Xarici agentlər olsun, olmasın? - QALMAQAL

Gürcüstanın hakim partiyasının təşəbbüsü ilə qəbul edilən qanuna prezident veto qoydu

Gürcüstanda qalmaqallı “Xarici agentlərin qeydiyyatı haqqında” qanun layihəsinin müzakirəsi davam edir. Düzdür, may ayının 14-də Gürcüstan parlamenti qanunu qəbul edib, amma... ABŞ, Avropa İttifaqı, BMT, müxalifət və vətəndaş cəmiyyəti “Xarici agentlərin qeydiyyatı haqqında” qanunlayihəsinin əleyhinə olsa da, keçən günlərdə hakim “Gürcü Arzusu” partiyası bu qanun layihəsini dəstəkləyəcəyini elan edib.

Hakim "Gürcü Arzusu" partiyasından istefa edərək ayrılan 4 deputatın yaratdığı “Xalq Gücü” partiyası bu il fevralın 14-də Parlamenttə “Xarici agentlərin qeydiyyatı haqqında” qanun layihəsi təqdim ediblər. Sənədə əsasən, “Xarici agentlərin qeydiyyatı haqqında” qanun layihəsi xaricdən maliyyə alan qeyri hökumət təşkilatlarını, hüquqi şəxsləri və medialara daha çox şamil ediləcək.

Gürcüstanın qərb tərəfdaşı ölkələr, Avropa İttifaqı, BMT və ölkədəki qeyri hökumət təşkilatları, o cümlədən müxalifət “Xarici agentlərin qeydiyyatı haqqında” qanun layihəsinin əleyhinə çıxışlar etsə də, “Gürcü Arzusu” partiyasının sədri İrakli Kobaxidze sözügedən qanun layihəsinin bütün hallarda qəbul ediləcəyini bildirib.

Bu arada...

Gürcüstan prezidenti Salome Zurabişvili xarici agentlərlə bağlı qanun layihəsinə veto qoyub. Eyni zamanda, o, sənədin heç bir dəyişikliyə və təkmilləşdirməyə məruz qalmadığını, ona görə də ondan imtina edilməli olduğunu vurğulayıb. Maraqlıdır ki, bu yanaşma təkcə müxalifət və Avropa İttifaqının deyil, respublikanın hakimiyyət orqanlarının da xoşuna gəlib. “Bu qanun öz mahiyyətinə, ruhuna görə Rusiya qanunudur, Konstitusiyamıza və bütün Avropa standartlarına ziddir və bununla da bizim Avropa yolumuza maneədir”, - Zurabişvili bildirib.

Həmçinin Almaniyanın “Frankfurter Allgemeine Zeitung” nəşrinə müsahibə verən Zurabişvili deyib ki, hakim “Gürcü arzusu” Avropanın gələcəyini gürcülərdən alır, lakin buna etiraz edənlər inqilab etməyə çalışmırlar. Onun sözlərinə görə, hər şey seçkilərdə həll olunmalıdır.

“Hökumət açıq şəkildə düşmənçilik ritorikasına əməl edərsə, dialoqa başlamaq haqqında necə danışmaq olar? Birinci tələb, nəhayət, bizi sabitliyi pozan agentlər adlandırmağı dayandırmaq olmalıdır. Baltikyanı ölkələrin və İslandiyanın xarici işlər nazirlərini inqilab agentləri adlandırırdılar - bəs niyə? Çünki Bidzina İvanişvilinin (“Gürcü Arzusu”nun yaradıcısı) sui-qəsd nəzəriyyələri var ki, amerikalılar və avropalılar Rusiya ilə ikinci cəbhə açmaq istəyirdilər. Gələcək yaratmaq istədiyimiz ən yaxın tərəfdaşlarımızla belə danışmaq qətiyyən yolverilməzdir”, - Zurabişvili bildirib.

Öz növbəsində Axali partiyasının həmsədri Nika Qvaramiya prezidenti tam dəstəkləyib. Onun sözlərinə görə, o, Venesiya Komissiyasının hökümətin can damarına çevrilə biləcək rəyini gözləməməklə düzgün iş görüb. Qvaramiya təkid edir ki, “Gürcü arzusu” müxalifətlə güzəştə getməkdənsə, qanun layihəsini ləğv etməli və bununla da məğlubiyyətini etiraf etməlidir, xoş niyyəti vurğulayır.

“Gürcü Arzusu”nun icraçı katibi Mamuka Mdinaradze də başqa səbəbdən olsa da, Zurabişvilini dəstəkləyib. "O, nəhayət, şəffaflıq qanununa qarşı şərhlərin və arqumentlərin olmadığını təsdiqlədi" dedi siyasətçi. Eyni zamanda o, müxalifətin xarici agentlərlə bağlı qanun layihəsinin parlamentdə uğursuzluğa düçar olduğuna diqqət çəkib.

Nə olursa olsun, prezidentin qanun layihəsinə veto qoyması üçün iki həftə vaxtı var idi, lakin o, vaxt itirmədi. Hakimiyyət də tərəddüd etməsə, mayın 20-dən 27-dək parlamentin hüquq komitəsi buna yenidən baxacaq və mayın 28-dən 31-dək prezidentin müqavimətinin dəf ediləcəyi növbəti plenar iclası keçiriləcək.

Xatırladaq ki, mayın 14-də “Rusiya qanunu” adlanan qanunu 84 deputat dəstəkləyib və vetonu ləğv etmək üçün cəmi 76 səs lazımdır. Sonra üç gün ərzində qanun layihəsi imzalanmaq üçün Zurabişviliyə təqdim olunacaq və onun lazımi yerə işarə qoyması üçün beş gün vaxtı olacaq. Çox güman ki, imtina edəcək, amma artıq əhəmiyyəti olmayacaq. Belə olan halda parlamentin sədri və “Gürcü arzusu”nun liderlərindən biri Şalva Papuaşvili prezidentlik vəzifəsini yerinə yetirə biləcək.

Bununla belə, səlahiyyətlilər fasilə verə bilər. Qanun vetonun aradan qaldırılması üçün heç bir müddət nəzərdə tutmur. Beləliklə, nəzəri olaraq, prezidentin vetosunu ləğv etmək aylar çəkə bilər. Məsələn, bu, Zurabişvilinin vetosunu Gürcüstanın cəmiyyət daxilində dialoqa başlamaq və “Rusiya əvəzinə Avropanı” seçmək şansı kimi qəbul edən Avropa İttifaqının təzyiqi ilə bağlı ola bilər. Belə ki, Aİ-nin Gürcüstandakı səfiri Pavel Qerçinski qanun layihəsinin ləğv edilməli olduğunu bildirib. “Gördüklərimizin şəffaflıqla heç bir əlaqəsi yoxdur. Bu, vətəndaş cəmiyyətinin marginallaşmasına və damğalanmasına gətirib çıxarır”, - diplomat vurğulayıb.

“Hazırkı formada qanun Aİ-nin dəyərlərinə və istiqamətlərinə uyğun gəlmir. Mən bütün gürcü siyasətçilərini və liderlərini bu fürsət pəncərəsindən istifadə etməyə və Gürcüstanın xalqın dəstəklədiyi Avropa yolunda qalmasını təmin etməyə çağırıram”, - Avropa Şurasının prezidenti Şarl Mişel vetoya münasibət bildirib.

Qərblə münasibətlər pisə doğru dəyişəcək və artıq dəyişməyə başlayıb, lakin bu o demək deyil ki, Tbilisi öz prioritetlərindən əl çəkməlidir, gürcü politoloq Petre Mamradze bildirib. “Hakimiyyət öz qanun layihəsində dəyişiklik etməyə hazırdır, lakin bu, təhlil və birgə müzakirə edilə bilən konkret şərhlər tələb edir. Əksinə, müxalifət bunun “Rusiya qanunu” olduğunu iddia edir, ona görə də oxumurlar. Eyni zamanda, Avropanın tanınmış xadimləri deyirlər ki, bizim Aİ-yə daxil olmaq üçün tarixi şansımız var, yeganə maneə bu qanundur. Hamı başa düşür ki, bu, yalandır, çünki Abxaziya və Cənubi Osetiya problemi var, amma etirazçılar bu nağıla inanmaq istəyirlər... Çox güman ki, Qərbin sadəcə olaraq xoşuna gəlmir ki, balaca Gürcüstan onun dövləti olmaq istəmir. marionetdir və onun suverenliyini müdafiə edir”, - Mamradze hesab edir.

Öz növbəsində politoloq Nika Çitadze isə əksinə hesab edir ki, prezident və müxalifət hər şeyi düzgün edir. “Venesiya Komissiyasının rəyi mayın 21-də hazır olacaq. Amma məsələ burasındadır ki, xaricdən maliyyə yardımı alanları təsir agentlərinə bərabər tutan qanun layihəsinə ümumiyyətlə baxılmamalı idi”, - ekspert bildirib.

Onun fikrincə, “Gürcü arzusu” vetonu aşmaq üçün milli futbol komandası Avro 2024-dəki çıxışına iyunun 18-dək uzana bilər. Bu zaman gürcülər diqqətlərini siyasi problemlərdən yayındıra bilərlər və qanunun qəbulunun effekti o qədər də ağrılı olmayacaq. Digər tərəfdən Çitadze baş nazir İrakli Kobaxidzenin gəncləri sənədin müzakirəsinə dəvət etməsinə diqqət çəkib. Bu baxımdan, politoloq Qərblə münaqişəni yumşaltmaq üçün hakimiyyətin ən azı cəmiyyətlə dialoq görüntüsü yaratmağa, bəlkə də, qanun layihəsinə bəzi düzəlişlər etməyə çalışacağını istisna etməyib.

“ABŞ və Avropa İttifaqının Gürcüstan hakimiyyətinə qarşı sanksiyalar tətbiq etməklə hədələri artıq öz nəticəsini verib. Ötən həftə lari/dollar məzənnəsi 7-8 bənd, iki aparıcı Gürcüstan bankının səhmləri London birjasında 10% ucuzlaşıb. Hər şeyin daha da pisləşəcəyini güman etmək olar”, - Çitadze hesab edir.

Beləliklə, Gürcüstan çalxalanır, xarici agentlərin fəaliyyətini donduran və bu buzu əridənlərin savaş meydanına çevrilir. Nəticə isə görünmür, uduzan və udan kim olacaqsa, bunun gürcü xalqına heç bir faydası olmayacaq.

V.VƏLİYEV