Kamçatka bölgəsində baş verən zəlzələ ictimaiyyətin diqqətini növbəti dəfə təbii fəlakətlərə yönəltdi.
Və heç bir yerdə təbii fəlakətlərin Sakit okean atəş halqasında olduğu kimi tez-tez baş vermədiyini xatrırlatdı.
SİA-nın məlumatına görə, Livescience.com bu geoloji abidə haqqında yazıb və onun elm üçün niyə bu qədər vacib olduğunu açıqlayıb.
Deməli, Sakit okean atəş halqası Sakit okeanın böyük hissəsini əhatə edən aktiv və hərəkətsiz vulkanların geniş qurşağıdır. Çilinin cənubundan ABŞ-ın qərb sahili boyunca, Alyaska adalarından keçərək Yaponiyadan Filippinə qədər uzanır. Bəzi geoloqlar İndoneziya vulkan zəncirini də kəmərə daxil edirlər.
Bu vulkanlar subduksiyanın nəticəsidir, bir tektonik plitə digərinin altından keçərək mantiyadakı qayaların ərimə nöqtəsini aşağı salan geoloji hadisədir.
Bu qaya sonda maqmaya çevrilir, səthə qalxır və vulkan kimi püskürür.
Atəş halqasını xüsusi edən, subduksiyanın nəhəng miqyasda baş verməsidir, çünki Sakit Okean bir neçə okean plitələrinin sərhədlərinə ev sahibliyi edir.
Kontekst üçün Yerdəki 55.000 km subduksiya plitələrinin sərhədlərinin təxminən 90 faizi Sakit Okeandadır.
Tektonik hərəkət də zəlzələlərə səbəb olur. Bir boşqab digərinin altına düşdükdə, onlar bir-birinə sürtülür və planetdə ən böyük seysmik hadisələrə səbəb olur.
Bundan əlavə, Atəş Halqası Yerdəki bütün aktiv vulkanların təxminən 75 faizini ehtiva edir.
Maraqlıdır ki, “Od üzüyü” adının özü elmi ictimaiyyətdə fikir ayrılığına səbəb olur. Bir çox elm adamı bu termindən nifrət edir. Birincisi, ona görə ki, “üzük” əslində üzük deyil. Vulkanlar tektonik plitələrin sərhədləri boyunca yerləşir və subduksiya yalnız Sakit Okeanın şimalında, şərqində və qərbində baş verir.
Və kəmərin bəzi hissələrində, məsələn, Peruda və mərkəzi Çilidə ümumiyyətlə vulkanizm yoxdur.
Bundan əlavə, Od halqası müxtəlif bölgələrdə 450-dən çox vulkanı ehtiva edir. Onların hamısı maqma istehsalı, saxlanması və subduksiya plitəsinin yerləşdirilməsində fərqlidir.
Hər bir vulkanın öz tarixi var ki, bu da elmi nöqteyi-nəzərdən halqanın bir hissəsi kimi deyil, fərdi olaraq daha çox maraq doğurur. Onları bir-birinə bağlamağın mənası yoxdur.
Bəzi ekspertlər də bu terminin populyar mədəniyyətdə yanlış məna qazandığına inanırlar.
Bu, bir çox insanı Od Üzüyünün tək bir quruluş olduğunu düşünməyə vadar edir, halbuki əslində bu termin sadəcə bir rahatlıqdır. Bu, Sakit Okeanın kənarları boyunca çoxlu vulkanlar olduğu üçün mövcuddur.
“Üzüyün” özü coğrafi təsadüfdən başqa bir şey deyil. Xeyr, orada bir püskürmə zəncirvari reaksiyaya səbəb olmayacaq, çünki yenə də vulkanlar əslində bir-birinə bağlı deyil. Yaponiyadakı püskürmə Çilidə püskürməyə səbəb olmayacaq.
Sakit Okean Halqası ilə bağlı araşdırmalar bir çox fənləri əhatə edir. 1960-cı illərdən bəri Yer üzündə püskürən vulkanların təxminən üçdə ikisi orada yerləşir və bu, Sakit okean bölgəsinin vulkanizm, xüsusən də partlayıcı vulkanizm üçün "təbii laboratoriya" adlandırılmasına səbəb olur. Vulkanoloqlar halqada toplanmış məlumatlardan müxtəlif püskürmələri öyrənmək üçün istifadə edə bilərlər ki, bu da nəticədə səthin bir çox kilometr altında fəaliyyət göstərən vulkanların daxili işləri haqqında çox şey aşkar edə bilər.
Əli Babayev
Bütün xəbərlər Facebook səhifəmizdə
USD
EUR
GBP
RUB