Uşaqlarımızın qorxuları bizi narahat edən problemlərdən biridir. Çox vaxt biz nə edəcəyimizi bilmirik və bir adət halı olaraq “Qorxma, balam”, “Ağlama, qorxulu heç nə yoxdur” ifadələrini istifadə edirik. Özünüzü uşağınızın yerinə təsəvvür edin. Siz həyəcan və qorxu hisslərini keçirdirsiniz və anlayış əvəzinə sizə hisslərinizi göstərməmək və dəf etmək tövsiyə olunur. Əgər uşaq bunu bacarsa idi, o, sizə müraciət etməzdi. “Qorxma!” sözünü deyərək siz uşağın hisslərinə əhəmiyyət vermirsiz. Qorxular müxtəlif əsaslı ola bilər. Ola bilsin ki, uşaq dənizdə batmaq qorxusu yaşayıb və bundan sonra onda suya girmək qorxusu yaranıb. Bəli, burda biz bu qorxunun səbəbini anlaya bilərik. Elə hallar da olur ki, uşaqların qorxuları əsassız olur və biz bu halda nə edəcəyimizi bilmirik. Bu halda qorxu bir aysberqə bənzəyir . Biz onun su üzərində olan hissəsini görüb, altındakı səbəbyaradan hissə isə gözdən qaçırılır.
Uşaqlarımızın səbəbsiz qorxuları nədən yaranır?
Uşaqlarınıza diqqət verin, qorxuları haqqında onlar nə zaman danışırlar? Adətən, ailədə ikinci uşağın doğulması ilə bağlı birinci uşaqlar çətin günlər keçirir. Ananın diqqətini və sevgisini balaca körpə alır. Uşaqlar diqqət verir ki, körpə həmən ağlayan kimi, ana onun yanına qaçır. Onlar bu adəti ananın diqqətini və sevgisini qaytarmaq üçün istifadə etməyə başlayırlar. Ona görə, əksər hallarda, analar böyük uşaqların özlərini körpə kimi apardığını müşahidə edir. Amma, çox təəssüflər olsun ki, uşaqların bu hərəkətləri anaları oyatmır və uşağın davranışının səbəbləri başa düşülmür.
Hər bir uşaq üçün ana ilə qarşılıqlı münasibət, sevgi, istilik bağları, ülfət çox vacibdir, sanki bir körpü kimidir. Necə ki, hamiləlik zamanı ananı övladı ilə birləşdirən göbək bağı var idisə, doğuşdan sonra onu əvəz edən ana qayğısı olur və əgər uşaq bu ülfəti, yəni qarşılıqlı münasibəti itirirsə, bu o deməkdir ki, o qayğısız qalıb və onun həyatı üçün təhlükə yaranıbdır. Bu ülfətin itirilməsi onlarda qorxu hisslərinin yaranmasına səbəb olur. Çünki bu vaxta qədər, hər şey yaxşı idi, ana uşağa qayğı göstərirdi, uşaq özünü əmin-amanlıqda hiss edirdi. İndi isə ana onu sanki unudub. Sevgi əvəzinə o danlanır, anlayış əvəzinə “qorxma!”, “hər şey yaxşıdı!”, “bəsdir ağladın!”, “özünü uşaq kimi aparma”, “sən artıq böyümüsən” və s. ifadələri eşidilir.
6-7 yaşına kimi uşaqların iradəsi çox zəif olur, eyni zamanda rasional düşüncəyə malik olmayan uşaqlar öz hisslərinin, emosiyalarının təsiri altına çox düşürlər. Təsəvvür edin, siz liftdə tək qalmısız və ya meşədə. İndi isə, təsəvvür edinki, siz tək deyilsiz, yanınızda sizə yaxın, doğma olan kimsə var. Təbii ki, tək qalmaq daha qorxuludur. Ona görə biz axşamlar uşaqları yatızdırmaqda çətinlik çəkirik. Yuxu onlar üçün ayrılıqdır. Biz yuxunu başqa cür görürük. Bizim üçün yuxu çətin gündən sonra bir istirahətdir. Amma uşaqlar bunu elə görmür. Ona görə yuxu zamanı gələn kimi gah su istəyirəm, gah acmışam (baxmayaraq ki, təzəlikcə yemək yemişdilər), gah “mən rəsmimi bitirmədim” kimi bəhanələr gətirilir. Bəli, bu hərəkətlər bizi qıcıqlandırsada, onların əsas səbəbini anlayıb, uşaqlara “indi yatmasan qonşunu çağıracam”, “yatmasan sabah parka aparmayacam” və ya “tez gözlərini yum, yoxsa indi səni döyəcəm” ifadələrinin yerinə, səbr ilə “sən tək yatmaqdan qorxursan?”, “mən sənin yanındayam”, “mən səni çox sevirəm”, “sən mənim üçün çox dəyərlisən” və digər bu cür ifadələrdən istifadə etmək gərəkdir.
Qorxu “aysberqinin” altındakı olan hissəni görməsəzdə, duymağa çalışın. Böyük uşaq, balaca uşaq anlayışı yoxdur. Onlar hamısı uşaqdır. Ülfət yalnız qarşılıqlı olmalıdır. Əgər münasibətlərdə boşlıqlar varsa, orda əminlik itir və həyəcan hissi yaranır. Maraqlısı budur ki, siz unutsaz da, uşaqlar unutmur. Onlar gəlib sizə “Ana, mən səni sevirəm”, “Ana, sən məni sevirsən?” (ülfəti təsdiqləmək üçün), “Ana, sən mənim canımsan” və s. kimi eyni müraciətlər ataya qarşıda ola bilər. Bu uşağa doğma olan inlanların münasibətlərindən asılıdır.
Xatirimə bir uşaq gəldi, onun atası müvəqqəti olaraq səfərdə idi. Atasına telefon vasitəsi ilə belə bir sevgi məktubu ünvanlamışdı: “Sən mənim canımsan, sən mənim çikolatımsan, sən mənim ürəyimsən….”. Bu uşağın atasına olan bağlılığı göstərir və uşaqlar üçün bu nə qədər əhəmiyyətli olduğunu sübut edir. Bəli, siz uşağa əminli bir şərait yaratsaz, ona həqiqətən “mən sənin valideynin, mən sənə görə məsuliyyət daşıyıram, sən mənə əmanət olaraq verilmisən və sən sevgi və qayğı almağa haqqın var” mesajını gün ərzində öz davranış və xoş rəftarınızla göstərsəz, o sizə öz qəlbini verəcək, böyüyəndən sonra isə qəlbini açıb sizinlə dost olmağa da çalışacaq.
Uşaqların qorxularını və həyacanlarını boş verməyin. Hər bir həyacan və qorxu sizə bir mesajdır. Onlara diqqətlə yanaşın. Uşaqlıqda onlara rəhmli olun ki, böyüyəndə sizə rəhimli olsunlar. Çünki qəlb həssasdır, xoş bir söz onu yumşaldır, kobud bir söz isə onun daşlaşmasına səbəb ola bilir. Yalnız sevən, qəlbi həlim uşağı tərbiyə etmək olar. Qorxuları dəf etmək istəyirsizsə, ilk növbədə münasibətlərinizi düzəldin, uşağa anlayış göstərin, onun əminlik hissini bərpa edin.
Müəllif: Gülarə Rüstəmova
Uşaq psixoloqu, əmizdirmə məsləhətçisi.
Bütün xəbərlər Facebook səhifəmizdə
Digər xəbərlər
Xəbər lenti
Yan Vanmin: Çin Azərbaycanla əlaqələrə böyük dəyər verir
Siyasət 20:09"Məxməri" inqilab deyilən UNUDULMUŞ TARİX - TƏHLİL
Siyasət 20:00ADNSU-da ağacəkmə aksiyası keçirilib - FOTOLAR
Sosial 19:32Azərbaycan səfiri britaniyalı nazirlə görüşüb
Dünya 18:52Sibirdə meşə yanğınları başlayıb...
Dünya 18:45”Heydər Əliyev irsini öyrənirik”
Siyasət 18:42“Nar” rabitə sahəsinin peşəkarlarını hazırlayır
Texnologiya 18:34Fransaya bumeranq zərbəsi - RAKURS
Siyasət 18:27Serbiya prezidenti BRİKS-ə üzvlükdən imtina edib
Dünya 18:25Türkiyə qambiyalı hərbçilərə təlim keçdi
Dünya 17:58FHN-dən əhaliyə müraciət
Hadisə 17:29“Azərbaycanda uşaq sağlamlığı və ətraf mühit” - FOTO
Səhiyyə 17:23Ayxan Hacızadə Fransa daxili işlər nazirinə CAVAB VERDİ
Siyasət 16:29Optimal yanaşma, səmərəli birgə fəaliyyət
Siyasət 16:25ADNSU-da ağacəkmə aksiyası keçirilib - FOTOLAR
Təhsil 16:18“Azərkosmos”un xidmət ixrac etdiyi ölkələrin sayı artıb
İqtisadiyyat 16:18Lənkəranda avtomobil piyadanı vuraraq öldürüb
Hadisə 15:536 ümumi təhsil müəssisəsi tikiləcək - AÇIQLAMA
Təhsil 15:50Ceyhun Bayramov livanlı həmkarı ilə görüşüb - YENİLƏNİB
Siyasət 15:46"Trendyol" Azərbaycanda haqsız rəqabət yaradırmı? - MÜNASİBƏT BİLDİRİLDİ
İqtisadiyyat 15:39Pərviz Şahbazov Vyanada keçiriləcək enerji forumuna dəvət olunub
İqtisadiyyat 15:04Ceyhun Bayramov livanlı həmkarı ilə görüşüb
Təhsil 15:01Möhkəm təməllər üzərində qurulan əməkdaşlıq
Siyasət 14:56Azərbaycanın yaşıl enerji siyasəti: inkişaf modeli
Siyasət 14:52Ceyhun Bayramov COP29-da hazırlıqdan danışıb
Siyasət 14:48Bütün təkliflərə ciddi yanaşılır
Sosial 14:33Qızılcaya yoluxma ilə bağlı 29 hadisə
Səhiyyə 14:18Məhkəmə Elnarə Qasımova barədə qərar verib
Hadisə 14:11Dini liderlər Bakıda və Şuşada bir araya gələcəklər
Siyasət 14:10Azərbaycanda “E-Şikayət” sistemində karqo üzrə şikayətlər qəbul olunacaq
İqtisadiyyat 14:05Azərbaycanı 147 cüdoçu təmsil edəcək
İdman 14:02Bakıda 27 alternativ qeydiyyat mərkəzi yaradılıb
Təhsil 14:00Ceyhun Bayramov Qətərin Baş naziri ilə görüşüb - FOTO
Siyasət 13:57Erməni sahibkarlar Rusiyaya qaçır
İqtisadiyyat 13:39Azərbaycan- Qırğızıstan - Etibarlı tərəfdaş ŞƏRH
Siyasət 13:22Ötən il Naxçıvanda 40 investisiya layihəsi maliyyələşdirilib
İqtisadiyyat 13:15Allahşükür Paşazadə Mitropolit Antonini qəbul edib
Siyasət 13:10Özəl xəbərlər
Digər xəbərlər"Məxməri" inqilab deyilən UNUDULMUŞ TARİX - TƏHLİL
Siyasət 20:00"Trendyol" Azərbaycanda haqsız rəqabət yaradırmı? - MÜNASİBƏT BİLDİRİLDİ
İqtisadiyyat 15:39Redaktorun seçimi
Köşə yazıları
Populyar
Valyuta məzənnəsi
- USD 1,7000 0,00%
- EUR 1,8199 -0,21%
- GBP 2,1327 +0,02%
- RUB 0,0182 -0,55%