“Maarifləndirmə institusional və sosial dəstək olmadan tam təsir göstərmir” - SOSİOLOQ AÇIQLADI

"Ailə zorakılığına qarşı ictimai maarifləndirmə uzun illərdir aparılsa da, real nəticələrin gözlənilən səviyyədə olmaması bir sıra sosial və institusional amillərlə bağlıdır. Sosioloq yanaşmasına görə, problemin kökü, ilk növbədə, cəmiyyətin patriarxal strukturu ilə əlaqəlidir. Ənənəvi gender rolları və kişi üstünlüyünə əsaslanan dəyərlər zorakılığı “ailədaxili məsələ” kimi təqdim edir və bu, maarifləndirmənin təsirini zəiflədir". Bu sözləri SİA-ya açıqlamasında yazıçı-kultroloq Aydın Xan Əbilov deyib.

Onun sözlərinə görə, insanlar zorakılığı açıq şəkildə etiraf etməyə və yardım istəməyə çəkinir, çünki sosial qınaq təhlükəsi, ailəni “dağıdan tərəf” kimi damğalanma qorxusu hələ də mövcuddur: "Bununla yanaşı, zorakılığa məruz qalanların hüquqi sistemə inamı zəifdir. Polisin müdaxiləsində gecikmələr, məhkəmə proseslərinin ləngliyi və sığınacaqların kifayət qədər olmaması insanlarda “şikayət etsəm belə, nəticə olmayacaq” düşüncəsini gücləndirir. Maarifləndirmə kampaniyaları isə bu institusional çatışmazlıqları kompensasiya edə bilmir və mesajların praktikada real dayaq mexanizmləri ilə dəstəklənməməsi kampaniyaların effektini aşağı salır. Digər mühüm səbəb maarifləndirmənin davamlı olmamasıdır. Ailə zorakılığı mövzusu əsasən qısamüddətli kampaniyalarda gündəmə gəlir, lakin məktəblərdə, universitetlərdə və media platformalarında sistemli şəkildə gender bərabərliyi və zorakılığa qarşı davranış modelləri təbliğ olunmur. Bu isə uzunmüddətli düşüncə dəyişikliyini əngəlləyir. Eyni zamanda, iqtisadi asılılıq faktoru da nəzərə alınmalıdır. Xüsusən qadınların maliyyə cəhətdən həyat yoldaşından və ya ailə başçısından asılı olması zorakılıq mühitindən çıxmalarını çətinləşdirir, çünki sosial və iqtisadi alternativləri məhduddur. Maarifləndirmə iqtisadi imkanları artırmadan təkbaşına ciddi dəyişiklik yarada bilmir.

Psixoloji və emosional baryerlər də mühüm rol oynayır. Zorakılığa məruz qalan şəxslər çox vaxt uzunmüddətli travma, manipulyasiya və qorxu səbəbindən vəziyyətdən çıxış yolu görmürlər. Maarifləndirmə isə yalnız məlumat verməklə kifayətlənir, lakin psixoloji dəstək mexanizmlərinin zəifliyi səbəbindən bu insanların real həyatında dönüş nöqtəsi yarada bilmir. Maarifləndirmənin zəif təsiri tək bir amillə izah olunmur. Sosial norma və stereotiplərin güclü olması, institusional problemlər, iqtisadi asılılıq və psixoloji maneələr bir-birini tamamlayaraq mübarizəni çətinləşdirir. Effektiv nəticə üçün maarifləndirmə yalnız informasiya kampaniyası kimi deyil, hüquqi, sosial və iqtisadi islahatlarla yanaşı aparılan kompleks bir proses kimi qurulmalıdır".

Müəllif: Ziya Hikmətoğlu

Bütün xəbərlər Facebook səhifəmizdə