Sosial medianın gənclərə zərərləri hansılardır? ARAŞDIRMA

Günümüzdə texnologiyanın inkişafı və onun istifadə nisbətlərinin artması ilə əvəzolunmazlığını qoruyur. Bugünkü texnologiyanın inkişaf etməsi bizə sosiallaşma sahəsində təqdim etdiyi ən böyük fürsətlərdən biridir.

Bəs texnologiya inkişaf etdikcə biz də inkişaf edirikmi?

Bildiyimiz kimi texnologiya, hər yaş qrupunun marağını cəlb etməyi bacaran bəlkə də dövrümüzün ən əhatəli konsepsiyasıdır. O qədər ki, indi onsuz necə yaşaya biləcəyimizi xatırlamaqda çətinlik çəkdiyimiz bir dövrdə yaşayırıq. Həyatın hər mərhələsində təbabətdən sağlamlığa, rabitə vasitələrinin inkişafından informasiya sahəsindəki inkişaflara, demək olar ki, olduqca sürətli dəyişikliklərdən keçirik.

Son illərdə həyatımızda texnoloji inkişaflar o qədər çox olmuşdur ki, keçmişdə bunun yalnız sənaye və səhiyyə kimi çərçivədə olduğu qəbul edilirdisə, indi ən sadə şəkildə etdiyimiz gündəlik işlərdə belə tez-tez istifadə edilən "vazgeçilməz" bir element halına gəlib. Belə düşünsək, elektrikli ev alətləri, kompüterlər, mobil telefonlar evimizdə hər gün istifadə etdiyimiz həyatımızı çox asanlaşdırır. Bütün yaş qrupları, kişilər və qadınlar, həyatlarını asanlaşdırmaq və rahatlıq təmin etmək üçün texnoloji cihazlardan və fürsətlərdən faydalanırlar.

Bəs texnologiyanın inkişafı yeniliklərlə bərabər bizə gətirdiyi mənfi və zərərli təsirlərdən nə dərəcədə xəbərdarıq. Bildiyimiz kimi texnologiya günü-gündən inkişaf etdikcə insanların komputerə, mobil telefonlara marağı daha da artır. Gənclərin sosial şəbəkələrdə həddindən artıq vaxt keçirməsi ciddi sağlamlıq problemlərinə, sosial-mədəni eroziyaya və rejim pozuntusuna səbəb olur. Xüsusilə gənc qrup dediyimiz yeniyetmələrdə ciddi psixoloji deformasiyaya səbəb olur.

Sosial media həyatımızda haradadır?

Ölkə gündəmi, ümumi məsələlər, araşdırma, yeni fikirlər, əyləncə, alış-veriş sosial medianın həyatımıza gətirdiyi müsbət qatqılarıdır. Sosial media yeniyetmələrdə texniki bacarıqları artıra bilsə də, sosial bacarıqları və ünsiyyəti azalda bilər və bu sahədə qarşılaşdıqları bəzi mənfi təsirlər belə psixoloji travmalar yarada bilər. Həssaslıq, müqayisə və rəqabət çatışmazlığı özünəinam və sosial narahatlıq kimi psixoloji problemlərə yol açır; Virtuallaşdırılmış gözəllik qavrayışı gənclərdə yemək pozğunluğu kimi təhlükələr yaradır. Çox vaxt sərf edən və asılılıq yaradan sosial medianın istifadəsi, gənclərin həyatına yuxusuzluq, ailəsinə daha az vaxt ayırma və real həyata marağının itməsi kimi bir sıra mənfiliklər əlavə edir.

Sosial medianın gənclərə bunlarla yanaşı ciddi zərərləri də vardır. Son tədqiqatlar kiber zorakılığın gənclər üçün ciddi narahatlıq mənbəyi olduğunu göstərir.

Əsassız şaiyələr yaymaq, sosial mediada onlayn istifadə edən şəxs haqqında təhqir, təhdid və ya sataşma mesajları yazmaq və paylaşmaq, şəxsin şəxsi məlumatlarını sızdırmaq, hətta bu məlumatları şəxsin icazəsi olmadan internetdə paylaşmaq. Bu zərərin sağlamlıq ölçüsünə əlavə olaraq, sosial sahədə yaratdığı zərər ölçüsü də var. Geniş yayılmış mobil telefon və kompüterlər sayəsində bir-bir ünsiyyətin azalması və sosial medianın geniş istifadəsi nəticəsində keçmişə nisbətən mədəniyyət və sosiologiya baxımından tamamilə fərqli bir ölçüyə çatdıq. Daha az hərəkət etmək, bank əməliyyatlarından alış-verişə qədər və maşınların məhdud istifadə edilməməsi nəticəsində hərəkətsizlik kimi internetdə işlərin çoxunu idarə etməyə çalışmaq kimi çağımızın ən böyük problemlərindən birinə də dəvət var.

Bu səbəbdən böyüklər, uşaqlar, kişilər, qadınlar və hər yaşdan və demoqrafik fərdləri maraqlandıran həyati bir məsələdir. Qloballaşan dünyada ünsiyyət və nəqliyyat sürəti artdıqca sərhədlər yox olur və vahid dünya anlayışı üstünlük təşkil edir. Texnologiyaya və gətirdiyi inkişaflara uyğunlaşmaq və istifadə etmək indi seçim əvəzinə demək olar ki, bir zərurətdir. Hər cür nemətlərdən mümkün qədər çox faydalanmaqla yanaşı, zərərlərini də bilməlisiniz, məhdudlaşdırıcı sağlamlığı təhdid edən təsirləri nəzərə alınmalı və bu şüurla uşaqların və gənclərin yetişdirilməsinə diqqət yetirilməlidir. Nəticədə texnoloji inkişafların istifadəsi və təqibinə dair şüurlu olun, diqqətli olun və faydalarından daha çox zərər verə biləcəyi nəzərə alın. Çünki bunun sosial, psixoloji və fiziki baxımdan geri dönməz zərərlərə səbəb olması qaçılmazdır.

Bəs bizə bu qədər fayda verən, eyni zamanda psixoloji, emosional inkişafı bu qədər təhdid edən sosial media ilə necə bir sərhəd qoyuruq?

Əvvəlcə qadağaların gənclər üzərində heç bir müsbət təsiri olmadığını qəbul edək.

İnsanlar həyatlarının istənilən mərhələsində özləri üçün narahat ola bilərlər. Bununla birlikdə, gənclik bu narahatlıqların daha tez-tez yaşandığı bir dövrdür.

1.Gəncləri qəbul, qiymətləndirmə və adekvat hiss etmə ehtiyaclarını qarşılayacaqları fəaliyyətlərlə dəstəkləyin.

2. Onlara nümunə göstərmək üçün sosial mediadan düzgün istifadə edin. Məxfiliyin hüdudlarını, xüsusən də sosial medianın bu hüdudlara gətirdiyi riskləri izah etdiyinizdən və danışdığınızdan əmin olun.

Hər hansı bir çətinliklə qarşılaşsalar, sizinlə danışacaqlarına inam verin.

3.Övladınızın sosial mühitlə əlaqəsi kəsildiyini, tənha olduğunu, özünə qapandığını və virtual mühitdə daha çox vaxt keçirdiyini düşünürsünüzsə və ona çata bilməyəcəksinizsə, mütləq terapevtlə danışın.

4.Övladınızın öz mahiyyətini tapmasını və özlərini başqaları ilə müqayisə etməməsini və ya profil şəkillərini mükəmməlləşdirməyə çalışmasını istəyirsiniz. Qabiliyyətlərinə, fərdi xüsusiyyətlərinə və maddi dostluqlarına əsaslanan güclü bir özünə dəyər duyğusunun olmasını istəyirsən.

5.Özünə inam güclü münasibətlər və hədəflərinə çatmaqla formalaşır. Buna görə övladınız bu nöqtəyə tədricən çatmalıdır. Ona kömək etmək üçün edə biləcəyiniz ən yaxşı şey, öz həyatınızda (həm real, həm də virtual) güclü bir hörmət hissini nümayiş etdirmək və ona nümunə göstərməkdir. Nə vaxt fürsət olarsa, həqiqi dostluq və inamdan danışın və söhbət edin. Özünüzə dəyər verməkdə probleminiz varsa, kömək alın. Bu məsələlərin həlli də uşağınıza kömək edəcəkdir. Bu saytların ən vacib xüsusiyyəti ağıllı telefon və internet olduğu hər yerə girişlərinin olmasıdır. Bu gün demək olar ki, bütün uşaqlar və gənclər sosial mediadan aktiv istifadə edirlər. Çox vaxt bu vəziyyətin zərərləri müzakirə olunur. Ancaq bu bir həqiqətdir sosial medianı rədd etmək artıq çətin görünür. Bu vəziyyət yeni bir ünsiyyət forması kimi qarşımızda durur. Bunu təhlükəsiz etmək lazımdır. Ancaq təhlükəli cəhətləri tanıyırıqsa və uşaqlarımızı və gənclərimizi qoruya bilərik. Uşaqlar və gənclər şəxsiyyət inkişaf dövrlərində özlərindən razı olmayan bir çox xüsusiyyətə sahibdirlər. Onları dəyişdirməklə mübarizə aparmaq məcburiyyətində olduqları bir dövrdə;

6.Sosial mediada yaratdıqları saxta hesablarla özlərini asanlıqla başqası kimi təqdim edə bilərlər. Bu, inkişaf edən və yetişən şəxsiyyət proseslərinə mənfi təsir göstərə bilər.

7.Gizlilik hissinin inkişafının qarşısının alınması: Yeniyetməlik dövründə gizlilik hissi inkişaf edir. Başqa sözlə, gəncin sirləri formalaşır. Bununla birlikdə, şəxsi münasibətlər də daxil olmaqla hər cür səmimi söhbətlər sosial media vasitəsi ilə edilir. Bu, gənclərdə gizlilik hissinin formalaşmasının qarşısını alır. Aldanmaq, sui-istifadə: Erkənlik yaşlarında, yetkin kimi qəbul edilmək istəyirlər.

8.Təsdiqlənməmiş gənclər; Onlardan sui-istifadə sosial şəbəkələrdə yersiz münasibətlərdə adi bir hala çevrildi. Onları aldatmaq olar.

9.Hüquqi məsələlər: Sosial media mənfi və pis niyyətli insanlar üçün də istifadə edilmişdir. İqtisadi sahədə istismar və qanunsuz hərəkət etmək məcburiyyətində qalmaq kimi hallar hüquqi problemlərə səbəb olur.

10.Məşhur olmaq istəyi: Gənclər arasında populyar olmaq istəyi olduqca sıxdır. Bunu istəyən gənc yalana düşə bilər. Özünə uyğun olmayan davrana bilər.

11.Paylaşılan şəkillər: Gənclər bəzən xoşuna gəlmək və ya fərqli olmaq üçün ətraf mühitdən fərqli geyimlər sınaya bilərlər. Buna sosial mediada cavab olaraq; açıq, çılpaq və ya bədənlərini göstərən fotoşəkilləri göndərin. Düşünürəm ki, bu vəziyyətin çatışmazlıqlarını görmək çətin deyil.

12.İnsanları cəmiyyətdən təcrid edir: Sosial media; Adı sosial olsa da, gəncləri təcrid edir. Çöldə dostlarınızla keçirdiyiniz vaxtı məhdudlaşdırır. Onu ailəsindən uzaqlaşdırır. Bu, onun cəmiyyətdən uzaq olmasına səbəb ola bilər.

13.Kilo alma, hərəkətsizlik: Sosial media qarşısında həddindən artıq vaxt keçirmək insanı hərəkətsiz edir. Nəticədə kilo alma sağlam olmayan bir həyat üçün zəmin yaradır.

14.Danışıb yaza bilməyən gənclər: Sosial medianın istifadəsi bir çox gəncin söhbətdən çox yazışmaya üstünlük verməsinə səbəb olur. Əslində, tez-tez eyni kafedə saatlarla oturan və bir-birinin üzünə baxmadan smartfonlarında vaxt keçirən gəncləri tez-tez görürdük. Bu münasibətləri korlayır. İnkişaf və həyat çatışmazlığı: Sosial mediadan tez-tez istifadə edən gənclər izlədikləri dostlarını görür, əyləndiklərini və əyləndiklərini paylaşırlar. Bunları nədənsə edə bilməməsi onda çatışmazlıq hisslərini inkişaf etdirir. Hər halda özünə inamı az olan gənclər təcrid və qeyri-kafilik hisslərini sıx bir şəkildə hiss edə bilərlər".

Arzu Qurbanlı