"Yaşayış yerlərinin məhv edilməsi bu gün dünyada növlərin nəsli kəsilməsinin əsas səbəbi hesab edilir. Ətraf mühitin deqradasiyası kimi də tanınan yaşayış yerlərinin məhv edilməsi, təbii yaşayış mühitlərinin yerli növlər üçün yararsız hala gəlməsi prosesidir". Bu sözləri SİA-ya açıqlamasında ekoloq Sevil Yüzbaşeva deyib.
Onun sözlərinə görə, bu zaman orqanizmlər məcburi şəkildə yerdəyişməyə məruz qalır və ya nəsli kəsilərək biomüxtəlifliyin azalmasına səbəb olur: "Yaşayış yerlərinin məhv edilməsinin əsas səbəbləri insan fəaliyyətidir. Resursların tükənməsi, insanların məskunlaşması və kənd təsərrüfatının genişləndirilməsi bu prosesə birbaşa təsir göstərir. Bununla yanaşı, ağacların kəsilməsi, sənaye balıq ovu və invaziv növlərin gətirilməsi də mühüm rol oynayır. Bəzən geoloji proseslər və iqlim dəyişikliyi kimi təbii amillər də yaşayış mühitinin məhv olmasına səbəb olur. Sadə dillə desək, yaşayış mühiti dağıdıldıqda, həmin ərazidəki bitkilərin, heyvanların və digər orqanizmlərin populyasiyası azalır və nəsillərinin kəsilmə ehtimalı artır.
Biomüxtəliflik üçün ən böyük təhlükə yaşayış mühitinin itirilməsidir. Xüsusilə, məhdud ərazilərdə yaşayan endemik orqanizmlər bu prosesdən daha çox zərər görürlər. Belə növlər dünyanın başqa heç bir yerində mövcud olmadığından, onların yaşamaq şansı çox aşağı olur. Endemik orqanizmlərin yalnız müəyyən ekosistemdə mövcud olması və xüsusi yaşamaq tələblərinin olması, onların nəsil kəsilməsini daha da sürətləndirir. Yaşayış yerlərinin məhv edilməsi həm də bu orqanizmlərin populyasiya arealını azaldır.
Heyvanların yaşayış yerlərinin itirilməsinin əsas səbəbləri urbanizasiya, sənayeləşmə və iqlim dəyişikliyi ilə bağlıdır. Bu proseslər meşələrin qırılmasına, ətraf mühitin çirklənməsinə, landşaftın parçalanmasına və nəticə etibarilə təbii mühitin məhv olmasına gətirib çıxarır. Uzunmüddətli nəticələr isə biomüxtəlifliyin azalması, qida zəncirlərinin pozulması və ekosistemlərin funksiyalarının zəifləməsi ilə müşahidə olunur.
Urbanizasiya nəticəsində şəhərlərin və qəsəbələrin genişlənməsi heyvanların təbii yaşayış mühitinin birbaşa məhvinə səbəb olur. Sənayeləşmə isə havanın, suyun və torpağın çirklənməsinə, meşələrin qırılmasına və landşaftı parçalayan yolların, sənaye obyektlərinin tikintisinə gətirib çıxarır. İqlim dəyişikliyi və qlobal istiləşmə nəticəsində hava şəraitinin dəyişməsi növləri yeni ərazilərə köçməyə məcbur edir. Bu da növlər arasında konfliktlərə, uyğun mühit tapılmamasına və bir çox canlıların məhv olmasına səbəb olur. Kənd təsərrüfatının genişləndirilməsi və kimyəvi maddələrin istifadəsi isə təbii ekosistemləri məhv edir və heyvanların yaşaması üçün əlverişli şəraiti azaldır.
Bütün bu proseslər biomüxtəlifliyin azalmasına gətirib çıxarır. Bu isə öz növbəsində qida zəncirinin pozulmasına, bəzi növlərin yox olmasına və təbii tarazlığın dağılmasına səbəb olur. Qida zəncirinin pozulması bir növün yox olması ilə digər növlərin də azalmasına, nəticədə biosferin zəifləməsinə gətirib çıxarır. Yaşayış yerlərinin daralması və ətraf mühitin dəyişməsi həmçinin yeni virusların və xəstəliklərin yayılmasını asanlaşdıra bilər ki, bu da epidemiya riskinin artmasına səbəb olur. Biomüxtəlifliyin azalması və ekosistemlərin məhv edilməsi qlobal ərzaq təhlükəsizliyinə də mənfi təsir göstərir, kənd təsərrüfatı və balıqçılıq sahələrini çətin vəziyyətə salır. Nəticə etibarilə, yaşayış yerlərinin məhv edilməsi təkcə heyvan və bitkilərin yox olmasına deyil, həm də insan həyatına, iqtisadi sabitliyə və planetin ekoloji tarazlığına birbaşa təhlükə yaradır".
Bütün xəbərlər Facebook səhifəmizdə
.jpg)
USD
EUR
GBP
RUB
