COP29 dünyada rezonans doğurdu - MÜSAHİBƏ

“Sber”-in ESG üzrə baş vitse-prezidenti Tatyana Lipskaya “Kommersant-Review” nəşrinə müsahibəsində BMT-nin İqlim Konfransının COP29 nəticələrindən, Rusiya biznesi üçün qəbul edilən qərarların əhəmiyyətindən və iqlim dəyişikliyinə uyğunlaşmaq üçün yeni texnologiyaların hazırlanmasının zəruriliyindən danışıb.

- Bakıda BMT-nin İqlim Konfransı COP29 başa çatıb. Son iki həftə ilə bağlı təəssüratlarınız necədir?
- Yəqin ki, diqqətimi çəkən ilk şey bu il iştirakçıların geniş təmsil olunması oldu: 198 ölkədən 70 mindən çox insan, həmçinin 80 dövlət və hökumət başçısı. Dünyanın müxtəlif ölkələrindən olan bu qədər sayda iştirakçı iqlimin sərhədləri və geosiyasi məhdudiyyətləri olmadığı tezisini bir daha təsdiqləyir. Baş verən dəyişikliklər hər birimizə təsir edir, ona görə də planetin gələcəyi ilə bağlı ümumi dialoqda qalmaq vacibdir.
Bu proseslərin dünyanın müxtəlif ölkələrinin iqtisadiyyatlarına təsirinə xüsusi diqqət yetirildiyi BMT sammitində iqlim dəyişikliyinin müzakirəsi mərkəzi mövzuya çevrildi. Builki gündəliyin əsas məsələsi iqlim dəyişikliyinin iqtisadi nəticələrinin qiymətləndirilməsi, qabaqlayıcı tədbirlərin işlənib hazırlanması və iqlim tənzimlənməsidir. Rusiyanın konfransda təsdiqlənmiş mövqeyi var idi. Rusiya nümayəndə heyətinin, xüsusən də “Sber”-in nümayəndələri öz sessiyaları, çıxışları və danışıqlar prosesində aşağı gəlirli ölkələrin iqtisadiyyatına zərər vermədən aşağı emissiyalı enerjiyə keçidin, iqlim layihələrinin keyfiyyətinin qiymətləndirilməsi üçün vahid sistemin yaradılmasının zəruriliyindən və dekarbonizasiya və uyğunlaşma üçün effektiv həllər qəbul etmək üçün elmi icmalar arasında əməkdaşlıq qurmaqdan danışıblar. Nəticə etibarı ilə, fikrimcə, qazanılan uğur ondan ibarətdir ki, bizim mövqeyimiz beynəlxalq həmkarlar arasında və COP29-un yekunları üzrə yekun qərarlarda öz əksini tapdı.
Maliyyə baxımından mühüm nailiyyət o oldu ki, konfransın sonunda iqlim maliyyəsi ənənəvi enerji sektoruna qoyulan məhdudiyyətlərlə bağlı deyildi. Bundan əlavə, “Sber” özünün məsuliyyətli maliyyələşdirmə təcrübələri haqqında hesabat təqdim edərək, yaşıl və uyğunlaşma layihələrinə təşviq tənzimləməsinin genişləndirilməsi ilə bağlı Rusiya Bankının təkliflərini dəstəklədi. Bu, bizim üçün vacibdir, çünki biz Rusiya biznesindən belə kreditlər üçün müraciət görürük. Beləliklə, bizim məsuliyyətli maliyyələşdirmə portfelimiz artıq 3,7 trilyon rublu ötüb və gələcəkdə onun daha da artacağını gözləyirik.

- Sizcə, son COP29-da hansı hadisələr əsas rol oynadı?
- Tamamlanmış COP29 konfransının əsas nailiyyəti, illik sərmayələri 300 milyard dollara çatdırmağı nəzərdə tutan yeni kollektiv kəmiyyət hədəfinin qəbul edilməsidir və bu, iştirakçılara konsensusa nail olmaq üçün gərgin müzakirələr günlərində əlavə olaraq iki nəfər tələb edir. Təəssüf ki, 2035-ci ilə qədər ildə 1,3 trilyon dollarlıq faktiki tələb yalnız dövlət və özəl mənbələrdən daha çox əlavə maliyyələşdirmə çağırışı kimi yekun COP29 qətnaməsinə daxil edilmişdir. Bu, inkişaf etmiş və inkişaf etməkdə olan ölkələr arasındakı fərqi daha da artırır. Eyni zamanda, qəbul edilən sənəddən hətta bu pulun ayrılması şərtləri də aydın deyil: əvvəllər inkişaf etməkdə olan ölkələr maliyyənin kreditdən daha çox qrant şəklində ayrılmasını tələb edirdilər.
İkinci mühüm nəticə BMT-nin himayəsi altında qlobal karbon bazarının işləməsi üçün standartlara dair razılaşma oldu. Bu standartlar şəffaf karbon ticarəti sistemini və müvafiq registrlərin aparılması üçün vahid qaydaları təmin edir ki, bu da karbon bazarlarının tam işə salınması üçün zəmin yaradır. Əlbəttə ki, hələ də metodologiyalar və reyestr hazırlanmalı, sənədlər və yoxlayıcılar təsdiqlənməlidir, lakin ümid var ki, yaxın gələcəkdə ölkələr arasında ticarət və karbonun tənzimlənməsi mexanizmi tam şəkildə fəaliyyət göstərməyə başlayacaq. Nəhayət, mühüm addım istixana qazlarının tullantılarının azaldılması ilə yanaşı, iqlim dəyişikliyi şəraitində uyğunlaşma tədbirlərinə ehtiyacın rəsmi şəkildə tanınması oldu. Bu aspekt Rusiya nümayəndə heyətinin tədbirlərində əsas müzakirə mövzularından biri idi.

- Maliyyə və tənzimləmə məsələlərindən əlavə, ölkələr iqlim və ekoloji problemlərin həlli üçün praktiki alətlər haqqında fəal müzakirələr aparıblarmı? Rusiya biznesi bu gün dünyaya nəsə təklif edə bilərmi?
- COP29-un fərqli xüsusiyyəti ondan ibarətdir ki, ölkələr artıq burada və indi uyğunlaşmanın vacibliyini inkar etmirlər. BMT-nin hesablamalarına görə, 2030-cu ilə qədər uyğunlaşmaya 1,8 trilyon dollar investisiya qoyuluşu 7,1 trilyon dollardan çox xalis fayda gətirə bilər. Bu gün uyğunlaşma zərəri təmir etməkdən daha ucuzdur. Buna görə də 90 ölkədən rəqəmsal texnologiya icması Yaşıl Rəqəmsal Fəaliyyət Planı Bəyannaməsini qəbul etdi. Sənəd iqlim böhranı ilə mübarizədə rəqəmsal texnologiyalardan geniş istifadəni nəzərdə tutur. Qısa və uzunmüddətli iqlim risklərinin azaldılması üçün layihələrin işlənib hazırlanmasına yönəlmiş bir sıra digər mühüm sənədlər də imzalanıb.
Yaşıl texnologiyalar və rəqəmsal həllər uyğunlaşmaya kömək edə bilər. Yaşıl texnologiyaların inkişafı ən böyük Rusiya biznesinin işində prioritet sahələrdən biridir. Bu gün bu, təkcə rəqabət üstünlüyü deyil, həm də iqlim dəyişikliyinin nəticələrinə uyğunlaşmaq üçün effektiv vasitədir. Nümunəmizdən görürük ki, iqlim və ekoloji problemlər üçün rəqəmsal həllər işləyir və iqtisadi effekt verir. Beləliklə, “Sber”in iqlim risklərini qiymətləndirmək üçün süni intellekt modellərindən istifadə etdiyi qənaət təxminən ildə 1 milyard rubl təşkil edir. “Sber” uzun müddətdir ki, özünün və müştərilərinin iqlim risklərini qiymətləndirmək üçün süni intellektdən istifadə edir və 2025-ci ildə özünün Yaşıl Texnologiyalar Laboratoriyasını işə salmağı planlaşdırır.
COP29 çərçivəsində beynəlxalq ekspertlər və mən texnoloji inkişafı və iqlim problemlərini həll etmək üçün qarşılıqlı əlaqə imkanlarını müzakirə etdik. Rusiyada bizim paylaşmağa hazır olduğumuz bir çox perspektivli həllər var və xarici həmkarlarımız onları qəbul edib öz yerli vəzifələrinə uyğunlaşdırmağa hazırdır. Məsələn, biz Azərbaycan, Hindistan, Yaponiya, Rumıniyadan olan beynəlxalq tərəfdaşlarla razılaşdıq ki, onlara iqlim modellərimizi, ağıllı şəhər həllərini, iqlim layihələrini yoxlamaq imkanı və öz karbon vahidlərinin dövriyyəsini təqdim edək.

- Proqnozlarınıza görə, Braziliyada keçiriləcək COP30-da bizi nə gözləyir?
- “Bakı konfransı mühüm nəticələr versə də, hələ də əlavə diqqət tələb edən həll olunmamış məsələlər var. Məsələn, 2030-cu ilə qədər qalıq yanacaqların mərhələli şəkildə dayandırılması və bərpa olunan enerji potensialının artırılması üzrə COP28 öhdəliklərini yerinə yetirmək üçün lazım olan xüsusi tədbirlər müəyyən edilməmişdir.
Bundan əlavə, xeyli sayda dövlət ticarət məhdudiyyətlərinin tətbiqi ilə razılaşmadığını bildirir, mən Aİ-nin transsərhəd karbon tənzimlənməsi mexanizmindən danışıram. Bu mövzu, şübhəsiz ki, Braziliyada keçiriləcək danışıqların əsas mövzularından birinə çevriləcək. Həmçinin, inkişaf etmiş və inkişaf etməkdə olan ölkələr arasında davam edən gərginliyə də göz yummaq olmaz. Çox güman ki, COP30-da iqlim öhdəliklərinin ədalətli bölüşdürülməsi və inkişaf etməkdə olan dünya üçün maliyyə dəstəyi ilə bağlı müzakirələr yenidən intensivləşəcək. Bununla belə, mən COP30-un mövcud ziddiyyətlərə baxmayaraq, planetimiz üçün davamlı gələcəyə yönəlmiş dialoq və mühüm qərarlar üçün daha da mənalı platformaya çevriləcəyini gözləyirəm.

V.VƏLİYEV

(Tərcümə)