…Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan Putinə bir daha nümayiş etdirdi ki, o, öz siyasətini aparır və yalnız öz maraqlarından çıxış edir.
…Krımın Ukraynaya qaytarılması beynəlxalq hüququn tələbidir və Türkiyə hər zaman Ukraynanın ərazi bütövlüyünü dəstəkləyib.
SİA-nın əldə etdiyi məlumata görə, Türkiyə prezidenti bunu 4-cü Krım Platforması Sammitində çıxış edərək deyib.
Maraqlıdır ki, bəzi siyasətçilər “bu oyunda” Ərdoğanın…ilk növbədə öz mənfəətinin maraq kəsb etdiyini deyirlər
Bu da maraqlıdır ki, Çinyönlü BRİKS-ə qoşulmağa hazırlaşan Ərdoğan niyə Ukraynaya dəstək verir və ya bəzilərinin düşündüyü kimi, Putinin “kürəyinə” bıçaq sancır..?
İddialara görə…
…Birincisi, o, özünü “Vladimirin dostu”ndan üstün hesab edir. Türkiyə NATO-nun üzvüdür, Avropa və bütün dünya ilə uğurla ticarət edir və heç bir şeydə Rusiyadan asılı deyil. Ərdoğanın özü isə sülhməramlı rolundan razıdır. Məhz Avropa İttifaqı ölkələri qonşularına baxmalı və koordinasiyalı siyasət aparmalıdırlar. Birləşmiş Ştatlar isə bütün ştatlardan olan senatorları qane etməlidir. Yalnız Ərdoğanın özü Ərdoğandan nəyisə qadağan edə bilər.
…İkincisi, Ərdoğanın da Putin kimi imperialist keçmişlə bağlı xəyal ağrıları var. Təxminən 700 il ərzində Osmanlı İmperiyasının sərhədləri müasir Avropa, Asiya, Rusiya Qafqazı və Şimali Afrikanın böyük bir hissəsini əhatə edirdi. Amma Putindən fərqli olaraq, Ərdoğan başa düşür: indi qonşulardan zorla torpaq almaq nədənsə köhnəlib. Və onlara iqtisadi cəhətdən təsir etmək olduqca mümkündür və çox sərfəlidir. Bir növ təsir imperiyası və Ərdoğan bölgədəki əsas təsir edənlərdən biridir.
Üçüncüsü, tədbirli Ərdoğan dünyanın siyasi qütbləri arasında tarazlıq qurur: o, Rusiyaya qarşı sanksiyalar tətbiq etmir, Ukraynanı silahla təmin edir, Rusiya ilə diplomatik əlaqələri kəsmir və sülh danışıqlarının qarantı kimi çıxış etməyə hazırdır. Putin Ukrayna müharibəsində özünü məhv edərkən, Ərdoğan öz təsir zonasını qonşu ölkələrdə genişləndirir. Ankara hətta NATO ilə Qlobal Güney arasında “tərcüməçi” olmağa hazırdır.
Dördüncüsü, Türkiyədə 55 Krım tatar icması var; Müxtəlif hesablamalara görə, Türkiyədə Krım tatar diasporası 1 milyondan 7 milyon nəfərə qədərdir. Onların hamısı Krımı Ukraynalı hesab edir, ona görə də ölkə rəhbəri onların sədaqətinə laqeyd yanaşmamalıdır.
Ərdoğanın Türkiyəsi dünya səhnəsində öz qütbünü yaratmağa çalışır. Ölkənin bunu müşayiət edən bir çox amilləri var: Asiya ilə Avropa arasında dəbdəbəli yerləşmə, Bosfor üzərində nəzarət, NATO-ya üzvlük, tezliklə BRİKS və ya hətta ŞƏT-ə üzvlük. Avropa İttifaqına üzv olmaq alınmadı və indi Ərdoğan özünü bu təşkilata qarşı qoyur.
Ərdoğanın siyasi portretini yekunlaşdırmaq vacibdir. O, NATO-nun aciz şəkildə şikayət etdiyi və əlini yuxarı qaldırdığı yerdə kəskin addımlar atmağa hazırdır.
Türkiyənin 2015-ci ildə Rusiyaya məxsus “Su-24” təyyarəsini Suriya ilə sərhəddə ölkənin hava məkanını pozduğu zaman dərhal necə vurduğunu xatırlayın.
…Ərdoğan Bosfor və Çanaqqala boğazlarını bütün döyüş gəmilərinin üzünə bağladı və bundan ən çox Rusiya zərər çəkdi.
…O, Rusiyanın razılaşmaq istəmədiyi bir vaxtda “taxıl dəhlizi” təşkil etdi və Rusiya nefti ilə dolu iki onlarla tanker Bosfor boğazında “ilişib qaldı”.
…O, həmçinin Bayraktarları Ukraynaya tədarük edib və indi prezidentin kürəkəni Ukrayna ərazisində onların istehsalı üçün zavod tikəcək.
…O, 2023-cü ildə “Azov” komandirlərini geri qaytardı, baxmayaraq ki, Kremlə onları müharibənin sonuna qədər Türkiyədə saxlamağa söz verdi.
…Ərdoğan bunu edir və Putinə heç nə izah etmir.
Bunu Rusiya pilotsuz təyyarələri və ya təyyarələri səhvən öz hava məkanına uçanda hər dəfə siyasi gözlərini yuman NATO ilə müqayisə edin.
Amma onu Ukraynanın müttəfiqi hesab etmək ehtiyatsızlıqdır. O, situasiya ortağıdır və öz siyasi strategiyasının - Türkiyə rəhbərliyinin məntiqi əsasında hərəkət edir. Ölkə daha çox gözə çarpan qlobal oyunçuya çevrilir:
Ərdoğan mübahisəli ittifaqlara girəcək, Putini qucaqlayacaq, Rusiya nefti alveri edəcək və eyni zamanda rus liderini öz yerinə qoyacaq.
Yaxşı xəbər odur ki, o, Si Cinpindən sonra Rusiya imperiyasını dağıtmaq üçün ikinci sıradadır..?
…Ona görə də Ərdoğanın daxili fəzilətinin tərəzisi həmişə bərabər olacaq.
Əli Babayev
P.S: SİA bu yazıda “Obozrevatel” Telegram kanalının bəzi müddəalarına istinad edib.
Bütün xəbərlər Facebook səhifəmizdə
USD
EUR
GBP
RUB