İsrail Qəzza müharibəsindən hərbi qələbə ilə çıxsa belə, müharibənin uduzan tərəfidir. Oktyabrın 7-dən sonra Qəzzaya qarşı apardığı ağır müharibə kampaniyasına görə İsrail yarandığı gündən bu yana malik olduğu ən böyük tarixi fürsətdən istifadə edə bilməyib və ya bundan istifadəyə üz tutmayıb. Hazırda 1948-ci ildən bəri yaşamadığı miqyasda ontoloji təhlükəsizlik böhranı və dərin status narahatlığı ilə üz-üzədir.
Oktyabrın 7-dən sonra İsrail bir çox cəbhədə uduzan və yaxın illərdə bununla yaşamaq məcuriyyətində qalacaq bir ölkədir. 7 oktyabrın ilk strateji nəticələrindən biri təhlükəsizliklə bağlıdır. Hərbi baxımdan İsrailin təhlükəsizlik doktrinasının dörd sütunu var. Bunlardan ən mühümü hərbi çəkindirmədir. Çəkindirmə ölkənin müdafiədən əvvəl ən mühüm silahıdır. 7 oktyabr hücumları və İsrail ordusunun müharibəni davam etdirmək baxımından zəifliyi çəkindirmə mifinin çökməsinə səbəb olmuşdur. Digər bir ünsür isə erkən xəbərdarlıqdır. Erkən xəbərdarlıq bir ölkənin bütün kəşfiyyat imkanları sayəsində düşmənin hərəkət istiqamətini əvvəlcədən bilmək üstünlüyünə əsaslanır. 7 oktyabr göstərir ki, 1973-cü ildə olduğu kimi, İsrailin erkən xəbərdarlıq qabiliyyəti mükəmməl deyil. İsrailin təhlükəsizlik doktrinasının digər ünsürü müdafiədir. Müdafiə, çəkindirmənin nəticə vermədiyi və təcavüzün baş verdiyi şərtlərdə ordunun əsas qüvvə kimi özünü müdafiə etməsinə imkan yaradan imkanların məcmusundan ibarətdir. İsrail ordusu oktyabrın 7-də nəinki müdafiə vəzifəsini yerinə yetirə bilmədi, hətta Qəzzada əsl ordu kimi döyüşməkdə çətinlik çəkdi. Təhlükəsizlik doktrinasının dördüncü sütunu mütləq qələbədir. Mütləq qələbə düşmənin yenidən qruplaşmasını və yenidən hücuma keçməsini qeyri-mümkün edən mübahisəsiz hərbi qələbəyə aiddir. İsrailin Qəzzada apardığı müharibənin strateji məqsədinin "Həmas"ı məhv etmək olduğu bildirilsə də, bunun baş verməyəcəyi aydın olmuşdur. Bu səbəbdən Netanyahu administrasiyası “məhv etməkdən” əl çəkərək zəiflətməyi hədəf götürən strateji dəyişikliyə üz tutub.
Adi müharibə və müharibə mühitindəki dəyişiklik və müharibənin aktyorları və təbiətindəki dəyişikliyin yaratdığı yeni dinamikalar gələcəyin Orta Şərqində İsrailin çəkindirməsinin həqiqətən də gələcəyin işləyib-işləməyəcəyilə bağlı sualları əhatə edir.
İsrailin itkiləri təkcə hərbi itkilərlə məhdudlaşmır. Bir ölkənin maraq və qorxularını gücləndirən əsas elementlər rasional və dünyəvi olmaqdan daha çox, dini olduğu halda, o ölkənin beynəlxalq münasibətlərin normal üzvü kimi aparması mümkün deyil. Məsələn, DEAŞ belə bir nümunədir. Onların maraq və qorxularını gücləndirən zəmin dünyəvi deyil, dinidir. Bu səbəbdən də özünü heç bir qaydaya bağlı hiss etmir. İsrailin Qəzzaya qarşı müharibə qanunlarına uyğun olmayan hücumları İsraili beynəlxalq hüquqdan kənar fəaliyyət göstərən bir dövlətə çevirib. Oktyabrın 7-dən sonra həyata keçirilən “Qəzza soyqırımı” açıq şəkildə İsrailin soyqırım ölkəsinə çevrilməsinə səbəb olub. Bu vəziyyət tarixi faciə olsa da, gələcəkdə İsrailin beynəlxalq nüfuzunun tərkib hissəsi olacaq. Müharibənin Netanyahu hökuməti və müharibə tərəfdarları tərəfindən saysız-hesabsız dini istinadlarla ifadə edilməsi çox dərin bir problemi ortaya qoyur. İsrailin dünyəvi deyilən siyasi rejiminin boş ritorikadan ibarət olduğunu, ən pisi isə İsrailin məsihçi ölkə olduğunu sübut edir. Nəticədə Qəzza müharibəsi İsrailin beynəlxalq hüquq qaydalarına bağlana bilməyən radikal bir ölkə kimi kodlaşdırılmasına və müharibəni dinə çevirməsinə səbəb oldu. Əslində qlobal miqyasda Fələstinə dəstək verən anti-İsrail nümayişləri İsrailin qlobal miqyasda təcrid olunmasına səbəb olur.
Qaydalardan asılı olmayan və hərəkətlərinə müqəddəslik aid edən radikal bir dövlət kimi İsrail üçün başqa bir itki də öz cəmiyyətini itirməsidir. Oktyabrın 7-si İsrailin təkcə bir dövlət olaraq deyil, həm də cəmiyyət olaraq təhlükəsizlik hissini kökündən sarsıtsa da, hücumların “Holokost” baxımından tarixi çərçivəyə salınması etibarsızlığın və sosial narahatlıqların dərinləşməsinə xidmət edib.
İsrailin hücumlara verdiyi hərbi cavabın şiddəti qlobal anti-İsrail əhval-ruhiyyəsini daha da genişləndirməsi və gücləndirməsi isə yəhudi icmasının qlobal miqyasda narahatlıq cəmiyyətinə çevrilməsinə səbəb oldu. Bu vəziyyətə görə İsrail hökumətinin özü məsuliyyət daşıyır. Nəticədə, öz cəmiyyətinin qayğılarını həll edən bir ölkəyə deyil, öz əməlləri ilə öz cəmiyyətinin qayğılarını dərinləşdirən bir ölkəyə çevrildi.
Bu məqamda başqa bir mühüm itki də odur ki, İsrail tədricən demokratik təcrübələrdən uzaqlaşaraq ekstremizm oxunda avtoritarlaşan bir ölkəyə çevriləcək. Siyasətinin əsas dinamikasının daim başqalarından üstün olduğu və ayaqda qaldığı bir ölkədə siyasəti və cəmiyyəti normallaşdırmaq mümkün deyil. Oktyabrın 7-dən sonra İsrailin yaşayacağı proses də oxşar olacaq. Bu kontekstdə İsraildə siyasi həyat daha çox radikallaşacaq, siyasi sözlər daha da sərtləşəcək və ictimai mühit millətçi yəhudi kimliyi ətrafında yenidən güclənəcək. Bu vəziyyət İsraili Fələstin məsələsində daha da sərt cəbhəyə sıxışdıracaq və iki dövlətli həll qeyri-mümkün olacaq.
Hərbi, siyasi və sosial itkilərlə yanaşı, İsrailin ən mühüm itkisi onun regional geosiyasi mövqeyində baş verir. Oktyabrın 7-nə qədər regional normallaşma İsrailə tarixi təcridini aradan qaldırmaq üçün strateji imkan yaratdı. Bununla belə, İsrailin Fələstin məsələsinə yalnız onun qalib gəldiyi sıfır məbləğli oyun kimi baxması və regional güclərə qarşı düşmən münasibəti onun təcrid olunmasına gətirib çıxarır. Bir çox strateji imkanlar, xüsusilə Ərəb-İsrail normallaşması, regional iqtisadi layihələr və enerji tərəfdaşlıqları Qəzzaya görə fürsət olmaqdan çıxıb. Bu fürsət sahəsini yenidən yaratmaq asan olmayacaq. Bu proses İsraili Suriya və Livan başda olmaqla daha da sərtləşdirəcək, ya da İsraili güzəştə getməli olacağı regional bərabərliyə həbs edəcək.
Nəticədə İsrailin Qəzzaya hücumları və qeyri-mütənasib zorakılığı; siyasətini, cəmiyyəti və onsuz da pis regional və qlobal imicini itirən bir nəticə ortaya çıxardı. İsrail Orta Şərqdə keçmişlə müqayisədə daha təcrid olunmuş və etibarsız bir ölkədir.
Bütün xəbərlər Facebook səhifəmizdə
Digər xəbərlər
Xəbər lenti
Rəqsanə Təranənin qızını belə təbrik etdi - FOTO
Şou-Biznes 06:50"Fənərbaxça” futbolçusu ilə yollarını ayırıb
İdman 06:40Türkiyədə meşə yanğınları başladı
Dünya 06:29"Hücumlara davam edəcəyik" - Netanyahu
Dünya 04:12Messi tarixin ən yaxşı futbolçusu seçildi
İdman 03:14Bayden Almaniyaya səfər etdi
Dünya 02:49“Google” Azərbaycanı təbrik etdi
Siyasət 02:35Beyin regenerasiya mexanizmi kəşf edilib...
Səhiyyə 01:05Almaniya Ukraynaya yardım siyahısını yeniləyib
Dünya 00:45Putin Tokayevi cəzalandırır..?
Dünya 00:17Bu gün Azərbaycanın Müstəqilliyinin Bərpası Günüdür
Siyasət 00:01Deyirsən itlə dostluq eləyənlər, daha çomağı əldən qoysunlar..?
Səhiyyə 17 Oktyabr 23:5550 yaşlı köhnə motosiklet yeni Bentley qiymətinə..?
Texnologiya 17 Oktyabr 23:46Messi tarixin ən yaxşı futbolçusu seçilib
İdman 17 Oktyabr 23:36Gündə 30-40 qram ağırlığında çörək yeməklə can saxlamaq olar..?
Səhiyyə 17 Oktyabr 23:2440 yaşdan sonra ürəyi gücləndirən qidalar...
Səhiyyə 17 Oktyabr 23:15Ən sərfəli BMW modelinin indi praktiki variantı var
Texnologiya 17 Oktyabr 23:03Türkiyədə mənzil satışları artıb
Dünya 17 Oktyabr 22:54Somalidə hücum törədildi, ölənlər var
Dünya 17 Oktyabr 22:45"Çaydan dənizə qədər Fәlәstin azad olacaq’’ şüarını eşitmisinizmi?
Dünya 17 Oktyabr 22:33Asiya-Sakit Okean Yayım Birliyi 61-ci Baş Assambleyası İstanbulda
Mədəniyyət 17 Oktyabr 22:24Emin Ağalarov Alsunun boşanmasına münasibət bildirib
Şou-Biznes 17 Oktyabr 22:14Qəbələdə odlu silahdan açılan atəşlə iki nəfər ölüb, bir nəfər yaralanıb
Hadisə 17 Oktyabr 22:10Medianın İnkişafı Agentliyində təlim keçirilib
Sosial 17 Oktyabr 22:04Azərbaycanın 3 boksçusu Avropa çempionatında finala yüksəlib
İdman 17 Oktyabr 21:54Baydenin Almaniyaya səfəri başlayır
Dünya 17 Oktyabr 21:44Qida istehsalı təhlükə altındadır, təkcə qidamı..?
Dünya 17 Oktyabr 21:35İsrail HƏMAS liderinin ölümünü ABŞ-a təsdiqləyib
Dünya 17 Oktyabr 21:28Polina Qaqarina ona qarşı sanksiyalara etiraz edib
Şou-Biznes 17 Oktyabr 21:16Rauf Araşukov Ramzan Kadırovdan üzr və kömək istəyib
Dünya 17 Oktyabr 21:07Misli Premyer Liqası: X turun oyunlarını idarə edəcək hakimlər açıqlanıb
İdman 17 Oktyabr 20:56Mark Rutte: Ukrayna NATO-nun 33-cü və ya 34-cü üzvü olacaq
Dünya 17 Oktyabr 20:45Bild: Ukrayna bir neçə həftə ərzində nüvə silahı yarada bilər
Dünya 17 Oktyabr 20:34Emin Əmrullayev Uşaq Səfirlər Məclisinin üzvləri ilə görüşüb
Təhsil 17 Oktyabr 20:26Füzulidə Şəhər Günü qeyd olunub - YENİLƏNİB
Sosial 17 Oktyabr 20:12Vladimir Zelenski vəzifədən getməlidir...
Dünya 17 Oktyabr 20:05Milli Məclisin deputatı Vüqar Rəhimzadə seçiciləri ilə görüşüb
Siyasət 17 Oktyabr 20:02Şuşa 2024: Gənclik ruhu ilə canlanan qocaman miras
Təhsil 17 Oktyabr 19:54Növbəti TOEFL iBT imtahanı keçiriləcək
Təhsil 17 Oktyabr 19:49Fransanın cənubunda leysan yağışları səbəbindən daşqınlar başlayıb
Dünya 17 Oktyabr 19:44Eldar Ryazanov rus xalqını sevmirdi..?
Maraqlı 17 Oktyabr 19:35“TeamGym” üzrə Avropa çempionatında ikinci günə yekun vurulub
İdman 17 Oktyabr 19:25Həkimlər kişinin içində diri tarakan tapıblar
Maraqlı 17 Oktyabr 19:1415-ci Türk-Ərəb İqtisadi Forumu İstanbulda başladı
Dünya 17 Oktyabr 19:03İrəvan Azərbaycanlı Pedaqoji Məktəbi -100
Təhsil 17 Oktyabr 18:53Zalujnı Ukrayna ordusunun Kursk vilayətində keçirdiyi əməliyyatı şərh edib
Dünya 17 Oktyabr 18:45Ceyhun Bayramov Türkiyəyə işgüzar səfərə yola düşüb
Siyasət 17 Oktyabr 18:36Baş nazir Əli Əsədov qərar imzalayıb
Sosial 17 Oktyabr 18:32Xalq yazıçısı İlyas Əfəndiyevin 110 illiyi qeyd edilib
Təhsil 17 Oktyabr 18:30Küləkli hava şəraiti ilə bağlı sarı və narıncı xəbərdarlıq edilib
Sosial 17 Oktyabr 18:28“An-124” müəmmalı gəlişiylə Belarusa nə gətirə bilər..?
Dünya 17 Oktyabr 18:24General Şimali Koreya ordusunun əsas kozırının adını çəkib
Dünya 17 Oktyabr 18:15Ersin Tatar yunan tərəfi ilə rəsmi görüşlərdən uzaq duracaqlarını deyir
Dünya 17 Oktyabr 18:05Avropa ABŞ-a və Çinə qarşı - ANALİTİK
Siyasət 17 Oktyabr 17:59Nikolas Maduro andiçmə tarixini açıqladı
Dünya 17 Oktyabr 17:56Gürcüstanda müşahidə edilənlərin PƏRDƏARXASI - TƏHLİL
Siyasət 17 Oktyabr 17:27Dəmiryol keçidlərində 16 toqquşma hadisəsi baş verib
İqtisadiyyat 17 Oktyabr 17:13Tibb işçilərinin əməkhaqlarına müddətli əlavənin vaxtı uzadılıb
Səhiyyə 17 Oktyabr 17:03Tibb Müəssisələrinin Akkreditasiyası və Keyfiyyətə Nəzarət Mərkəzinin nizamnaməsi təsdiqlənib
Səhiyyə 17 Oktyabr 17:02Sallama çayların tərkibi NƏDİR? - ARAŞDIRMA
Səhiyyə 17 Oktyabr 17:01Qan xəstəliklərinin spesifik əlamətləri yoxdur
Səhiyyə 17 Oktyabr 17:01Küləkli hava şəraiti ilə bağlı gəmilərə xəbərdarlıq
Hadisə 17 Oktyabr 16:51Hindistanda Azərbaycanın turizm imkanları tanıdılıb - FOTOLAR
Turizm 17 Oktyabr 16:50Vilayət Eyvazov jurnalistlərə TƏŞƏKKÜR ETDİ
Sosial 17 Oktyabr 16:46"Xocalı soyqırımı ilə heç bir fərq görmürəm" - ŞƏRH EDİLDİ
Siyasət 17 Oktyabr 16:43ARDNF-nin nümayəndə heyəti İtaliyada görüşlər keçirib - FOTOLAR
İqtisadiyyat 17 Oktyabr 16:43“Azərbaycan Dəmir Yolları” “Global Rail” tədbirində təmsil olunub
İqtisadiyyat 17 Oktyabr 16:30Qeydə alınmış cinayətlərin 90 faizə yaxını açılıb
Hadisə 17 Oktyabr 16:29158 cinayətkar qrup zərərsizləşdirilib
Hadisə 17 Oktyabr 16:2830 uşaq reabilitasiya üçün Azərbaycana gətirilib - FOTOLAR
Hadisə 17 Oktyabr 16:27Avtomobil yollarında qəzaların sayı azalıb
Hadisə 17 Oktyabr 16:26“Qidalanma bağçaların iş saatlarına görə təmin edilir” - AGENTLİK
Sosial 17 Oktyabr 16:23"Gürcüstana qarşı basqılarda Ermənistan da iştirak edir" - MÜNASİBƏT BİLDİRİLDİ
Siyasət 17 Oktyabr 16:22Naxçıvanda su anbarları çöküntülərdən təmizlənir
Sosial 17 Oktyabr 16:14DİN-də kollegiya iclası keçirilib
Siyasət 17 Oktyabr 16:11"Sabah" və "Bazel" klubları arasında keçiriləcək oyunların hakimləri açıqlanıb
İdman 17 Oktyabr 15:56"Biz beynəlxalq monitorinq təşkilatlarına müraciət edirik" - Givi Mikanadze
Dünya 17 Oktyabr 15:55Gədəbəydə Elmar Cəfərovun məzarı ziyarət olunub FOTOLAR
Siyasət 17 Oktyabr 15:49Dünya Bankı Azərbaycanda təhsilin səviyyəsini qiymətləndirib
Təhsil 17 Oktyabr 15:46"17 oktyabr Füzuli şəhərinin azad edildiyi gün kimi yazıldı" - MÜNASİBƏT BİLDİRİLDİ
Siyasət 17 Oktyabr 15:44İran İsrailə qarşı cəbhə yaradır? – BAXIŞ BUCAĞI
Siyasət 17 Oktyabr 15:41“Azərkontrakt" ləğv edilib
Siyasət 17 Oktyabr 15:37"Radikalizmin, şərliyin heç bir uğur əldə etməsi mümkün deyil" - Kaxa Kaladze
Dünya 17 Oktyabr 15:36Küləkli hava şəraiti ilə bağlı sarı xəbərdarlıq
Hadisə 17 Oktyabr 15:27Gürcüstanlı səyyahların Azərbaycanın azad edilmiş ərazilərinə səfəri başlayıb
Siyasət 17 Oktyabr 15:22Bu gün Füzulidə əsl bayram abu-havası var - NAZİR
İdman 17 Oktyabr 15:16ABŞ-ın İsrailə verdiyi vaxt daha çox insanın ölümünə səbəb ola bilər - Borrell
Dünya 17 Oktyabr 15:13Seçkilərə, yoxsa toqquşmaya? - RAKURS
Siyasət 17 Oktyabr 15:07Naxçıvanda erkən nikaha növbəti cəhdin qarşısı alınıb
Hadisə 17 Oktyabr 15:03“Ulduz” metrostansiyasında işıqlandırma sistemi yenidən qurulub
Sosial 17 Oktyabr 15:02Özəl xəbərlər
Digər xəbərlərGürcüstanda müşahidə edilənlərin PƏRDƏARXASI - TƏHLİL
Siyasət 17 Oktyabr 17:27Sallama çayların tərkibi NƏDİR? - ARAŞDIRMA
Səhiyyə 17 Oktyabr 17:01Qan xəstəliklərinin spesifik əlamətləri yoxdur
Səhiyyə 17 Oktyabr 17:01"Xocalı soyqırımı ilə heç bir fərq görmürəm" - ŞƏRH EDİLDİ
Siyasət 17 Oktyabr 16:43“Qidalanma bağçaların iş saatlarına görə təmin edilir” - AGENTLİK
Sosial 17 Oktyabr 16:23"Gürcüstana qarşı basqılarda Ermənistan da iştirak edir" - MÜNASİBƏT BİLDİRİLDİ
Siyasət 17 Oktyabr 16:22Redaktorun seçimi
Köşə yazıları
Populyar
Valyuta məzənnəsi
- USD 1,7000 0,00%
- EUR 1,8451 -0,32%
- GBP 2,2075 -0,67%
- RUB 0,0174 -0,57%