...Roma İmperiyası öz dövrünün ən güclü dövləti olmaqla yanaşı, həm də ən zəngin dövləti idi. O zaman ona meydan oxuya biləcək yeganə dövlət Han İmperiyası (gələcək Çin-A.B.) idi. Bir qrup tarixçi hər iki imperiyanın iqtisadi göstəricilərini müqayisə etməyə çalışdı və qiymətlərlə hesablasaq, başa düşdüyümüz iki iqtisadiyyatın nə qədər pul qazandığını hesablayıb.
SİA-nın məlumatına görə, nəticələri “Nature Communications” jurnalında dərc edilən tədqiqatlarında tədqiqatçılar eramızın 165-ci ilində Roma ilə eramızın 2-ci ilində Han ilə müqayisə ediblər.
Bunlar müvafiq olaraq dövlətlərin hər biri üçün ən böyük çiçəklənmə dövrləri idi.
O vaxt və indiki iqtisadiyyatın strukturu çox fərqli olduğundan alimlər 333 kq buğdanı əsas götürmüşlər.
Bu şərti “yaşayış minimumu”dur ki, bu da o dövrün adamının ildə ehtiyac duyduğu ərzağın fiziki həcmini (250 kq) üstəgəl o dövrün insanının ehtiyac duyduğu qeyri-ərzaq mallarının dəyərinə ekvivalent buğdanın həcmini nəzərə alır.
Alimlər indiyədək qalmış sənədlərə əsaslanaraq Qədim Romada adambaşına düşən ÜDM-in 750 kq buğdaya bərabər olduğunu, yəni yaşayış minimumundan 2,25 dəfə yüksək olduğunu hesablayıblar.
…Han İmperiyasında vəziyyət bir az pis olub, amma elə də yox. Adambaşına orta ÜDM ildə şərti olaraq 626 kq, yəni “yaşayış minimumu”ndan 1,88 dəfə yüksək olub.
Amma adambaşına düşən ÜDM gəlirin ölçüsü deyil, yalnız bütövlükdə iqtisadiyyatın səmərəliliyinin göstəricisidir.
Ayrı bir cədvəldə tədqiqatın müəllifləri əhalinin ayrı-ayrı təbəqələrinin "yaşayış minimumu" ilə hesablanan gəlirlərini göstərdilər.
Beləliklə, Roma əhalisinin əsas hissəsi (təxminən 70 faiz) təxminən 1,34-1,88 “yaşayış haqqı” (ildə 446-626 kq buğda) qazanırdı.
Han İmperiyasında əhalinin ən böyük qrupu (təxminən 75 faiz) təxminən 1,03-1,44 "yaşayış haqqı" (ildə 342-479 kq buğda) qazanırdı.
…Başqa bir sual, iki min il əvvəlki "yaşayış minimumunu" müasir pula necə çevirməkdir.
Tədqiqatın müəllifləri bunu 1990-cı ildə ABŞ sakininin fiziki sağ qalma dəyərinə bərabərləşdiriblər - ayda 400 dollar.
Yəni, 1990-cı ildə ABŞ qiymətlərində orta hesabla Roman ayda 536-752 dollar qazanırdı.
Han İmperiyasının sakini ayda 412 ilə 576 dollar arasında qazanc əldə edirdi.
Əli Babayev
Bütün xəbərlər Facebook səhifəmizdə
USD
EUR
GBP
RUB