Azərbaycan - Qafqazın lideri

Azərbaycan və Belarus prezidentləri – İlham Əliyev və Aleksandr Lukaşenko işğaldan azad edilmiş və dirçəldilmiş ərazilərə səfər ediblər

Azərbaycana dövlət səfərinə gələn Belarus Respublikasının Prezidenti Aleksandr Lukaşenko Prezident İlham Əliyevlə birlikdə mayın 17-də ölkənin işğaldan azad edilmiş və bu gün yenidən qurulan ərazilərində olub. Bu barədə Belarus Respublikasının rəsmi mətbuatı da xəbər verir. Səhər saatlarında Aleksandr Lukaşenko Füzuliyə uçub. Hava limanında onu təyyarənin pilləkənlərində Prezident İlham Əliyev qarşılayıb. Azərbaycan Prezidenti belaruslu həmkarına bu ərazilərin bərpası və inkişafı, yeni infrastruktur obyektlərinin tikintisi istiqamətində aparılan işlər barədə qısa məlumat verib. Aleksandr Lukaşenko yeni hava limanı ilə tanış olub və dövlət başçıları heyranedici kortecin müşayiəti ilə şəhərə yollanıblar.

Füzuli Beynəlxalq Hava Limanı ölkənin yeddi beynəlxalq hava limanından biridir (tezliklə daha çox olacaq). Bu hava limanı Azərbaycanın paytaxtını Qarabağla birləşdirir. Hava limanının tikintisinə 2021-ci ilin yanvarında başlanılıb və ilk təyyarə sentyabrda buraya enib. Hava limanının açılış mərasimi bir ay sonra Azərbaycan və Türkiyə prezidentlərinin iştirakı ilə baş tutub.

Füzulinin özü 2020-ci il oktyabrın 17-də Azərbaycanın nəzarətinə qaytarılıb. Azərbaycanın Qarabağ və Şərqi Zəngəzur iqtisadi rayonlarının əsas nəqliyyat arteriyalarının kəsişməsində yerləşdiyi üçün şəhər böyük nəqliyyat və logistika potensialına malikdir. Baş plana əsasən, 2040-cı ilə qədər Füzuli əhalisinin sayı 50 min nəfərə qədər artacaq (müqayisə üçün qeyd edək ki, 1980-ci illərin sonunda burada 17 minə yaxın vətəndaş yaşayırdı, indi cəmi bir neçə min nəfər).

Səfər zamanı Aleksandr Lukaşenko və İlham Əliyev yenidən qurulan şəhərə, dağıdılmış obyektlərə və inkişaf üçün perspektivli ərazilərə baxmışlar. Prezidentlər sükan arxasında Azərbaycan lideri olmaqla, eyni avtomobildə marşrut boyu gediblər. Aleksandr Lukaşenko dağıdılmış obyektlərin bərpasının dinamikasını əks etdirən sərgilərlə tanış olub, daha sonra hər iki lider Şuşaya yollanıb.

Sovet hakimiyyəti illərində bu şəhər Azərbaycan SSR-in Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətinin tərkibində olub, Sovet İttifaqının dağılmasından sonra isə tanınmamış “Dağlıq Qarabağ Respublikası”nın nəzarətində olub. 2020-ci ilin noyabrında Azərbaycan, Ermənistan və Rusiya arasında üçtərəfli bəyanatla təmin edilmiş şəhər üzərində nəzarəti bərpa edib. İndi Şuşada da bərpa işləri aparılır, azərbaycanlı qaçqınların geri qayıtması üçün evlər tikilir.

Dövlət başçıları şəhərin yaşayış massivində olub, yaşayış şəraiti, yaddaqalan yerləri, Heydər Əliyevin fəaliyyətindən bəhs edən muzey və sərgi ekspozisiyası ilə tanış olublar. Aleksandr Lukaşenko və İlham Əliyev Belarus Prezidentinin şəhərə hədiyyə etdiyi traktor texnikasına da baxıblar.

"İstifadə edin, bəyənsəniz, əlavə edəcəyik" deyə Lukaşenko bildirib.

Yeri gəlmişkən, Şuşa qədim zamanlardan zəngin mədəni həyatı, ədəbiyyatı, musiqisi, memarlığı ilə məşhur olub. Şəhərdə müxtəlif ədəbi-musiqi cəmiyyətləri fəaliyyət göstərirdi. 2021-ci ildə Şuşada “Xarı-bülbül” beynəlxalq folklor festivalı yenidən canlandırıldı, 2024-cü ildə isə şəhər İslam dünyasının mədəniyyət paytaxtı oldu.

Belarus televiziyasında yayımlanan verilişin bir hissəsi də Şuşanın tarixi-mədəni ənənələri ilə tanışlığa həsr olunub.

Zamanla sınanmış münasibətlər

Xəbər verdiyimiz kimi, mayın 16-da Bakıda Aleksandr Lukaşenko ilə İlham Əliyev arasında rəsmi danışıqlar olub. Görüşün mövzularından biri də Azərbaycan ərazilərinin müharibədən sonrakı bərpası olub. Hələ ötən ilin dekabrında Sankt-Peterburqda keçirilən görüşdə Azərbaycan prezidenti Belarusun Qarabağda infrastruktur obyektlərinin modernləşdirilməsi və tikintisində iştirak etmək təklifini qəbul edib.

Bakıda danışıqlar zamanı Aleksandr Lukaşenko vurğulayıb ki, hərbi əməliyyatlar başa çatdıqdan sonra ən vacib və çətin məsələ ərazilərin bərpası və inkişafıdır. Dövlət başçısı qeyd edib ki, insanları bu torpaqlara sadəcə qaytarmaq kifayət deyil. Burada iş yerləri yaratmaq, vətəndaşları layiqli həyatla təmin etmək lazımdır ki, bu da uzun illər tələb edir. “Avadanlıqlar, kənd təsərrüfatı şəhərcikləri, iş yerləri, müəyyən texnologiyalar (sizin mütəxəssisləriniz, nazirlər bu texnologiyaları yaxşı bilirlər) - əgər uyğundursa, bizim texnikamız burada olub işləyə bilsə... Mən İlham Əliyevdən təkbətək danışıqlar zamanı soruşdum. O, bu yanaşmanı dəstəklədi”, - deyə Aleksandr Lukaşenko bildirib.

Belarus nümayəndə heyəti Bakıda danışıqlar apararkən ABŞ Konqresi Minskin taleyini həll etməyi öhdəsinə götürdü. Cümə axşamı Bakıda Aleksandr Lukaşenko ilə İlham Əliyev arasında rəsmi danışıqlar olub. Nəticədə Belarus və Azərbaycan arasında əlaqələrin gələcək inkişafına təkan verməli olan sənədlər paketi imzalanıb. Lukaşenko Qarabağ ərazilərinin müharibədən sonrakı bərpasında Əliyevə kömək etməyi təklif edib və onun və Azərbaycan Prezidentinin dünyada gedən proseslərə, qardaşlıq münasibətlərinə baxışının eyni olduğunu vurğulayıb. Bu arada, həmin gün “Belarusda Demokratiya haqqında Akt” sənədi baxılmaq üçün ABŞ Konqresinə təqdim edilib. Bu, artıq mövcud olan sənədin yeni variantıdır və rəsmi Minskə təzyiqləri gücləndirəcək.

Mayın 16-da Bakıda əvvəlcə Aleksandr Lukaşenko ilə İlham Əliyev arasında təkbətək, sonra isə nazirlərin iştirakı ilə geniş tərkibdə danışıqlar aparılıb. Nəticədə iki ölkə arasında ticarətin sadələşdirilməsi, qarşılıqlı investisiyaların stimullaşdırılması və turizmin inkişafı ilə bağlı bir sıra sənədlər imzalanıb. Aleksandr Lukaşenko danışıqların sonunda deyib: “Bizim qapalı mövzularımız yoxdur, bizimlə hər şey açıqdır. Əgər kimsə bizim hansı məsələləri müzakirə etdiyimizi eşitsəydi, düşünərdi: bizim necə münasibətimiz var? Ən mehriban, ən yaxın. Biz qardaş kimi ünsiyyət qururuq, dünyanı və onun hara getdiyini eyni dərəcədə anlayırıq”.

Azərbaycan Prezidenti qeyd edib ki, əgər Belarus müharibədən sonra Qarabağ ərazilərinin bərpasında iştirak etsə, şad olardı. Və təbii ki, Aleksandr Lukaşenko dərhal özünəməxsus səmimiyyətlə bildirib ki, “Azərbaycan son illər və hər şeydən əvvəl özünün əsas problemini - uzun müddət sadəcə səhraya çevrilmiş torpaqların qaytarılmasını həll etməklə çox şeyə nail olub. Bu çətin hekayədir. Amma torpaqlar geri qaytarılıb, onları dirçəltmək lazımdır. Bu, yəqin ki, Azərbaycanın həll etməli olduğu daha uzun və heç də az çətin olmayan vəzifə olacaq”.

Eyni zamanda, Lukaşenko Əliyevin nailiyyətlərini həqiqətən epoxal akt kimi qiymətləndirib. “Torpaqları qaytarmağınız, onları dirçəltməyiniz əsrlərlə qalacaq. Əgər bu torpaqları dirçəltmək üçün bu böyük işdə bizə çiynimizi borc verə biləcəyimiz bir yer tapsanız və bu sizin üçün faydalı olarsa, biz bunu böyük məmnuniyyətlə edəcəyik. Üstəlik, qardaş Belarus və Azərbaycan xalqları arasında hörmət və münasibətlərimiz sayəsində biz dünyada heç kimin etməyəcəyi işi edəcəyik”, - deyə Belarus rəhbəri bildirib.

Lukaşenko danışıqlarda Ukrayna mövzusunun müzakirə edildiyini mətbuatla bölüşməyib. "Bizim qiymətləndirmələrimiz və baxışlarımız ya yaxındır, ya da üst-üstə düşür" deyib. Və bir daha vurğulayıb: "Biz orada sülhün olması üçün hər şeyi edəcəyik".

Amma bəlkə də ən maraqlısı odur ki, Lukaşenko Azərbaycanı Qafqazın Lideri adlandırıb. “Tanrıya şükür olsun ki, burada Azərbaycanın timsalında olduqca güclü, normal lider ölkə mövcuddur. Siz Qafqaz regionunu nəzarətdə saxlamağa qadirsiniz. Bu, artıq təkcə Azərbaycana görə məsuliyyət daşımaq demək deyil, Siz artıq bütün Qafqazdakı vəziyyətə cavabdehsiniz, biz - Qafqazda yaşamayan xalqlar buna çox böyük ümid bəsləyirik. Ona görə də bu, sizin üçün əlavə yük deməkdir, halbuki öz problemləriniz də var, lakin yenə də, nə etmək olar. Zaman Sizi seçib, bizdə belə deyirlər və Siz lider olaraq Qafqaz regionuna görə məsuliyyət daşıyırsınız”, - deyə Belarus prezidenti bildirib.

Qeyd edək ki, mayın 17-də Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev və Belarus Respublikasının Prezidenti Aleksandr Lukaşenko Şuşada Bülbülün ev-muzeyində olublar. Həmin gün Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev və Belarus Respublikasının Prezidenti Aleksandr Lukaşenko Şuşada Heydər Əliyev Fondu tərəfindən bərpa edilən Yaradıcılıq Mərkəzində “Heydər Əliyev və Qarabağ” sərgisinə baxıblar. Prezidentlər Şuşanın Baş planı barədə məlumat verilib. Azərbaycan və Belarus prezidentləri Şuşada Natəvanın, Bülbülün və Üzeyir Hacıbəylinin işğal dövründə gülləbaran edilmiş heykəllərinə baxıblar.

V.VƏLİYEV