Stanislav Tarasov: “Əliyevin qarşısında papağımı çıxarıram” - MÜSAHİBƏ

REGNUM informasiya agentliyinin Şərq nəşrinin baş redaktoru, rusiyalı politoloq Stanislav Tarasov Caliber analitik mərkəzinə müsahibəsində regionumuzda gedən proseslərlə bağlı maraqlı məqamlara toxunub.

- Stanislav Nikolayeviç, İrəvanda rus məktəblərinin bağlanması, rus dilinə məhəl qoyulmaması və s. tələbi ilə mütəmadi olaraq Rusiya əleyhinə demarşlar keçirilir. Bunu müdafiə edənlər bu yolla nəyə nail olurlar?

- Ermənistanda son vaxtlar güclənən anti-Rusiya əhval-ruhiyyəsi ən azı ona görə çaşqınlıq yaradır ki, Moskva heç vaxt orada rus dilini əkməyib. Ukrayna təcrübəsi göstərdi ki, biz rus dilini heç bir yerdə zorla tətbiq etməyəcəyik. Şəxsən mən vaxtilə Kabildə işləmişəm və yaxşı xatırlayıram ki, əhalinin böyük əksəriyyəti rus dilində danışırdı. Yəni, rus dili faydalı idi. Eyni şeyi Türkiyədə də müşahidə etdim, burada yenə də rus dili bu günə qədər ən yüksək prioritetlərdən biri olaraq qalır. Rus dilini bilmək o qədər də prestijli deyil, daha çox qazanclı olur: rus dilini bilən türklər üçün bu, ancaq iş axtaranda və ya təhsil alanda fayda verir. Ona görə də mənə aydın deyil ki, niyə Ermənistanda əks vəziyyət müşahidə olunur, bəzi anti-Rusiya hücumlarına yol verilir.

- Sizcə, bu proseslərin arxasında hansısa revanşist qüvvələr dayanır?

- İndi hansısa revanşist qüvvələrdən danışmağı düzgün hesab etmirəm. Hətta hipotetik olaraq Ermənistanda hakimiyyət dəyişikliyini fərz etsək belə, bu halda belə orada heç kim revanşa əl atmayacaq. Qarabağda status-kvonu dəyişmək mümkün deyil, əsas oyun artıq oynanılıb. Ermənilər 2-ci Qarabağ müharibəsində tam məğlubiyyətə uğradılar. Ona görə də indi biz təkcə Ermənistanın deyil, bütün regionun, xüsusən də geosiyasi yenidən bölüşdürmənin getdiyi indiki dövrdə gələcəyini düşünməliyik. Ukrayna təcrübəsi göstərdi ki, hətta Yaxın Şərq kimi qeyri-sabit regionda da çox şey dəyişə bilər.

- Necə düşünürsünüz, Ermənistanın gələcəyi Rusiya ilədir, yoxsa Qərblə?

- Bu sualı mən özüm Paşinyana verərdim. Biz özümüz bunu başa düşə bilmirik. Bəli, Ermənistan KTMT-nin, Aİİ-nin üzvüdür, amma bununla belə, Qərblə münasibətləri kəsmir. Bu mənada mən dəfələrlə Bakının siyasətini misal çəkmişəm. Azərbaycanın KTMT-nin, Aİİ-nin üzvü olmamasına baxmayaraq, İkinci Qarabağ müharibəsinə hazırlıq dövründə Əliyev Rusiya və Türkiyə resurslarından öz dövlətinin maraqları üçün parlaq şəkildə istifadə edib. Bunu etiraf etmək lazımdır. Baxmayaraq ki, əvvəllər onun siyasətinə şübhə ilə yanaşırdım, amma indi onun qarşısında papağımı götürürəm. Bu, birincisi.

İkincisi, KTMT-nin, Avrasiya İqtisadi Birliyinin üzvü olan Ermənistan isə bu resurslardan öz milli maraqlarına uyğun istifadə edə bilmədi, hətta bəzi hallarda müttəfiqinin maraqlarını da satdı. Bu, ən azı çaşqınlığa səbəb olur. Ermənilərin kiminlə dostluq etmək və harada olmaq istədiklərinə qərar vermə vaxtıdır.

- Ola bilsin ki, Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsinin direktoru Uilyam Bernsin Ermənistana son səfəri zamanı bu məsələ də müzakirə olunub...

- Bu da sualdır. MKİ direktoru heç vaxt heç yerə getmir. Təbii ki, səfərin konkret məqsədi var idi, amma mətbuatda bu barədə reklam olunmadı. Hesab edirəm ki, Burnsun səfəri daha çox Türkiyə-Ermənistan münasibətləri ilə bağlı idi. Amerikalılar Türkiyə-Ermənistan münasibətlərini ayrı bir spektrə gətirmək istəyirlər. İndi Türkiyə və Azərbaycan Ermənistana münasibətdə vahid blok kimi çıxış edirlər. Ona görə də ABŞ-ın vəzifəsi onları müxtəlif istiqamətlərdə ayırmaqdır. Yəni Ermənistanla Türkiyə ayrı oyundur, Ermənistanla Azərbaycan isə ayrı oyundur. Bu, hər tərəfdən manevr etməyə imkan verir. Bu, birincisi.

İkincisi, amerikalılarda şübhə var ki, Moskva, Bakı və Ankara arasında ittifaq yaradılır və bu, təbii ki, onlara yaraşmır.

- Putinlə Ərdoğanın Soçi görüşü Vaşinqtonun şübhələrini daha da artırırmı?

- Şübhəsiz. Hesab edirəm ki, bu yaxınlarda Tehranda 3 regional gücün- Rusiya, Türkiyə və İranın iştirakı ilə keçirilən sammit artıq Vaşinqtonun narahatlığına əsas verib. Mənə elə gəlir ki, Tehranda keçirilən sonuncu sammitdə bir çox məsələ daha ətraflı müzakirə olunub və ola bilsin ki, üç ölkə artıq Suriya böhranı ilə bağlı razılığa gəlib. İndiyə qədər bu, yəqin ki, Türkiyənin Yaxın Şərqdəki planlarına görə səsləndirilməyib. Moskva və Tehran Türkiyənin Suriyada yeni müharibəsinin əleyhinədir və hesab edir ki, bu məsələ diplomatik üsullarla həll olunmalıdır. Və məncə, tərəflər Əsədlə Ərdoğanı barışdırsa, Suriya problemi həll oluna bilər. Bu, birincisi.

İkincisi, Tehranda keçirilən sammitin sonunda əldə olunan taxıl sazişi ilə bağlıdır. İndi məlum olur ki, Ukraynanın dediyi taxıl həcmləri (20-25 milyon ton) yoxdur. Ona görə də bu məsələ ətrafında çoxlu anlaşılmazlıqlar var. Hətta Misir ərəfəsində Ukrayna ilə müqaviləni pozdu, çünki məlum oldu ki, taxıl yoxdur. Bu mövzu ətrafında hansısa siyasi oyunlar olduğundan şübhələnirəm.

- Belə çıxır ki, Rusiya dünya bazarlarına əsas taxıl tədarükçüsünə çevrilir?

- Obyektiv olaraq, bəli. 20-25 milyon ton həcmində elan edilmiş Ukrayna taxıl ehtiyatları dünya həcminin cəmi 5-6 faizini təşkil edir. Ona görə də Ukrayna taxılı olmadan dünya qıtlığının olacağı ilə bağlı isteriya tamamilə cəfəngiyyatdır.

- Nəhayət, Rusiya-Türkiyə münasibətlərinin gələcəyi haqqında- bunu necə görürsünüz?

- Qulaq as, hansı gələcək haqqında danışırıq?! Bizim axı böyük əlaqələrimiz və eyni dərəcədə gözəl gələcəyimiz var.

Tərcümə - Elçin Bayramlı

Yazı Azərbaycan Respublikasının Medianın İnkişafı Agentliyinin maliyyə dəstəyi ilə “Azərbaycan Respublikasının dünya birliyinə inteqrasiyası, region ölkələri və digər dövlətlərlə, beynəlxalq təşkilatlarla əməkdaşlığının inkişaf etdirilməsi” istiqaməti çərçivəsində hazırlanıb.