...Alimlər hesab edirlər ki, Marsdakı Geyl kraterində bir vaxtlar qabarma-çəkilmələr tərəfindən daim yerini dəyişmiş maye su gölü olub?..
Bu aktivliyin izləri Geyl kraterindəki nazik çöküntü süxur təbəqələrində aşkar edilmişdir.
ABŞ-ın Luiziana Dövlət Universitetinin tədqiqatçıları qabarma-çəkilmələrin Marsın kifayət qədər böyük peykinin cazibə qüvvəsinin təsiri nəticəsində yarana biləcəyi qənaətinə gəliblər.
SİA-nın məlumatına görə, New Scientist xəbər verir ki, Qırmızı Planetin iki hazırkı peykindən heç biri belə bir təsir göstərəcək qədər böyük deyil.
Alimlər qədim göldəki qabarma dövrlərini müəyyən etmək və onu hansı Mars peykinin yarada biləcəyini anlamaq üçün Marsdakı Geyl kraterindəki çökmə süxur təbəqələrini təhlil etdilər.
Tədqiqat göstərir ki, Marsın iki müasir peyki olan Fobos və Deymos daha böyük bir peykin qalıqları ola bilər.
Əgər belə bir peyk həqiqətən mövcud olsaydı, onun kütləsi Qırmızı planetin ən böyük peyki olan Fobosun kütləsindən 15-18 dəfə çox olardı.
Lakin, Marsın təklif olunan tək peykinin kütləsi yenə də Aydan yüz minlərlə dəfə kiçik olardı.
Alimlər bu nəticəyə NASA-nın Curiosity roveri tərəfindən çəkilmiş çökmə süxurlarını araşdırdıqdan sonra gəliblər.
Laylı çökmə süxurları ritmit adlanır, çünki onlar materialın müntəzəm olaraq dəyişən qüvvələrlə külək və ya su ilə hərəkət etdiyini göstərir.
Əgər qüvvə qabarmadırsa, axan su qum gətirir, sonra qabarma azaldıqda və su durğunlaşdıqda palçıqla örtülür.
Alimlər Geyl kraterindəki ritmitlərin Yerdəki qabarma prosesləri ilə əlaqəli torpaq xüsusiyyətlərini xatırladan nazik tünd xətlərə malik olduğunu aşkar ediblər.
Bu fərziyyəni dəstəkləmək üçün tədqiqatçılar Mars çöküntü süxur təbəqələrinin strukturunu təhlil etmək üçün Furye çevrilməsi adlı riyazi metoddan istifadə etdilər.
Bu, çöküntü süxur təbəqələrinin qalınlığında əlavə dövrilik aşkar etdi və bu da Marsın böyük bir peykinin bir vaxtlar Yerdəki Ay kimi Qırmızı planetdəki göl və dənizlərdəki qabarma-çəkilmələri idarə etdiyini göstərir.
Bu tədqiqat iki il əvvəl digər alimlər tərəfindən irəli sürülən fərziyyəni təsdiqləyir.
Bu fərziyyə göstərir ki, Cezero kraterində tapılan laylı çöküntü süxurları qədim bir göldəki qabarma-çəkilmələr nəticəsində əmələ gəlmiş ola bilər.
Eyni zamanda, Fransanın Nant şəhərindəki Planetologiya və Geofizika Laboratoriyasından Nikolas Manqold, müvafiq olaraq 45 və 154 kilometr diametrə malik Cezero və Gale kraterlərinin içərisindəki göllərin qabarma-çəkilmələri dəstəkləmək üçün çox kiçik olduğunu iddia edir.
Manqoldun sözlərinə görə, Marsın yalnız bir böyük peyki olsa belə, hər iki krater qabarma-çəkilmələrin yaratdığı çöküntü süxurlarını qeyd etmək üçün yararsızdır.
ABŞ-ın Tennessi Universitetindən Kristofer Fedo hesab edir ki, bu cür ritmitlər gölə müntəzəm olaraq dəyişən çay axınları nəticəsində əmələ gələ bilər.
Buna görə də, Marsın mütləq tək bir böyük peyki yoxdur. Lakin, tədqiqatın müəllifləri təsdiq üçün əlavə məlumatlar tələb edən hadisələrin öz versiyalarında israr edirlər.
Nazlı Almuradova
Bütün xəbərlər Facebook səhifəmizdə
.jpg "Şərurlu İsfəndiyarla Ramiz Mehdiyevin ƏLAQƏSİ OLUB? - ŞOK FAKT !")
.jpg "Ermənistan Müharibə ELAN EDİR? - YENİ İL GÜNÜ SÜRPRİZ!")
USD
EUR
GBP
RUB