İsrail Qəzza müharibəsindən hərbi qələbə ilə çıxsa belə, müharibənin uduzan tərəfidir. Oktyabrın 7-dən sonra Qəzzaya qarşı apardığı ağır müharibə kampaniyasına görə İsrail yarandığı gündən bu yana malik olduğu ən böyük tarixi fürsətdən istifadə edə bilməyib və ya bundan istifadəyə üz tutmayıb. Hazırda 1948-ci ildən bəri yaşamadığı miqyasda ontoloji təhlükəsizlik böhranı və dərin status narahatlığı ilə üz-üzədir.
Oktyabrın 7-dən sonra İsrail bir çox cəbhədə uduzan və yaxın illərdə bununla yaşamaq məcuriyyətində qalacaq bir ölkədir. 7 oktyabrın ilk strateji nəticələrindən biri təhlükəsizliklə bağlıdır. Hərbi baxımdan İsrailin təhlükəsizlik doktrinasının dörd sütunu var. Bunlardan ən mühümü hərbi çəkindirmədir. Çəkindirmə ölkənin müdafiədən əvvəl ən mühüm silahıdır. 7 oktyabr hücumları və İsrail ordusunun müharibəni davam etdirmək baxımından zəifliyi çəkindirmə mifinin çökməsinə səbəb olmuşdur. Digər bir ünsür isə erkən xəbərdarlıqdır. Erkən xəbərdarlıq bir ölkənin bütün kəşfiyyat imkanları sayəsində düşmənin hərəkət istiqamətini əvvəlcədən bilmək üstünlüyünə əsaslanır. 7 oktyabr göstərir ki, 1973-cü ildə olduğu kimi, İsrailin erkən xəbərdarlıq qabiliyyəti mükəmməl deyil. İsrailin təhlükəsizlik doktrinasının digər ünsürü müdafiədir. Müdafiə, çəkindirmənin nəticə vermədiyi və təcavüzün baş verdiyi şərtlərdə ordunun əsas qüvvə kimi özünü müdafiə etməsinə imkan yaradan imkanların məcmusundan ibarətdir. İsrail ordusu oktyabrın 7-də nəinki müdafiə vəzifəsini yerinə yetirə bilmədi, hətta Qəzzada əsl ordu kimi döyüşməkdə çətinlik çəkdi. Təhlükəsizlik doktrinasının dördüncü sütunu mütləq qələbədir. Mütləq qələbə düşmənin yenidən qruplaşmasını və yenidən hücuma keçməsini qeyri-mümkün edən mübahisəsiz hərbi qələbəyə aiddir. İsrailin Qəzzada apardığı müharibənin strateji məqsədinin "Həmas"ı məhv etmək olduğu bildirilsə də, bunun baş verməyəcəyi aydın olmuşdur. Bu səbəbdən Netanyahu administrasiyası “məhv etməkdən” əl çəkərək zəiflətməyi hədəf götürən strateji dəyişikliyə üz tutub.
Adi müharibə və müharibə mühitindəki dəyişiklik və müharibənin aktyorları və təbiətindəki dəyişikliyin yaratdığı yeni dinamikalar gələcəyin Orta Şərqində İsrailin çəkindirməsinin həqiqətən də gələcəyin işləyib-işləməyəcəyilə bağlı sualları əhatə edir.
İsrailin itkiləri təkcə hərbi itkilərlə məhdudlaşmır. Bir ölkənin maraq və qorxularını gücləndirən əsas elementlər rasional və dünyəvi olmaqdan daha çox, dini olduğu halda, o ölkənin beynəlxalq münasibətlərin normal üzvü kimi aparması mümkün deyil. Məsələn, DEAŞ belə bir nümunədir. Onların maraq və qorxularını gücləndirən zəmin dünyəvi deyil, dinidir. Bu səbəbdən də özünü heç bir qaydaya bağlı hiss etmir. İsrailin Qəzzaya qarşı müharibə qanunlarına uyğun olmayan hücumları İsraili beynəlxalq hüquqdan kənar fəaliyyət göstərən bir dövlətə çevirib. Oktyabrın 7-dən sonra həyata keçirilən “Qəzza soyqırımı” açıq şəkildə İsrailin soyqırım ölkəsinə çevrilməsinə səbəb olub. Bu vəziyyət tarixi faciə olsa da, gələcəkdə İsrailin beynəlxalq nüfuzunun tərkib hissəsi olacaq. Müharibənin Netanyahu hökuməti və müharibə tərəfdarları tərəfindən saysız-hesabsız dini istinadlarla ifadə edilməsi çox dərin bir problemi ortaya qoyur. İsrailin dünyəvi deyilən siyasi rejiminin boş ritorikadan ibarət olduğunu, ən pisi isə İsrailin məsihçi ölkə olduğunu sübut edir. Nəticədə Qəzza müharibəsi İsrailin beynəlxalq hüquq qaydalarına bağlana bilməyən radikal bir ölkə kimi kodlaşdırılmasına və müharibəni dinə çevirməsinə səbəb oldu. Əslində qlobal miqyasda Fələstinə dəstək verən anti-İsrail nümayişləri İsrailin qlobal miqyasda təcrid olunmasına səbəb olur.
Qaydalardan asılı olmayan və hərəkətlərinə müqəddəslik aid edən radikal bir dövlət kimi İsrail üçün başqa bir itki də öz cəmiyyətini itirməsidir. Oktyabrın 7-si İsrailin təkcə bir dövlət olaraq deyil, həm də cəmiyyət olaraq təhlükəsizlik hissini kökündən sarsıtsa da, hücumların “Holokost” baxımından tarixi çərçivəyə salınması etibarsızlığın və sosial narahatlıqların dərinləşməsinə xidmət edib.
İsrailin hücumlara verdiyi hərbi cavabın şiddəti qlobal anti-İsrail əhval-ruhiyyəsini daha da genişləndirməsi və gücləndirməsi isə yəhudi icmasının qlobal miqyasda narahatlıq cəmiyyətinə çevrilməsinə səbəb oldu. Bu vəziyyətə görə İsrail hökumətinin özü məsuliyyət daşıyır. Nəticədə, öz cəmiyyətinin qayğılarını həll edən bir ölkəyə deyil, öz əməlləri ilə öz cəmiyyətinin qayğılarını dərinləşdirən bir ölkəyə çevrildi.
Bu məqamda başqa bir mühüm itki də odur ki, İsrail tədricən demokratik təcrübələrdən uzaqlaşaraq ekstremizm oxunda avtoritarlaşan bir ölkəyə çevriləcək. Siyasətinin əsas dinamikasının daim başqalarından üstün olduğu və ayaqda qaldığı bir ölkədə siyasəti və cəmiyyəti normallaşdırmaq mümkün deyil. Oktyabrın 7-dən sonra İsrailin yaşayacağı proses də oxşar olacaq. Bu kontekstdə İsraildə siyasi həyat daha çox radikallaşacaq, siyasi sözlər daha da sərtləşəcək və ictimai mühit millətçi yəhudi kimliyi ətrafında yenidən güclənəcək. Bu vəziyyət İsraili Fələstin məsələsində daha da sərt cəbhəyə sıxışdıracaq və iki dövlətli həll qeyri-mümkün olacaq.
Hərbi, siyasi və sosial itkilərlə yanaşı, İsrailin ən mühüm itkisi onun regional geosiyasi mövqeyində baş verir. Oktyabrın 7-nə qədər regional normallaşma İsrailə tarixi təcridini aradan qaldırmaq üçün strateji imkan yaratdı. Bununla belə, İsrailin Fələstin məsələsinə yalnız onun qalib gəldiyi sıfır məbləğli oyun kimi baxması və regional güclərə qarşı düşmən münasibəti onun təcrid olunmasına gətirib çıxarır. Bir çox strateji imkanlar, xüsusilə Ərəb-İsrail normallaşması, regional iqtisadi layihələr və enerji tərəfdaşlıqları Qəzzaya görə fürsət olmaqdan çıxıb. Bu fürsət sahəsini yenidən yaratmaq asan olmayacaq. Bu proses İsraili Suriya və Livan başda olmaqla daha da sərtləşdirəcək, ya da İsraili güzəştə getməli olacağı regional bərabərliyə həbs edəcək.
Nəticədə İsrailin Qəzzaya hücumları və qeyri-mütənasib zorakılığı; siyasətini, cəmiyyəti və onsuz da pis regional və qlobal imicini itirən bir nəticə ortaya çıxardı. İsrail Orta Şərqdə keçmişlə müqayisədə daha təcrid olunmuş və etibarsız bir ölkədir.
Bütün xəbərlər Facebook səhifəmizdə
Digər xəbərlər

Xəbər lenti
Niyə heyvanlar insanlar kimi danışa bilmirlər?
Maraqlı 00:16Moskvaya çata bilən “Super Taurus” yaradılır…
Dünya 00:04Xiaomi YU7-nin real güc ehtiyatı göstəriləndən üçdə bir az oldu
Texnologiya 18 İyul 23:55Nəsli kəsilməkdə olan canlıları xilas etməyin yolu tapılıb...
Maraqlı 18 İyul 23:43600 il əvvəl itirilmiş "sehrli" daşla üzük tapılıb...
Maraqlı 18 İyul 23:36Peskov: “WhatsApp Rusiya qanunlarına uyğun olarsa, qala bilər”
Dünya 18 İyul 23:25Yumurta ürək üçün zərərli deyilmiş...
Səhiyyə 18 İyul 23:14İtlərin qabiliyyətləri haqqında məşhur mif dağıldı...
Dünya 18 İyul 23:05Subaru üçüncü tam elektrik modelini təqdim etdi…
Texnologiya 18 İyul 22:54Mütəxəssislər qadcetlərin ildırımı cəlb edib-etmədiyini açıqlayıblar
Maraqlı 18 İyul 22:45Rusiyada qaz maskaları satışa çıxarılacaq...
Dünya 18 İyul 22:33Pinqvinlərin uzun məsafələri necə üzdükləri kəşf edilib…
Maraqlı 18 İyul 22:24Az tanınan iPhone hiyləsi batareyanın ömrünü əhəmiyyətli dərəcədə uzadır…
Texnologiya 18 İyul 22:15Azərbaycan Universiadada ilk medalını qazanıb
İdman 18 İyul 22:08Mitsubishi üç sıra yolsuzluq avtomobili Destinator-u təqdim etdi...
Texnologiya 18 İyul 22:04Rusiyalı Kazandan Gürcüstana piyada 63 günə gedib...
Maraqlı 18 İyul 21:55Misin gözlənilməz sağlamlıq faydaları ortaya çıxıb...
Səhiyyə 18 İyul 21:4466 yaşlı ingilisin əməli cəzasız qalmayıb...
Dünya 18 İyul 21:36Fransa şəhər məhkəməsi burkini qadağasını ləğv edib...
Dünya 18 İyul 21:24“The Times”: Tramp Çində Putin və Si Cinpinlə görüşə bilər
Dünya 18 İyul 21:19Alimlər ixtiozavrın ov prosesini modelləşdiriblər və...
Maraqlı 18 İyul 21:16Belarusun dörd müdafiə şirkəti yeni sanksiyalara məruz qalıb
Dünya 18 İyul 21:05Putin Qərbin qazdan imtina edərək ayağına necə atəş açdığını izah edib?
Dünya 18 İyul 20:54Zakarpatiyada kilsə yandırıldıqdan sonra macarlar təqib olunur...
Dünya 18 İyul 20:43İki ölkə arasında tərəfdaşlıq sazişi qüvvəyə minir...
Dünya 18 İyul 20:35Saatlıda Araz çayında boğulan yeniyetmənin cəsədi tapılıb
Hadisə 18 İyul 20:29Rusiyaya qarşı 19-cu sanksiyalar paketi üzərində işlər başlayıb...
Dünya 18 İyul 20:24Agentlik bu ilin 6 ayı ərzində 28 min 283 gənc işlə təmin edib
Sosial 18 İyul 20:21Qablaşdırılmamış çörəyin saxlama müddəti 36 saatdır...
Maraqlı 18 İyul 20:15Cinayətkar ermənilərin məhkəməsi davam etdirilib...
Siyasət 18 İyul 20:07İstilik kimin üçün daha təhlükəlidir..?
Səhiyyə 18 İyul 20:04Həqiqətənmi, qadınlar kişilərdən yuxuya daha çox ehtiyac duyurlar?
Maraqlı 18 İyul 19:53Süni intellekt niyə daha az etibarlı olur..?
Texnologiya 18 İyul 19:45Küçədə döyüşən sürücülər cəzalandırılıb...
Dünya 18 İyul 19:36Putin Ərdoğanla Ukraynanı müzakirə edib...
Dünya 18 İyul 19:24Rusiya pivənin lokallaşdırılmasını nəzərdən keçirir...
Dünya 18 İyul 19:15Avtobus marşrutu üzrə keçirilən müsabiqə qalibləri müəyyən edilib
Sosial 18 İyul 19:08Sobyanin Moskvaya uçan üç pilotsuz təyyarənin vurulduğunu deyir...
Dünya 18 İyul 19:05Ramiliya Əliyeva: AZƏRTAC əvəzsiz mənbədir
Sosial 18 İyul 19:00Merz Netanyahuya xəbərdarlıq edir...
Dünya 18 İyul 18:56Monteneqro dağlarında güclü yanğın baş verib...
Dünya 18 İyul 18:45Böyük Britaniya rus casuslarına qarşı sanksiyalar tətbiq edir
Dünya 18 İyul 18:36Zelenski Si Cinpinlə nə vaxt görüşə bilər..?
Dünya 18 İyul 18:29Aİ və NATO Rusiyanın “hibrid hücumlarına” cavab verəcəklər...
Dünya 18 İyul 18:24Leyla Əliyeva “Məlhəm Hospital”ı ziyarət edib
Sosial 18 İyul 18:22MEK-də milli mətbuatın 150 illiyi qeyd olunub
Təhsil 18 İyul 18:20Ağalı kəndinə qayıdışın 3-cü ildönümü qeyd olunub
Sosial 18 İyul 18:15Neapolda son 40 ilin ən güclü zəlzələsi baş verib...
Dünya 18 İyul 18:13Tramp-Zelenski barışığında Makronun rolu üzə çıxıb...
Dünya 18 İyul 18:04“TBC Kredit”in lisenziyası könüllü ləğv edilib
İqtisadiyyat 18 İyul 18:02Putinin kürəyinə hind xəncəri..?
Dünya 18 İyul 17:55“Qarabağ və Şərqi Zəngəzurun demoqrafik profili” monoqrafiyası nəşr olunub
Təhsil 18 İyul 17:51Konstitusiya Məhkəməsi Palatasının növbəti iclası keçirilib
Sosial 18 İyul 17:48“TBC Kredit" BOKT-un lisenziyası onun öz istəyi ilə ləğv edilib
İqtisadiyyat 18 İyul 17:21İkinci əl telefon alarkən nələrə diqqət edək? - AÇIQLANDI
Texnologiya 18 İyul 17:20İyulun 23-dək Azərbaycanda 41 dərəcə isti olacaq
Hadisə 18 İyul 17:09"Qarabağ" Rüstəm Əhmədzadə ilə yollarını ayırıb
İdman 18 İyul 16:49Kəmaləddin Heydərov Gədəbəydə vətəndaşları qəbul edib - FOTOLAR
Sosial 18 İyul 16:48İkitərəfli münasibətlərə yeni təkan – ANALİTİK
Siyasət 18 İyul 16:47150 illik milli mətbuat tariximizin şərəfli inkişaf yolu
Rəy 18 İyul 16:44Saatlıda Araz çayında yeniyetmə batıb
Hadisə 18 İyul 16:37Bakıda evin qarajı və avtomobil yanıb
Hadisə 18 İyul 16:3643 mindən çox uşaq məktəbəhazırlıq qruplarına qəbul olub
Təhsil 18 İyul 16:35150 yaşlı milli mətbuatımız TƏHLİL
Siyasət 18 İyul 16:30BŞTİ rəhbəri Millli Mətbuat Günü münasibətilə media nümayəndələri ilə görüşüb
Sosial 18 İyul 16:27Bakıda “Sea Breeze” istirahət mərkəzinə aparan avtobus fəaliyyətə başlayır - FOTO
Sosial 18 İyul 16:21Maliyyə Nazirliyi növbəti dəfə depozit hərracı keçirib
İqtisadiyyat 18 İyul 16:09Baş prokuror Zaqatala rayonunda vətəndaşları qəbul edib - FOTOLAR
Sosial 18 İyul 16:08"Turan Tovuz" komandası ev oyunlarını "Azərsun Arena"da keçirəcək
İdman 18 İyul 16:06Azərbaycançılıq xalqımızın milli sərvətidir TƏHLİL
Siyasət 18 İyul 16:01Audiovizual Şura televiziya kanallarından birinə xəbərdarlıq edib
MEDİA 18 İyul 15:59Bakıda ata həbsdəki oğluna narkotik vasitə gətirib
Hadisə 18 İyul 15:58Polis Maştağada xüsusi əməliyyat keçirib
Hadisə 18 İyul 15:57Britaniya səfirliyi ANAMA ilə əməkdaşlığı yüksək qiymətləndirib
Siyasət 18 İyul 15:55109 milyon manatlıq narkotik dövriyyədən çıxarılıb
Hadisə 18 İyul 15:54Bakının Əlif Hacıyev küçəsində nəqliyyatın hərəkəti tam məhdudlaşdırılacaq
Hadisə 18 İyul 15:534675 cinayət faktı aşkarlanıb
Hadisə 18 İyul 15:52BMT-nin Yüksək Səviyyəli Siyasi Forumunda Azərbaycana dair təqdimatlar olub - FOTOLAR
İqtisadiyyat 18 İyul 15:47Bu ilin altı ayı ərzində narkotiklərlə bağlı 2838 nəfər saxlanılıb
Hadisə 18 İyul 15:46Oğurluqda təqsirləndirilən şəxslər saxlanılıblar
Hadisə 18 İyul 15:33İqtisadiyyat Nazirliyi 2026-cı il üzrə dövlət-özəl tərəfdaşlığı layihələrinin siyahısını açıqlayıb
İqtisadiyyat 18 İyul 15:32Azərbaycan və Pakistan dəmiryol sahəsində əməkdaşlıq imkanını müzakirə edib - FOTOLAR
İqtisadiyyat 18 İyul 15:31Azərbaycan Premyer Liqasının 2025/2026 mövsümünün püşkatma mərasimi keçirilib
İdman 18 İyul 15:30Bakının Səbail rayonunun bəzi hissələrində işıq olmayacaq
Sosial 18 İyul 15:29Dövlət Xidmətinin rəisi Göygöldə vətəndaş qəbulu keçirib - FOTOLAR
Sosial 18 İyul 15:28Sloveniya İsrailin iki nazirini "persona non-qrata" elan edib
Dünya 18 İyul 15:27Bu il orduda qəsdən adam öldürmə cinayəti qeydə alınmayıb - FOTOLAR
Siyasət 18 İyul 15:25AMB “Azsığorta”ya icrası məcburi sərəncam verib
İqtisadiyyat 18 İyul 15:23Özəl xəbərlər
Digər xəbərlərİkinci əl telefon alarkən nələrə diqqət edək? - AÇIQLANDI
Texnologiya 18 İyul 17:20150 illik milli mətbuat tariximizin şərəfli inkişaf yolu
Rəy 18 İyul 16:44Sloveniya İsrailin iki nazirini "persona non-qrata" elan edib
Dünya 18 İyul 15:27Meymun çiçəyinə yoluxanların sayı artır
Dünya 18 İyul 15:23İspaniya sahillərini köpəkbalığı bürüyüb
Dünya 18 İyul 15:02
Redaktorun seçimi
Köşə yazıları
Populyar
Valyuta məzənnəsi
-
USD 1,7000
0,00%
-
EUR 1,9751
-0,06%
-
GBP 2,2820
+0,21%
-
RUB 2,1730
-0,27%