İsrail Qəzza müharibəsindən hərbi qələbə ilə çıxsa belə, müharibənin uduzan tərəfidir. Oktyabrın 7-dən sonra Qəzzaya qarşı apardığı ağır müharibə kampaniyasına görə İsrail yarandığı gündən bu yana malik olduğu ən böyük tarixi fürsətdən istifadə edə bilməyib və ya bundan istifadəyə üz tutmayıb. Hazırda 1948-ci ildən bəri yaşamadığı miqyasda ontoloji təhlükəsizlik böhranı və dərin status narahatlığı ilə üz-üzədir.
Oktyabrın 7-dən sonra İsrail bir çox cəbhədə uduzan və yaxın illərdə bununla yaşamaq məcuriyyətində qalacaq bir ölkədir. 7 oktyabrın ilk strateji nəticələrindən biri təhlükəsizliklə bağlıdır. Hərbi baxımdan İsrailin təhlükəsizlik doktrinasının dörd sütunu var. Bunlardan ən mühümü hərbi çəkindirmədir. Çəkindirmə ölkənin müdafiədən əvvəl ən mühüm silahıdır. 7 oktyabr hücumları və İsrail ordusunun müharibəni davam etdirmək baxımından zəifliyi çəkindirmə mifinin çökməsinə səbəb olmuşdur. Digər bir ünsür isə erkən xəbərdarlıqdır. Erkən xəbərdarlıq bir ölkənin bütün kəşfiyyat imkanları sayəsində düşmənin hərəkət istiqamətini əvvəlcədən bilmək üstünlüyünə əsaslanır. 7 oktyabr göstərir ki, 1973-cü ildə olduğu kimi, İsrailin erkən xəbərdarlıq qabiliyyəti mükəmməl deyil. İsrailin təhlükəsizlik doktrinasının digər ünsürü müdafiədir. Müdafiə, çəkindirmənin nəticə vermədiyi və təcavüzün baş verdiyi şərtlərdə ordunun əsas qüvvə kimi özünü müdafiə etməsinə imkan yaradan imkanların məcmusundan ibarətdir. İsrail ordusu oktyabrın 7-də nəinki müdafiə vəzifəsini yerinə yetirə bilmədi, hətta Qəzzada əsl ordu kimi döyüşməkdə çətinlik çəkdi. Təhlükəsizlik doktrinasının dördüncü sütunu mütləq qələbədir. Mütləq qələbə düşmənin yenidən qruplaşmasını və yenidən hücuma keçməsini qeyri-mümkün edən mübahisəsiz hərbi qələbəyə aiddir. İsrailin Qəzzada apardığı müharibənin strateji məqsədinin "Həmas"ı məhv etmək olduğu bildirilsə də, bunun baş verməyəcəyi aydın olmuşdur. Bu səbəbdən Netanyahu administrasiyası “məhv etməkdən” əl çəkərək zəiflətməyi hədəf götürən strateji dəyişikliyə üz tutub.
Adi müharibə və müharibə mühitindəki dəyişiklik və müharibənin aktyorları və təbiətindəki dəyişikliyin yaratdığı yeni dinamikalar gələcəyin Orta Şərqində İsrailin çəkindirməsinin həqiqətən də gələcəyin işləyib-işləməyəcəyilə bağlı sualları əhatə edir.
İsrailin itkiləri təkcə hərbi itkilərlə məhdudlaşmır. Bir ölkənin maraq və qorxularını gücləndirən əsas elementlər rasional və dünyəvi olmaqdan daha çox, dini olduğu halda, o ölkənin beynəlxalq münasibətlərin normal üzvü kimi aparması mümkün deyil. Məsələn, DEAŞ belə bir nümunədir. Onların maraq və qorxularını gücləndirən zəmin dünyəvi deyil, dinidir. Bu səbəbdən də özünü heç bir qaydaya bağlı hiss etmir. İsrailin Qəzzaya qarşı müharibə qanunlarına uyğun olmayan hücumları İsraili beynəlxalq hüquqdan kənar fəaliyyət göstərən bir dövlətə çevirib. Oktyabrın 7-dən sonra həyata keçirilən “Qəzza soyqırımı” açıq şəkildə İsrailin soyqırım ölkəsinə çevrilməsinə səbəb olub. Bu vəziyyət tarixi faciə olsa da, gələcəkdə İsrailin beynəlxalq nüfuzunun tərkib hissəsi olacaq. Müharibənin Netanyahu hökuməti və müharibə tərəfdarları tərəfindən saysız-hesabsız dini istinadlarla ifadə edilməsi çox dərin bir problemi ortaya qoyur. İsrailin dünyəvi deyilən siyasi rejiminin boş ritorikadan ibarət olduğunu, ən pisi isə İsrailin məsihçi ölkə olduğunu sübut edir. Nəticədə Qəzza müharibəsi İsrailin beynəlxalq hüquq qaydalarına bağlana bilməyən radikal bir ölkə kimi kodlaşdırılmasına və müharibəni dinə çevirməsinə səbəb oldu. Əslində qlobal miqyasda Fələstinə dəstək verən anti-İsrail nümayişləri İsrailin qlobal miqyasda təcrid olunmasına səbəb olur.
Qaydalardan asılı olmayan və hərəkətlərinə müqəddəslik aid edən radikal bir dövlət kimi İsrail üçün başqa bir itki də öz cəmiyyətini itirməsidir. Oktyabrın 7-si İsrailin təkcə bir dövlət olaraq deyil, həm də cəmiyyət olaraq təhlükəsizlik hissini kökündən sarsıtsa da, hücumların “Holokost” baxımından tarixi çərçivəyə salınması etibarsızlığın və sosial narahatlıqların dərinləşməsinə xidmət edib.
İsrailin hücumlara verdiyi hərbi cavabın şiddəti qlobal anti-İsrail əhval-ruhiyyəsini daha da genişləndirməsi və gücləndirməsi isə yəhudi icmasının qlobal miqyasda narahatlıq cəmiyyətinə çevrilməsinə səbəb oldu. Bu vəziyyətə görə İsrail hökumətinin özü məsuliyyət daşıyır. Nəticədə, öz cəmiyyətinin qayğılarını həll edən bir ölkəyə deyil, öz əməlləri ilə öz cəmiyyətinin qayğılarını dərinləşdirən bir ölkəyə çevrildi.
Bu məqamda başqa bir mühüm itki də odur ki, İsrail tədricən demokratik təcrübələrdən uzaqlaşaraq ekstremizm oxunda avtoritarlaşan bir ölkəyə çevriləcək. Siyasətinin əsas dinamikasının daim başqalarından üstün olduğu və ayaqda qaldığı bir ölkədə siyasəti və cəmiyyəti normallaşdırmaq mümkün deyil. Oktyabrın 7-dən sonra İsrailin yaşayacağı proses də oxşar olacaq. Bu kontekstdə İsraildə siyasi həyat daha çox radikallaşacaq, siyasi sözlər daha da sərtləşəcək və ictimai mühit millətçi yəhudi kimliyi ətrafında yenidən güclənəcək. Bu vəziyyət İsraili Fələstin məsələsində daha da sərt cəbhəyə sıxışdıracaq və iki dövlətli həll qeyri-mümkün olacaq.
Hərbi, siyasi və sosial itkilərlə yanaşı, İsrailin ən mühüm itkisi onun regional geosiyasi mövqeyində baş verir. Oktyabrın 7-nə qədər regional normallaşma İsrailə tarixi təcridini aradan qaldırmaq üçün strateji imkan yaratdı. Bununla belə, İsrailin Fələstin məsələsinə yalnız onun qalib gəldiyi sıfır məbləğli oyun kimi baxması və regional güclərə qarşı düşmən münasibəti onun təcrid olunmasına gətirib çıxarır. Bir çox strateji imkanlar, xüsusilə Ərəb-İsrail normallaşması, regional iqtisadi layihələr və enerji tərəfdaşlıqları Qəzzaya görə fürsət olmaqdan çıxıb. Bu fürsət sahəsini yenidən yaratmaq asan olmayacaq. Bu proses İsraili Suriya və Livan başda olmaqla daha da sərtləşdirəcək, ya da İsraili güzəştə getməli olacağı regional bərabərliyə həbs edəcək.
Nəticədə İsrailin Qəzzaya hücumları və qeyri-mütənasib zorakılığı; siyasətini, cəmiyyəti və onsuz da pis regional və qlobal imicini itirən bir nəticə ortaya çıxardı. İsrail Orta Şərqdə keçmişlə müqayisədə daha təcrid olunmuş və etibarsız bir ölkədir.
Bütün xəbərlər Facebook səhifəmizdə
Digər xəbərlər
![](/assets/images/gs_sia.az.png?v2)
Xəbər lenti
Cənub bölgəsinin bəzi hissələrində işıq olmayacaq...
Sosial 01:17“Biz ildən-ilə azalırıq..."
Dünya 01:05Ölənlər barədə məlumat yoxdur...
Dünya 00:43Uşağınız birinci sinfə getmək istəmirsə nə etməli..?
Sosial 00:36Tramp Kremlə tələdən çıxmağa kömək etməyəcək!
Dünya 00:26Kreml ABŞ seçkilərindən qorxur...
Dünya 00:15Britaniyada nadir köhnə avtomobillərin kolleksiyası aşkar edilib...
Texnologiya 26 İyul 23:53İzmirdə meşə yanğınını söndürmək üçün aviasiya cəlb edilib
Dünya 26 İyul 23:44NASA güclü lazerdən istifadə edərək ISS-ə 4K video göndərdi
Texnologiya 26 İyul 23:37Mercedes yüksək sürətli idman krossoverini təqdim etdi
Texnologiya 26 İyul 23:25Şagirdinə “uduzan müəllim” saçını boyayıb...
Maraqlı 26 İyul 23:16Sağlam fast-food seçmək üsulu aşkarlanıb
Səhiyyə 26 İyul 23:04Ziko Parisdə, Olimpiada zamanı qarət edilib
Maraqlı 26 İyul 22:55Muxtar Babayev Böyük Britaniya kralı ilə görüşüb
Dünya 26 İyul 22:49Mərkəzi Bank əsas uçot dərəcəsinin kəskin artımını izah edib
Dünya 26 İyul 22:46Qızıl Meydanda daha bir nəfər özünü yandırıb...
Dünya 26 İyul 22:34Rus model Conni Deppdən ayrılacağına eyham vurub
Şou-Biznes 26 İyul 22:23"Turan Tovuz" Türkiyə toplanışını başa vurdu
İdman 26 İyul 22:15Paris Olimpiadasında ilk dopinq hadisəsi qeydə alınıb
Şou-Biznes 26 İyul 22:06Qəbələdə aramsız yağan yağışlar bir sıra fəsadlara səbəb olub
Sosial 26 İyul 21:57"Paris-2024": Sena çayında Azərbaycan idmançılarının paradı olub
İdman 26 İyul 21:45Ruslar həftə ərzində Ukraynanın minlərlə itki verdiyini deyirlər...
Dünya 26 İyul 21:35Paris Olimpiadasının rəsmi açılış mərasimi başlayıb
İdman 26 İyul 21:31Kreml Parisdə rusiyalının saxlanmasına münasibət bildirib
Dünya 26 İyul 21:26Sevastopolda hava hücumu xəbərdarlığı elan edilib
Dünya 26 İyul 21:13Ağdamda Qızılbaşlar səraslanı Əbdül Dədə bəyə həsr edilmiş tədbir keşirildi
Sosial 26 İyul 21:12İyulun 14-də keçirilmiş qəbul imtahanının nəticəsi elan olunub
Təhsil 26 İyul 21:06Paris-2024 açılış mərasimi: Yeni bomba təhlükəsi
İdman 26 İyul 20:58Britaniyalı atletlər Olimpiya kəndinin yeməkxanasından narazıdırlar
İdman 26 İyul 20:55Sakit Okeanın dibində oksigen mənbəyi tapılıb...
Maraqlı 26 İyul 20:43Parisdə keçirilən Olimpiya Oyunlarının büdcəsi nə qədərdir?
İdman 26 İyul 20:37Ermənistandan gətirilən məhsullarda güclü pestisidlər aşkar edilib
Dünya 26 İyul 20:24BMCMİ əməliyyat keçirib, 7 nəfər saxlanılıb
Hadisə 26 İyul 20:16Ulyanovskda yaşayış binası yanır...
Dünya 26 İyul 20:06Naxçıvanda 3 tondan çox çətənə kolu məhv edilib
Sosial 26 İyul 19:53“Sabah” legioner oyunçu ilə yollarını ayırıb
İdman 26 İyul 19:44NDU-da 600-dən yuxarı bal toplayan abituriyentlərlə görüş keçirilib
Təhsil 26 İyul 19:35Keçmiş xadimə Puqaçovanın Rusiyaya qayıtmasından danışıb
Şou-Biznes 26 İyul 19:25Dövlət Ekoloji Ekspertiza Agentliyində ictimai dinləmə keçirilib - FOTOLAR
Sosial 26 İyul 19:18“Alsunun rəsmi olaraq yenidən ərə getməsindən əvvəl hərəkətə keçməliyik”
Şou-Biznes 26 İyul 19:08Rusiya müdafiə nazirinin keçmiş müavini general Bulqakov həbs edilib
Dünya 26 İyul 18:56AZAL iki milyonuncu sərnişinini mükafatlandırıb
İqtisadiyyat 26 İyul 18:48Türkiyə Prezidenti: Hazırkı qlobal sistem köhnəlməkdədir
Dünya 26 İyul 18:43İtaliyada zəlzələ qeydə alınıb
Dünya 26 İyul 18:35Qançev: Xarkov vilayətinə Fransadan çoxlu muzdlular gətirilib..?
Dünya 26 İyul 18:25Türkiyənin Milli Müdafiə Nazirliyi məlumat yayıb
Dünya 26 İyul 18:15Antonio Quterreş iqlim dəyişikliyi ilə əlaqədar açıqlama verdi
Dünya 26 İyul 18:04BMT fələstinlilərlə bağlı bəyanat yaydı
Dünya 26 İyul 17:56Hakan Fidanla Sergey Lavrov arasında görüş olub
Dünya 26 İyul 17:47UNEC-in 18 tələbəsi təhsilini Avropanın aparıcı universitetlərində davam etdirəcək
Təhsil 26 İyul 17:20Sahib Ələkbərov Oğuzda vətəndaşları qəbul edib
Sosial 26 İyul 17:16“Ermənistanın yeganə çıxış yolu yalnız sülhdür“ - ŞƏRH OLUNDU
Siyasət 26 İyul 17:12AZAL iki milyonuncu sərnişinini mükafatlandırıb
Sosial 26 İyul 17:09“Zəngəzur dəhlizi beynəlxalq güclərin maraq dairəsinə çevrilib” - DEPUTAT DANIŞDI
Siyasət 26 İyul 17:05"Hər halda münasibətlər yaxşılığa doğru gedir" - POLİTOLOQ MÜNASİBƏT BİLDİRDİ
Siyasət 26 İyul 17:00Pərviz Şahbazov Mingəçevirdə vətəndaşları qəbul edib
Sosial 26 İyul 16:58Birliyimiz, həmrəyliyimiz, diaspor quruculuğu bizim üçün əvəzsizdir - TƏHLİL
MEDİA 26 İyul 16:54Bakı-Ağstafa-Bakı marşrutu üzrə əlavə qatar reysləri təyin edilib
Sosial 26 İyul 16:53Şimşək çaxır - FAKTİKİ HAVA
Sosial 26 İyul 16:39Bu il Böyük Qayıdışın sürətli inkişaf mərhələsi olacaq - ŞƏRH
Siyasət 26 İyul 16:39Dövlət Su Ehtiyatları Agentliyinin sədri Şirvanda vətəndaşları qəbul edib
Sosial 26 İyul 16:36Müharibə və olimpiya paytaxtı - PARİS
Siyasət 26 İyul 16:36Azərbaycan banklarında ekoloji risklərin idarə edilməsi üzrə təlimat təsdiqlənib
İqtisadiyyat 26 İyul 16:34“İnsanların sözləri sanki bir-birinin boğazından keçmir“ - PSİXOLOQ DANIŞDI
Sosial 26 İyul 16:28Güclü külək və sel olacaq
Sosial 26 İyul 16:20Azərbaycanda qatarlara elektron şəxsiyyət vəsiqəsi ilə minmək mümkün olub
Sosial 26 İyul 16:15XİN Maldivin Müstəqillik Gününü təbrik edib
Siyasət 26 İyul 16:14"Heç kim rəsmi nikah bağlamadan ailə həyatı qurmasın" - MÜNASİBƏT BİLDİRİLDİ
Sosial 26 İyul 15:36“Azərbaycanın fəaliyyəti beynəlxalq birlik üçün örnək rolunda çıxış edir” - ŞƏRH EDİLDİ
Siyasət 26 İyul 15:36Obama Harrisə inanmır... - ANALİTİK
Siyasət 26 İyul 15:27“Özəl sektorda aktivliyi artırmaq niyyətindəyik"
İqtisadiyyat 26 İyul 15:23Tramp və Harrisin seçim yarışı TƏHLİL
Siyasət 26 İyul 15:12Müharibə bitir, yoxsa..? - GÜNÜN SUALI
Siyasət 26 İyul 15:07Oksford tələbələrinin "ASAN xidmət"dəki təcrübə proqramı başa çatıb - FOTOLAR
Sosial 26 İyul 15:02Qəbələdə orta məktəb yanıb
Hadisə 26 İyul 14:59Kürmükçaydan sel keçir
Sosial 26 İyul 14:55AZƏRBAYCAN DİLİNİN İNKİŞAFINDA HEYDƏR ƏLİYEVİN ROLU TƏHLİL
Siyasət 26 İyul 14:31Trol Sadıqlı erməni diasporunun Nürenberq şəhərindəki ofisində yaxalandı - ANALİZ
Siyasət 26 İyul 14:30Çinin sülh məramı – BAXIŞ BUCAĞI
Siyasət 26 İyul 14:22İnsanın depressiyada olduğunu necə anlamaq olar? - PSİXOLOQ İZAH ETDİ
Sosial 26 İyul 14:19Yarımildə 33 mindən çox əcnəbi Azərbaycanda yaşamaq üçün müraciət edib
Sosial 26 İyul 14:17Mərkəzi Gömrük Hospitalında pasiyent uğurla əməliyyat olunub
Səhiyyə 26 İyul 14:16ASA və Dövlət İdarəçilik Akademiyası arasında Anlaşma Memorandumu imzalanıb
Sosial 26 İyul 14:15Türkiyə BRİKS-ə qoşula bilərmi? - RAKURS
Siyasət 26 İyul 13:38Nazirlər Kabineti Maliyyə Monitorinqi Xidməti ilə bağlı qərar verib
Siyasət 26 İyul 13:29Sabah bəzi ərazilərə yağış yağacağı gözlənilir
Sosial 26 İyul 13:04XİN başçısı: Azərbaycan və Somali arasında münasibətlər yüksələn xətlə inkişaf edib
Siyasət 26 İyul 12:49Küləkli hava şəraiti ilə bağlı sarı və narıncı xəbərdarlıq verilib
Sosial 26 İyul 12:47Özəl xəbərlər
Digər xəbərlər“Ermənistanın yeganə çıxış yolu yalnız sülhdür“ - ŞƏRH OLUNDU
Siyasət 26 İyul 17:12“Zəngəzur dəhlizi beynəlxalq güclərin maraq dairəsinə çevrilib” - DEPUTAT DANIŞDI
Siyasət 26 İyul 17:05"Hər halda münasibətlər yaxşılığa doğru gedir" - POLİTOLOQ MÜNASİBƏT BİLDİRDİ
Siyasət 26 İyul 17:00Birliyimiz, həmrəyliyimiz, diaspor quruculuğu bizim üçün əvəzsizdir - TƏHLİL
MEDİA 26 İyul 16:54“İnsanların sözləri sanki bir-birinin boğazından keçmir“ - PSİXOLOQ DANIŞDI
Sosial 26 İyul 16:28![adv](/assets/adv/adv_hotline.png)
Redaktorun seçimi
Köşə yazıları
Populyar
Valyuta məzənnəsi
-
USD 1,7000
0,00%
-
EUR 1,8459
+0,16%
-
GBP 2,1868
-0,20%
-
RUB 0,0200
+1,50%