. Bu, ikitərəfli münasibətlər və Aİİ ilə əlaqələr çərçivəsindədir. Onun sözlərinə görə, Ermənistanın Aİ-yə daxil olması prosesi ilə bağlı Rusiya müəyyən narahatlıq yaşayır, lakin Ermənistan da Rusiyanın mövqeyindən və siyasətindən narahatdır. “Bu faktdır, lakin bizim Rusiya ilə dialoqu davam etdirməyimiz və davam etdirəcəyimiz faktdır və biz Aİ ilə münasibətləri dərinləşdirəcəyik – bu da faktdır”, - Paşinyan qeyd edib. Onun sözlərinə görə, Ermənistanın Aİ-yə daxil olması fonunda Yerevan və Moskva arasında münasibətlər və dialoq “heç vaxt təhdid dilində aparılmayacaq”.

Bu arada...

2024-cü ilin noyabr ayında xarici ticarət göstəricisi həm idxal, həm də ixrac baxımından azalıb. Dünya Bankının Ermənistan üzrə aylıq makroiqtisadi icmalında qeyd olunur ki, 2024-cü ilin noyabrında Ermənistana pul köçürmələri 2023-cü ilin noyabr ayı ilə müqayisədə 21,7% azalıb. Həm Rusiya, həm də ABŞ-dan transferlərdə azalma qeydə alınıb. Mərkəzi Bankın məlumatına görə, 2024-cü ilin noyabrında fiziki şəxslərdən Ermənistana pul köçürmələrinin ümumi axını 177,9 milyard dram (indiki məzənnə ilə təxminən 447 milyon dollar) təşkil edib ki, bunun da 31,1 milyardı (78 milyon dollar) qeyri-kommersiya köçürmələri olub. .

Daha əvvəl qeyd edildiyi kimi, dekabrda inflyasiya 1,5% təşkil edib. Bu, 2023-cü ilin aprelindən bəri ən yüksək rəqəmdir (2023-cü ilin əvvəlinə qədər “köçürmə effekti”ndən inflyasiya kəskin artıb, lakin 2023-cü ilin yazından kəskin şəkildə azalmağa başlayıb və təxminən bir il yarım ərzində demək olar ki, həmişə 1%-dən aşağı olub.
Yanvar-noyabrda xarici ticarət (ən son məlumatlar) artıb: ixrac - 74%, 12,3 milyard dollara, idxal - 41%, demək olar ki, 15,9 milyard dollara qədər, ancaq 2024-cü ilin noyabrında (2023-cü ilin noyabr ayı ilə müqayisədə) azalıb: idxal -. 35%, ixrac 21,4% artaraq müvafiq olaraq 752 milyon dollar və 1 milyard 166 milyon dollar təşkil edib.

Bu, əsasən qiymətli metalların və daşların, eləcə də avtomobillərin satışının azalması ilə bağlıdır. Gürcüstanın 2023-cü ilin ortalarında Rusiyaya təkrar ixracına qadağa qoymasından sonra avtomobillərin yenidən satışı azalıb. Bununla belə, Ermənistanda təkrar ixracın həcmi 2022-ci ilə nisbətən bir neçə dəfə yüksək olaraq qalır. Avtomobillərin, qiymətli metalların və daşların təkrar ixracı istisna olmaqla, ixrac 32% artıb. Büdcə kəsiri oktyabrda 138,5 milyard dramdan (348 milyon dollar) noyabrda 20,7 milyarda (52 milyon dollar) düşüb.

V.VƏLİYEV