Noyabrın 27-də Rusiya Baykonur kosmodromundan idarə olunan “Soyuz MS-28” kosmik gəmisini orbitə çıxarıb. Buraxılış uğurlu alınıb, lakin kosmosa insan göndərmək üçün Rusiyada yeganə olan buraxılış meydançası buraxılış zamanı zədələnib.
Bu necə oldu? Roskosmos zərərin miqyasını dəqiqləşdirmir, lakin məlumdur ki, xidmət kabinəsinin, yəni geri çəkilə bilən “eyvan” adlanan hissəsi 31 nömrəli buraxılış meydançası dağılıb. Bu struktur mühəndislər tərəfindən raketin yuxarı səviyyələrinə qalxmaq üçün istifadə edilən yüksək texnologiyalı platformadır və burada buraxılışdan əvvəl son yoxlamalar aparılır. O, buraxılmazdan əvvəl raketdən tamamilə ayrılmalıdır.
Platforma ilişibsə və ya nasazlıq yaranarsa, raketi əhatə edən hər şey xarab olur.
Burada da məhz belə olub. "Balkon" işə salınmazdan əvvəl avtomatik olaraq xüsusi bir yuvaya çəkilməli idi. Lakin o, raketin alovunun partlama radiusunda qalıb və... raketin mühərrikinin partlaması nəticəsində uçub. Əslində, mühərrik alovu sadəcə platformanı (iki gün əvvəl bir yepiskopun raketə xeyir-dua verərək dayandığı) "üfürüb".
Bu sahə üzrə analitiklərin fikrincə, qəza məhz indi amillərin birləşməsi nəticəsində baş verib. Onların arasında Baykonurun bir hissəsi hələ 1960-cı illərdə tikilmiş infrastrukturunun ümumi şəkildə pisləşməsi də var. Sənayeyə xroniki sərmayə çatışmazlığı və Roskosmosun kadrlarının pisləşməsi də öz töhfəsini verib. Və təbii ki, layihəni başa çatdırmaq üçün tələsik rol oynayıb. Nəhayət, belə yerlərdə texniki nizam-intizam həm diqqəti yayındıran, həm də əlavə risklər yaradan ritual praktikalardan daha vacibdir.
Bu, Rusiya kosmonavtikası üçün niyə vacibdir?
Məsələ burasındadır ki, “Pad 31” yeganə əməliyyat kompleksidir ki, ondan BKS-ə idarə olunan “Soyuz” kosmik gəmisi və ekipajları, həmçinin “Proqres” yük gəmisi buraxıla bilər. Lakin cümə axşamı, bu cür buraxılışların sadəcə mümkün olmadığı buraxılış meydançası zədələndi. Bu o deməkdir ki, 64 ildə (1961-ci ildən) ilk dəfə olaraq Rusiya artıq müstəqil olaraq Beynəlxalq Kosmik Stansiyaya kosmonavt göndərə bilməz. Bunu kosmonavt analitik Vitali Eqorov deyib.
Əlbəttə ki, bu, daimi deyil. Müstəqil ekspertlər təmir müddətinin 1-2 ilə qədər ola biləcəyini hesab edirlər. Nəzəri olaraq, bu müddət ərzində Rusiya başqa bir buraxılış meydançasından, Pad 1-dən istifadə edə bilərdi. Amma bacarmayacaq. Ruslar bu meydançanı BƏƏ ilə birlikdə modernləşdirməli idilər, lakin Rusiyanın Ukraynaya qarşı müharibəsi başladıqdan sonra Əmirliklər əməkdaşlıqdan imtina etdilər. İnvestisiyalar dayandı, modernləşdirmə donduruldu və bu meydançadan buraxılışlar da mümkün deyil.
Növbəti "Soyuz" və "Proqres" kosmik gəmisi buraxıla bilmədiyindən, BKS ekipajının idarə olunması tamamilə ABŞ-dan asılı olacaq. Bu isə o deməkdir ki, Rusiya bundan sonra yalnız SpaceX-in Crew Dragon ilə missiyanı yerinə yetirə biləcək və ABŞ-dan kosmosa uçuş üçün yerlər tələb etməli və danışıqlar aparmalıdır. Bu, Rusiyanın onilliklər boyu qaçmağa çalışdığı ssenarinin reallaşması deməkdir.
Rusiya görünməmiş bir vəziyyətə düşür: insanı ilk dəfə kosmosa göndərən ölkə artıq müstəqil şəkildə bunu etmək iqtidarında deyil. Üstəlik, Baykonurdakı qəza onilliklər ərzində Sovet dövründən qalma güc ehtiyatlarına arxalanan Rusiya kosmik sənayesinin tənəzzülünü simvollaşdırır. Amma indi bu ehtiyatlar tükənib.
VƏLİ
Bütün xəbərlər Facebook səhifəmizdə
.jpg "Ramiz Mehdiyevə arxalanan Məmurlar Kimlərdir? - İÇİMİZDƏKİ QURDLAR!")
USD
EUR
GBP
RUB