“Şuşa, Xankəndi və Xocalıda təhsilin bərpası dönüş nöqtəsidir” - TƏHSİL EKSPERTİ DANIŞDI

“Şuşa, Xankəndi və Xocalıda tədrisin bərpası Azərbaycanın təhsil sistemi və milli tarixində böyük bir mərhələ olaraq yadda qalacaq. Qarabağın Azərbaycanın nəzarətinə keçməsi və bu bölgələrdə təhsil sisteminin yenidən qurulması həm tarixi, həm də strateji əhəmiyyət daşıyır. Şuşa, Xankəndi və Xocalıda tədrisin bərpa olunması Azərbaycan üçün böyük tarixi əhəmiyyət kəsb edən bir hadisədir. Bu bölgələr Qarabağ münaqişəsi dövründə işğala məruz qalmış və nəticədə təhsil infrastrukturu dağıdılmışdır. Lakin 2020-ci ildə İkinci Qarabağ müharibəsindən sonra Azərbaycan öz torpaqlarını işğaldan azad etməklə bu ərazilərdə hər sahədə, o cümlədən təhsil sahəsində geniş bərpa işlərinə başladı”. Bu sözləri SİA-ya açıqlamasında təhsil üzrə ekspert Kamran Əsədov deyib.

O bildirib ki, təhsilin yenidən qurulması strateji əhəmiyyət daşıyır, çünki bu, sadəcə, məktəb və universitetlərin açılması demək deyil, həm də gələcək nəsillərin yetişdirilməsi, milli kimliyin qorunması və ölkənin iqtisadi, sosial inkişafına dəstək deməkdir:

“Qarabağda təhsil Şuşa və Qarabağın təhsil tarixi Şuşa tarixi boyunca Azərbaycanın mədəni və intellektual mərkəzlərindən biri olub. XIX əsrdən etibarən Şuşada bir çox məktəblər, mədəni ocaqlar fəaliyyət göstərirdi. Məşhur ziyalılar, alimlər və şairlər bu şəhərdə təhsil almışlar. Sovet dövründə Qarabağ bölgəsində təhsil sistemi dövlətin nəzarətində idi və Azərbaycan dilində tədris verən məktəblər fəaliyyət göstərirdi. Lakin münaqişə illərində Qarabağda Azərbaycan dilində təhsil demək olar ki, tamamilə aradan qaldırıldı və təhsil infrastrukturu dağıdıldı.

1990-cı illərdə təhsil və münaqişənin təsiriXankəndi və Xocalıda təhsil müəssisələri münaqişə illərində tamamilə fəaliyyətini dayandırmışdı. Xocalı faciəsi, erməni işğalı nəticəsində bu şəhərlərdə yaşayan azərbaycanlılar məcburi köçkün vəziyyətinə düşdü. Təhsil müəssisələri dağıldı, minlərlə uşaq təhsilsiz qaldı və bu, Azərbaycan təhsil sistemi üçün ciddi itki idi. Eyni zamanda, bu bölgədə milli və tarixi təhsil ənənələrinin itirilməsi təhlükəsi də yaranmışdı.

Yeni Tədris İlinin Xüsusiyyətləri və Gözləntilər
1. İnfrastrukturun bərpası və modern təhsil texnologiyalarının tətbiqi:

2020-ci ildən sonra Qarabağda, o cümlədən Şuşa, Xankəndi və Xocalıda genişmiqyaslı yenidənqurma işləri başlandı. Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi altında bu ərazilərdə müasir təhsil müəssisələrinin inşası sürətlə davam edir. Bu tədris müəssisələri ən müasir standartlara uyğun olacaq, texnoloji imkanlar, rəqəmsal resurslar, interaktiv lövhələr, yüksək sürətli internet və laboratoriyalar təhsil prosesinin ayrılmaz hissəsi olacaq. Rəqəmsal tədris platformalarının tətbiqi ilə Qarabağdakı təhsil müəssisələri dünyanın qabaqcıl təhsil ocaqları ilə rəqabət apara biləcək.

2. Milli təhsilin bərpası və mədəniyyətin qorunması:
Şuşa və Qarabağda milli təhsil dəyərlərinin bərpası, Azərbaycanın mədəni kimliyinin qorunması əsas prioritetlərdən biridir. Milli tarix, mədəniyyət və ənənələrin öyrədilməsi bu bölgələrdə tədrisin əsas istiqamətlərindən biri olacaq. Qarabağın zəngin mədəni irsi, Şuşanın Azərbaycanın musiqi və poeziya mərkəzi kimi rolu gənc nəsillərin təhsil proqramlarında öz əksini tapacaq. Bu, yalnızca tarix dərslərində deyil, həm də incəsənət, musiqi və ədəbiyyat dərslərində özünü göstərəcək.

3. Sosial inteqrasiya və əhalinin yenidən yerləşdirilməsi:
İşğaldan azad olunmuş ərazilərə əhalinin yenidən qayıtması və sosial inteqrasiyanın təmin edilməsi təhsilin bərpası ilə birbaşa əlaqədardır. Qarabağ bölgəsində yaşayan bütün əhali qrupları üçün bərabər təhsil imkanlarının yaradılması vacibdir. Azərbaycan hökuməti bu ərazilərdə yaşayan bütün millətlər üçün birgə təhsil mühiti yaratmaq üçün çalışır, bu da bölgədə sosial inteqrasiyaya və sabitliyə töhfə verəcəkdir.

4. Beynəlxalq təhsil standartlarının tətbiqi:
Azərbaycanda təhsilin beynəlxalq standartlara uyğunlaşdırılması islahatları bu bölgələrdə də həyata keçiriləcək. Şuşa və Xankəndi şəhərlərində müasir təhsil müəssisələri beynəlxalq akkreditasiyadan keçə bilər, bu isə təhsilin keyfiyyətini artıracaq və bölgəni təhsil turizminin mərkəzinə çevirə bilər. Müasir təhsil proqramları, xarici dillərin öyrədilməsi və beynəlxalq təcrübələrdən yararlanmaq burada tədrisin səviyyəsini yüksəldəcək.

5. Rəqəmsal və distant təhsil imkanları:
İşğaldan azad olunmuş ərazilərdə yaşayan əhali üçün distant təhsil imkanlarının yaradılması xüsusilə vacib olacaq. Qarabağda yaşayacaq gənclərin dünyanın istənilən yerində ali təhsil ala bilməsi üçün rəqəmsal təhsil platformalarının geniş tətbiqi planlaşdırılır. Bu, Qarabağ regionunun təhsil potensialını artıracaq və dünyaya inteqrasiyasını təmin edəcək.

Perspektivlər və Uğurlu Gözləntilər
1. İqtisadi inkişaf və təhsil
Bölgədə təhsil infrastrukturunun yenidən qurulması Qarabağın iqtisadi inkişafına da təkan verəcək. Təhsil müəssisələri ətrafında yeni iş yerlərinin açılması, infrastrukturun inkişafı və təhsilli işçi qüvvəsinin yetişməsi regionun iqtisadi gücünü artıracaq. Şuşa və digər azad olunmuş ərazilərdə turizm, kənd təsərrüfatı və texnoloji startapların inkişafı üçün təhsilin gücləndirilməsi vacibdir.

2. Yeni nəsil liderlərin yetişdirilməsi
Qarabağda təhsilin bərpası milli liderlik keyfiyyətlərinə sahib olan, vətənpərvər, elmə və texnologiyaya açıq gənclərin yetişdirilməsi üçün vacibdir. Burada yaradılacaq təhsil müəssisələri gələcəkdə Azərbaycanın siyasi, iqtisadi və sosial həyatına mühüm töhfə verəcək liderlərin yetişdirilməsinə xidmət edəcək.

3. Elm və innovasiya mərkəzlərinin yaradılması
Qarabağda təhsilin inkişafı bölgəni elm və innovasiya mərkəzinə çevirmək potensialına malikdir. Prezident İlham Əliyevin tapşırıqları əsasında burada texnoloji və elmi mərkəzlərin yaradılması planlaşdırılır. Bu, həm təhsil, həm də iqtisadi sahədə regionun inkişafına böyük töhfə verəcək.

Prezident İlham Əliyevin Şuşada Təhsil Sahəsində Gördüyü İşlər
Prezident İlham Əliyev Şuşada və digər azad edilmiş ərazilərdə təhsilin bərpası üçün geniş layihələr həyata keçirir. Şuşa şəhərində müasir təhsil müəssisələrinin tikilməsi, məktəblərin və universitetlərin yenidən açılması onun əsas prioritetlərindən biridir. Şuşa şəhəri, Azərbaycanın mədəniyyət və təhsil mərkəzlərindən birinə çevriləcək. Bu bölgədə təhsilin yüksək səviyyədə qurulması üçün həm yerli, həm də beynəlxalq tərəfdaşlarla əməkdaşlıq genişlənir.

Dünya Təcrübəsi və Müqayisələr
Dünyada münaqişədən sonra təhsil sisteminin yenidən qurulması ilə bağlı bir çox uğurlu təcrübələr mövcuddur. Məsələn:

Almaniya və Yaponiya İkinci Dünya Müharibəsindən sonra təhsilin yenidən qurulması ilə iqtisadi və sosial inkişaflarına təkan verdilər.
Bosniya və Ruanda kimi ölkələr müharibədən sonra təhsili bərpa edərək milli barışığın təmin edilməsi və sosial sabitliyin qurulmasında mühüm addımlar atdılar.
Azərbaycan da bu təcrübələrdən yararlanaraq, işğaldan azad edilmiş ərazilərdə təhsil sistemini ən müasir texnologiyalarla qurmaq və dünyaya inteqrasiya etmək niyyətindədir.

Beləliklə, Şuşa, Xankəndi və Xocalıda təhsilin bərpası Azərbaycan üçün tarixi bir dönüş nöqtəsidir. Bu, yalnız təhsil infrastrukturunun yenidən qurulması demək deyil, həm də milli dəyərlərin bərpası, mədəniyyətin qorunması və bölgənin iqtisadi və sosial inkişafının təməlidir”.