“Dövlət dili tələbləri diskriminasiya yox, praktiki zərurət kimi qiymətləndirilməlidir” - ŞƏRH EDİLDİ
"Dövlət dilindən imtahanlar və rəsmi dil biliyi tələbləri bir çox ölkədə dövlət sektorunda işləmək üçün məntiqi və zəruri prosedur hesab olunur. Bu yanaşma, vətəndaşların effektiv işləməsini təmin etmək, dövlət orqanlarında kommunikasiya standartlarını qorumaq məqsədini güdür". Bu sözləri SİA-ya açıqlamasında politoloq Rəşad Bayramov deyib.
Onun sözlərinə görə, son dövrdə Gürcüstanda tətbiq olunacaq imtahan sistemi, əcnəbi və ya qeyri-gürcü vətəndaşların dövlət strukturlarında işləmək üçün gürcü dilini müəyyən səviyyədə bilməsini tələb edir: "Praktik məqsədlərlə nəzərdə tutulan bu tələblər, akademik və yüksək səviyyədə dil bilikləri tələb etmədiyi müddətdə diskriminasiya və millətçilik kimi qəbul edilə bilməz.
Azərbaycan üçün də vəziyyət oxşardır. Dövlət dilinin rəsmi istifadə qaydaları mövcuddur, amma vətəndaşların dövlət sektoruna inteqrasiyası üçün tələb olunan dil biliyi praktik səviyyədədir. Bu yanaşma, müxtəlif etnik qrupların dövlət orqanlarında fəaliyyət göstərməsini və hüquqlarının qorunmasını təmin edir. Akademik səviyyədən söhbət gedərsə və yalnız yüksək dil biliyi ilə əlaqədar məhdudiyyətlər tətbiq olunarsa, o zaman fərqli etnik qruplar üçün əlavə çətinliklər yarana bilər.
Digər postsovet ölkələrinə baxdıqda, oxşar tələblər müxtəlif formalarda mövcuddur. Məsələn, Qazaxıstan, Özbəkistan və Qırğızıstanda dövlət dili bilikləri dövlət sektorunda işləmək üçün əsas şərtdir. Burada da əsas məqsəd, vətəndaşların dövlət orqanlarında səmərəli işləməsini təmin etməkdir. Eyni zamanda, tələblər ümumiyyətlə praktiki səviyyədə saxlanılır və akademik dərəcə tələb olunmur. Belarus və Rusiya kimi ölkələrdə də dövlət dili əsas standart kimi tətbiq olunur, amma çoxdilli icmalarda praktiki yanaşmalarla icmaların hüquqları qorunur.
Gürcüstan nümunəsi göstərir ki, dövlət dili imtahanı tətbiq olunarkən müəyyən çətinliklər ortaya çıxa bilər. Azərbaycan icması üçün əsas risklər, dövlət sektorunda iş imkanlarının məhdudlaşması və əlavə hazırlıq tələbidir. Amma bu, yalnız praktiki səviyyədə dil biliklərini tələb edən qaydalarla məhdudlaşırsa, qanuni və məntiqi prosedur kimi qəbul edilir. Əsas məsələ tələblərin şəffaf və inklüziv olmasıdır ki, etnik və sosial qrupların hüquqları qorunsun və dövlət sektoruna inteqrasiyaları asanlaşsın.
Ümumilikdə, dövlət dili siyasəti bütün postsovet regionunda həm səmərəlilik, həm də vətəndaş hüquqlarının balansını təmin edən alət kimi qiymətləndirilə bilər. Əsas prinsiplər praktik səviyyədə dil biliyi, şəffaflıq və inklüziv yanaşmadır. Akademik səviyyədə yüksək tələblər yalnız əlavə çətinliklər və potensial risklər yaradır. Bu yanaşma həm Gürcüstan, həm Azərbaycan, həm də digər postsovet ölkələri üçün tətbiq olunan universal təcrübəyə uyğundur".
Bütün xəbərlər Facebook səhifəmizdə
.jpg)
.jpg "Əli Kərimli RAMİZ MEHDİYEVİ MÜDAFİƏ ETDİ! - ŞOK TƏZYİQ!")
USD
EUR
GBP
RUB
